Niles' Weekly Register, vol. 20, March - September, 1821, σελ. 271: «A general insurrection was expected in the Morea, on the 6th April.» (6 Απριλίου με την ημερομηνία του Γρηγοριανού Ημερολογίου που τηρείτο στην Ευρώπη. Στην Ελλάδα τηρείτο το Ιουλιανό ημερολόγιο, δηλαδή αναφέρεται στην 25η Μαρτίου).
Spectateur Canadien, 30 Ιουν. 2013, σ. 3.: «Επιστολές από την Τεργέστη αναφέρουν ότι ένα μεγάλο Ελληνικό πλοίο έφτασε από την Πάτρα … Έφυγε από Πάτρα την 4 Απριλίου (νέο ημ.), και έφερε την είδηση ότι κηρύχθηκε πόλεμος μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων. Αναμένεται ότι η εξέγερση θα γενικευθεί στον Μωριά την 6 Απριλίου (25 Μαρτίου παλ. ημ.). Οι Τούρκοι έβαλαν φωτιά στην ελληνική εκκλησία της Πάτρας …»
Φωτόπουλος Αθ. "Οι κοτζαμπάσηδες της Πελοποννήσου κατά τη δεύτερη τουρκοκρατία 1715-1821", 1995, σ. 225 (228 του φυλλομετρητή).[1]
gerbesi.wordpress.com
Τζώρτζης Αθανάσιος, Η μαρτυρία ενός αγωνιστή, περί της έναρξης της επανάστασης του 1821 στην Αγία Λαύρα Αίτηση του Αναγνώστη Τομαρόπουλου, από το Διακοπτό Βουρών Αιγίου, προς την Επί των Στρατιωτικών Β. Γραμματείαν της Επικρατείας, 30 Νοεμ. 1843, σελ. 1η: "«…από του 1821, ότε εξερράγη ο υπέρ της ανεξαρτησίας της πατρίδος ιερός ημών αγών εν τη φερωνύμω Αγία Λαύρα, δράξας τα όπλα ετέθην υπό τας διαταγάς και οδηγίας του αρχηγού Ανδρέα Λόντου…» (δημοσιεύεται φωτογραφία του εγγράφου).
google.co.uk
books.google.co.uk
Καμπούρογλου Γρ. Δημήτριος, Μελέτη περί του βίου και της δράσεως του Παλαιών Πατρών Γερμανού, Αθήνα, 1916, σελ. 38, 39, υποσημ. 102: "Πλην άλλων εγράφη ότι ιερουργήσας εις την Λαύραν ο Γερμανός, ηυχήθη υπέρ της κατευοδώσεως του Αγώνος, και απήλλαξε τους πολεμιστάς της προς τήρησιν της νηστείας υποχρεώσεως (Γούδα Α' σ. 116 ως ανωτέρω). Ταύτα δεν δύνανται να θεωρηθώσιν απίθανα."
Journal de Savoie, φύλλο της 15 Ιουν. 1821, σελ. 228 «Ο Αρχιεπίσκοπος Πατρών, στην ομιλία του προς τους Έλληνες, στο μοναστήρι του όρους Βελιά, αφού διάβασε στους καταπιεσμένους Έλληνες ένα πλήθος αποσπασμάτων από τους προφήτες, ανακοίνωσε ότι, με το σταυρό μπροστά και με τα όπλα στο χέρι, οι Χριστιανοί θα βάδιζαν για τον Θείο σκοπό τους, γι'αυτό και τους απήλλασε από τη νηστεία της Σαρακοστής»
Howe Samuel Gridley (1828) An historical sketch of the Greek revolution, New York, 2η έκδ., σελ. 40. : "Αλλά ο Γερμανός, επίσκοπος Πατρών, και αρκετοί από τους πιό σημαντικούς άνδρες καθυστερούσαν ... έως ότου ο πρώτος, φτάνοντας στα Καλάβρυτα, ... αιφνιδιαστικά παρουσίασε τη σημαία του σταυρού και κάλεσε το λαό, στο όνομα του Θεού και της ελευθερίας, να πάρει τα όπλα εναντίον των τυράννων. Αυτό έγινε την 4η Απριλίου; (23 Μαρτίου). Ο λαός ανταποκρίθηκε ... και οι λίγοι Τούρκοι που ευρίσκονταν εκεί αιχμαλωτίστηκαν."
Συνέντευξη του Θάνου Βερέμη στο «Μύθοι και αλήθειες της Επανάστασης του 1821». LiFO. http://www.lifo.gr/print/buzz/137920. Ανακτήθηκε στις 2017-04-26: «Γιατί τότε ο φιλέλληνας Φρανσουά Πουκεβίλ, πρόξενος στην Πάτρα, έβγαλε αυτό το μύθο ρωτώντας πού έγινε. Του είπαν στα Καλάβρυτα και έτσι είπε ότι ξέσπασε εκεί. Παρόλο που έλεγαν ότι ... ο Παλαιών Πατρών Γερμανός σήκωσε το λάβαρο στην Αγία Λαύρα, κάτι που δεν ισχύει, αφού ήταν στο Αίγιο»..
Δασκαλάκης 1961, σελ. 16: « Το ότι η ύψωσις της σημαίας της επαναστάσεως εν Αγία Λαύρα και μάλιστα την 25ην Μαρτίου είναι θρύλος καὶ όχι πραγματικὸν γεγονός, ουδεμίαν αφίνουν εις ημάς αμφιβολίαν αι σύγχρονοι ιστορικαὶ πηγαί». Δασκαλάκης, Απόστολος (1961). «Η έναρξις του αγώνος της ελευθερίας: θρύλος και πραγματικότης». Επιστημονική Επετηρίς της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, περίοδος Β΄, τ. 12. Αθήνα. σελίδες 9–73.
Δασκαλάκης 1961, σελίδες 25- 26: ««... εάν εξελαμβάνετο ως πραγματική η όλη αφήγησις του Πουκεβίλ, η 25η Μαρτίου συμβιβάζεται απολύτως προς την αλληλουχίαν των εκτιθεμένων επεισοδίων ως ημέρα κηρύξεως της επαναστάσεως εν τη μονή της Λαύρας. [...] Ως θέλομεν εκθέσει κατωτέρω, η εκ της μονής της Λαύρας δίοδος καὶ βραχεία άνευ επεισοδίου τινός διαμονή του Γερμανού καὶ των αρχηγών της Αχαΐας συμπίπτει περίπου ή τουλάχιστον δὲν αφίσταται κατά πολύ της χρονολογίας ταύτης. Ο Πουκεβὶλ είναι περίπου ακριβής εις τας χρονολογίας των πραγματικών γεγονότων της επαναστάσεως, αλλά παν άλλο ή είναι ακριβής εις αυτάς ταύτας τας αφηγήσεις!.» Δασκαλάκης, Απόστολος (1961). «Η έναρξις του αγώνος της ελευθερίας: θρύλος και πραγματικότης». Επιστημονική Επετηρίς της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, περίοδος Β΄, τ. 12. Αθήνα. σελίδες 9–73.
Σπ. Τρικούπη, Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως, τομ. Α΄, σελ. 61-62:
«Την δε επαύριον (22 μαρτίου) οι Τούρκοι ευρέθησαν όλοι συνειγμένοι εν τη ακροπόλει (των Πατρών)... Εντοσούτω οι πέριξ σημαντικοί Αχαιοί ... έσπευσαν να εισέλθωσι (στην Πάτρα) ... Εισήλθαν την αυτήν ημέραν και ο Π.Πατρών, ο Κερνίτσης, ο Ζαήμης και ο Ρούφος ... Ο δε Π. Πατρών διέταξε και έστησαν επί της πλατείας του αγίου Γεωργίου σταυρόν, όν έτρεχαν και ησπάζοντο οι παρευρεθέντες, ορκιζόμενοι τον υπέρ πίστεως και πατρίδος όρκον.»
Δεσποτόπουλος Αλέξανδρος (1861) Σύντομον πανηγυρικόν λογίδριον εκφωνηθέν ... εν τη Αγία Λαύρα. σελ. 4:
"Θεωρώ εν τούτοις εμαυτόν ευτυχή ... διότι εν τω μέσω ευρεθείς της κλαγγής και του καπνού αυτών των ιδίων Τουρκοφάγων όπλων, των από του Ιερού λόφου αντηχησάντων και υπό τον κυματισμόν αυτής της παρά του Ιεράρχου Γερμανού υψωθείσης Σημαίας του Σταυρού, εν τη αυτή του 1821 ημέρα, ..."
Στο ίδιο, σελ. 11: "... ο Αείμνηστος Ιεράρχης Γερμανός, με την αριστεράν κρατών τα πρακτικά της προ μικρού αποτελεσθείσης μυστικής εν Αιγίω συνελεύσεως, και με την δεξιάν χείρα υψόνων την Σημαίαν ταύτην του Σταυρού, αναγεγραμμένην έχουσαν την Κοίμησιν της Θεοτόκου, και υπέρ ταύτην ανηρτημένον το σύνθημα "Ανάστηθι Ελλάς, Ελευθερίαν ή Θάνατον ομνύομεν επί το Ονόματί Σου", ... διά του θείου τούτου κηρύγματός του "Δεύτε λάβετε φώς εκ της ανεσπέρου Λαμπάδος της Αγίας Ελευθερίας, και αναγγείλατε πάσιν τοις έθνεσιν ότι η φωνή μου είναι φωνή Κυρίου κατέναντι των εχθρών της Πίστεως και της Πατρίδος, ..."
Ανωνύμου με αρχικά K.A., Απαντήσεις και παρατηρήσεις εις το ανωνύμως εκδοθέν αχρονολόγητον φυλλάδιον επωνομαζόμενον «Ιστορικαί Αλήθειαι ή η Πετιμεζαϊκή οικογένεια.Αρχειοθετήθηκε 2016-03-05 στο Wayback Machine..
Σημείωση: Το περιεχόμενο αυτού του εντύπου είναι η αμφισβήτηση άλλου εντύπου, επίσης του 1850, που φέρεται να υπερβάλει τη συνεισφορά της οικογένειας Πετιμεζά στην Επανάσταση. Ο «K.A.» αντίθετα εξαίρει τον ρόλο της οικογένειας Στριφτόμπολα. Όμως τόσο ο «Κ.A.» όσο και το προηγηθέν έντυπο «Ιστορικαί αλήθειαι» συμφωνούν στο γεγονός της κήρυξης της Επανάστασης στην Αγία Λαύρα και τα Καλάβρυτα από τον Π.Πατρών Γερμανό. Ο «Κ.A.» αναφέρει ρητά ως ημερομηνία της δοξολογίας την 17η Μαρτίου.
σελ. 5: «μας λέγεις ότι πρώτοι οι Πετιμεζαίοι μετά του Θεσπεσίου Ιεράρχου Γερμανού Π. Πατρών, Αν. Ζαήμη, Ανδρ. Λόντου και Σωτηρίου Χαραλάμπους εν τη αγία Λαύρα ύψωσαν τον μυστηριώδη Φοίνικα της παλλιγγενεσίας, και πρώτοι αυτοί ύψωσαν την Σημαίαν της Παλιγγενεσίας και επολέμησαν τους εν Καλαβρύτοις Τούρκους … . » Σελ. 7: "Στρατιωτικοί δε αρχηγοί … επί της ενάρξεως της επαναστάσεώς μας, εν Αγία Λαύρα και εν Καλαβρύτοις, ήτον πρώτος ο Αναγνώστης Στριφτόμπολας …. Είχε δεκαπέντε περίπου μπουλουξίδες … τον ανδρείον Αναγνώστην Κορδή εκ του τμήματος των Χασίων, Σημαιοφόρον, όστις εβάσταξε την πρώτην Σημαίαν της παλιγγενεσίας, όταν εψάλη ικετήριος δοξολογία εις τον Ύψιστον υπέρ ευοδόσεως της Ελληνικής κατά των Τούρκων επιχειρήσεως την 17 Μαρτίου 1821 εν των Ναώ της υπεραγίας Θεοτόκου, την οποίαν Σημαίαν σήμερον εικονίζουσιν εις τας χείρας του Ιεράρχου Γερμανού Παλαιών Πατρών…»
Σπ. Τρικούπη, Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως, τομ. Α΄, σελ. 66:«Τοιουτοτρόπως η εμπορικωτέρα και πλουσιωτέρα πόλις της Πελοποννήσου, η μία των δύο επαναστατικών εστίων, καθ᾽ ήν πρώτον υψώθη το σύμβολον της ελευθερίας, κατεστράφη εκ πρώτης αφετηρίας παραδοθείσα εις πυρ και εις λεηλασίαν·»
Ανωνύμου με αρχικά K.A., Απαντήσεις και παρατηρήσεις εις το ανωνύμως εκδοθέν αχρονολόγητον φυλλάδιον επωνομαζόμενον «Ιστορικαί Αλήθειαι ή η Πετιμεζαϊκή οικογένεια.Αρχειοθετήθηκε 2016-03-05 στο Wayback Machine..
Σημείωση: Το περιεχόμενο αυτού του εντύπου είναι η αμφισβήτηση άλλου εντύπου, επίσης του 1850, που φέρεται να υπερβάλει τη συνεισφορά της οικογένειας Πετιμεζά στην Επανάσταση. Ο «K.A.» αντίθετα εξαίρει τον ρόλο της οικογένειας Στριφτόμπολα. Όμως τόσο ο «Κ.A.» όσο και το προηγηθέν έντυπο «Ιστορικαί αλήθειαι» συμφωνούν στο γεγονός της κήρυξης της Επανάστασης στην Αγία Λαύρα και τα Καλάβρυτα από τον Π.Πατρών Γερμανό. Ο «Κ.A.» αναφέρει ρητά ως ημερομηνία της δοξολογίας την 17η Μαρτίου.
σελ. 5: «μας λέγεις ότι πρώτοι οι Πετιμεζαίοι μετά του Θεσπεσίου Ιεράρχου Γερμανού Π. Πατρών, Αν. Ζαήμη, Ανδρ. Λόντου και Σωτηρίου Χαραλάμπους εν τη αγία Λαύρα ύψωσαν τον μυστηριώδη Φοίνικα της παλλιγγενεσίας, και πρώτοι αυτοί ύψωσαν την Σημαίαν της Παλιγγενεσίας και επολέμησαν τους εν Καλαβρύτοις Τούρκους … . » Σελ. 7: "Στρατιωτικοί δε αρχηγοί … επί της ενάρξεως της επαναστάσεώς μας, εν Αγία Λαύρα και εν Καλαβρύτοις, ήτον πρώτος ο Αναγνώστης Στριφτόμπολας …. Είχε δεκαπέντε περίπου μπουλουξίδες … τον ανδρείον Αναγνώστην Κορδή εκ του τμήματος των Χασίων, Σημαιοφόρον, όστις εβάσταξε την πρώτην Σημαίαν της παλιγγενεσίας, όταν εψάλη ικετήριος δοξολογία εις τον Ύψιστον υπέρ ευοδόσεως της Ελληνικής κατά των Τούρκων επιχειρήσεως την 17 Μαρτίου 1821 εν των Ναώ της υπεραγίας Θεοτόκου, την οποίαν Σημαίαν σήμερον εικονίζουσιν εις τας χείρας του Ιεράρχου Γερμανού Παλαιών Πατρών…»
