Analysis of information sources in references of the Wikipedia article "Ottoman Bulgaria" in English language version.
The assessment of fertility rates is an absolute necessity for the understanding of the growth rate of the Ottoman population. It is generally assumed that during the first thirty years of the nineteenth century the Ottoman population decreased, beginning to increase again after 1850. This assumption is one-sided and only partly true, for it ignores the differences in growth rates between Muslim and non-Muslim groups. The non-Muslim population actually grew at a fairly fast rate after the 1830s—probably 2 percent annually; the Muslim population declined or remained the same in number. There are indications, however, that fertility rates among the Muslims began to increase after 1850. The causes of the disproportionate fertility rates among the two groups are to be found in the special economic and social conditions which favoured non-Muslims and penalized the Muslims, especially Turks. Male Turks spent their peak reproductive years in military service and were unable to marry and settle down to take advantage of economic opportunities. Then, when in the nineteenth century the Ottoman state was exposed to the influence of the European capitalist economy and to intensified internal and international trade, several non-Muslim groups became the early recipients of the economic benefits—and the promoters as well—of the new economic system.
The percentage of the Muslim population in the Rumili increased substantially after 1860. There is no question that this increase resulted from the immigration of the Tatars and Circassians. The immigration not only made up for the heavy losses suffered in the various wars fought since 1812 but also increased the proportion of Muslims in the area.
Санџак Софија Овај је санџак основан око г. 1393. (English:Sandžak Sofia This sandžak was founded around the year 1393.)
Ancak, en dikkat çekici nokta, Kuyûd-ı Atîk'de yazılmamış olan muhacirlerin ilave edilmiş olmasına rağmen Tahrir-i Cedid'deki Müslim-Gayrimüslim nüfus yüzdesi (%42,22-%57,78) ile Kuyûd-ı Atîk'deki nüfus yüzdelerinin (%40,51-%59,49) birbirine yakın oluşudur. Bu durum, Bulgarlarda ve Gayrimüslim nüfus genelinde doğurganlık oranının ve nüfus artış hızının Türk ve diğer Müslüman unsurlardan daha yüksek olduğunu; buna rağmen vilâyette iskân edilen Kırım ve Kafkas muhacirleri sayesinde nüfus yüzdelerinin korunduğu gibi, Müslüman nüfus oranının bir miktar arttığını göstermektedir. 1859-1860 verilerine bakıldığında bu husus daha net olarak anlaşılmaktadır.[However, what is most striking is that the ratio between Muslim and Non-Muslims in the 1875 Salname (42.22% vs. 57.78%) and the 1865 Kuyûd-i Atik population registry (including Tulça) (40.51% vs. 59.49%) is close to each other, even though a number of immigrants had not been included in the 1865 registry. This indicates that the fertility rate and population growth rate among Bulgarians and other non-Muslim population is higher than among Turks and other Muslims. Despite this, the relative ratio of the population is preserved thanks to the Crimean and Caucasian immigrants settled in the province, and the ratio of Muslims has even increased slightly. Looking at the data of 1859-1860, this issue is understood more clearly.]
Demografik hareketliliğin tespiti ve Kırım ve Kafkas muhacirlerinin etkisinin anlaşılabilmesi için 1859–1860 icmal nüfus verileri esas alınmalıdır... Buna göre, Kırım muhacirlerinin yoğun olarak iskân edildikleri Mecidiye ile Sünne sancakları yazılmadığı halde, 1859–1860'ta bölgede 284.934 Müslüman ve 536.748 Gayrimüslim nüfus kaydedilmiş olduğunu hatırlatmalıyız. 1859–1860'tan 1874'e kadar Niş Sancağı hariç bölgedeki Müslüman nüfus, %84,23 (220.276 kişi) artışla 261.522'den 481.798'e; Gayrimüslim nüfus %53,29 (229.188 kişi) artışla 430.065'den 659.253'e ve toplam nüfus ise %65,02 artışla 691.587'den 1.141.051'e yükselmiştir. Bu süreçte Müslüman nüfus oranı %37,81'den %42,22'ye çıkarken, Gayrimüslim nüfus oranı %62,19'dan %57,88'e gerilemiştir. Dolayısıyla 1859–1860 ile 1874 yılları arasında kadınlarla birlikte bölgedeki nüfus 440.552'si Müslüman ve 458.376'sı Gayrimüslim olmak üzere 898.928 kişi artmıştır. Bu verilere göre, Niş Sancağı dışında Tuna bölgesinde iskân edilen Kırım ve Kafkas muhacirleri, Müslüman nüfustaki doğal nüfus artışı da göz önünde bulundurularak söz konusu 440.552 Müslüman nüfus içinde aranmalıdır.[In order to determine demographic mobility and understand the effect of Crimean and Caucasian immigration, we should use the summary population data from 1859-1860 as a basis... And we must keep in mind that even though the Silistra and Mecidiye kazas were heavily settled, they had not been included in the results. In the period from 1859-1860 to 1874, the Muslim population of the region, apart from the Nis Sanjak, went up from 261,522 to 481,798 males, an increase of 84.23% (220,276 males); while the non-Muslim population went up from 430,065 to 659,253 males, or an increase of 53.29% (229,188 males), which led to an increase in the total population from 691,587 to 1,141,051, or 65.02%. In the process, the percentage of Muslims increased from 37.81% to 42.22%, while non-Muslims decreased from 62.19% to 57.88%. Therefore, between 1859-1860 and 1874, the male/female-aggregated population of the region increased by 898,928 people, of whom 440,552 were Muslims and 458,376 were non-Muslims. According to this data, the Crimean and Caucasian immigrants who were settled in the Danube vilayet, apart from the Nis Sanjak, should be sought among these 440,552 Muslims, while taking into account the natural population growth in the Muslim population]
Ancak, Tuna Vilâyeti'nde meskûn muhacir sayısının –Niş Sancağı hariç– yalnızca 64.398 (kadınlarla birlikte 128.796) olarak gösterilmesi ilk bakışta şaşırtıcıdır. Çünkü bu sayı daha 1861-1862'de Osmanlı makamları tarafından tespit edilmiş olan muhacir sayısının dahi oldukça gerisindedir. Kanaatimize göre buradaki problem de sayım sonuçlarından ziyade terminoloji ile ilgilidir ve Tahrir-i Cedid sonuçlarında aktarılan ahâli-i kadîme nüfusu, Kırım ve Kafkas muhacirlerinin bölgede iskânından önceki Türk ve diğer Müslüman unsurların sayısını değil, onlarla birlikte on yıllık vergi muafiyeti süresinin dolmasından sonra ahali-i kadîme sayılan Kırım muhacirlerini de ihtiva etmektedir. Şöyle ki, Midhat Paşa'nın, 1271 senesinde Tulça Sancağı'nda (Mecidiye'de) iskân edilmiş olan Kırım muhacirlerinin 1281 sonunda muafiyet sürelerinin dolacak olması ve bunlardan 1282 Mart'ından itibaren öşür ve vergi alınacak olması sebebiyle muhacirlere tarh ve tevzi edilecek verginin önceden kararlaştırılması için 2 Eylül 1865'de Sadaret'e başvurması üzerine, Tulça Sancağı'nda meskûn muhacirlerin 1 Mart 1282'de (13 Mart 1866), "mazhar oldukları müddet-i muafiyet tekmil olarak kendileri artık ahali-i kadîme sırasına geçmiş ve bu cihetle emsâli misillû bunların dahi hal ve iktidarları gözetilerek virgülerinin tarh ve tevzii zamanı gelmiş olduğuna" karar verilmiştir. Keza, Vidin'e bağlı Adliye kazasında Rahoviçe-i Kebir köyünde meskûn Kırım muhacirlerinin de 1873'de köylerine muhacir aşarı malından cami yapılmasını talep etmeleri üzerine, liva muhacir komisyonu, muafiyet müddetlerinin 1287 senesi sonunda (12 Mart 1872) bitmesi hasebiyle "ahali-i kadîme hükmüne girdikleri" için kendilerine muhacir aşarından para aktarılamayacağına hükmetmiştir. Ayrıca, yukarıda da belirtildiği üzere on yıllık vergi muafiyeti dolan muhacirler "ahali-i kadîme misillû" vergilendirilmişlerdir. Bu örnekler vergi muafiyeti süresi dolan Kırım muhacirlerinin ahali-i kadîme sınıfına geçtiklerini göstermektedir. Bu konuda başka bir örnek de şudur: Vidin Sancağı köylerinde Tahrir-i Cedid sonuçlarını yansıtan ve aşağıda ele alınacak olan bir cetvelde Müslüman unsurlar, İslam milleti (11.048) ve Aşâir (Çerkez) (6.522) şeklinde kaydedilmişlerdir. Cetvelde Çerkez muhacirlerin vergi muafiyetlerinin dolmadığı not edilmiştir. Ancak, Tatar ve Nogay muhacirlerden bahis yoktur.213 Burada da Kırım muhacirlerinin, Kuyûd-u Atîk'de olduğu gibi, İslam milleti içinde kaydedildikleri anlaşılmaktadır. Dolayısıyla Tahrir-i Cedid'de aktarılan muhacir sayısı 1863–1864'de gelen ve muhacir statüsü devam eden Çerkez muhacirleri gösteriyor olmalıdır.214 1292 Salnâmesinde de eksik de olsa yalnızca Çerkez muhacirlerden söz edilmesi bu ihtimali güçlendirmektedir.[However, it is surprising to see that the number of settled Muhacir in the Danube Vilayet is only 64,398 (128,796, including the women)—excluding the Nis Sanjak. Because this number is far below even the number of Muhacir determined by the Ottoman authorities in 1861-1862. In our opinion, the problem here is related to terminology rather than census results, and the number of "Established Muslims" reported in the Tahrir-i Cedid results does not represent the number of Turks and other Muslims established in the vilayet prior to the settlement of the Crimean and Caucasian Muhacir, but the population whose ten-year tax exemption period had expired. The count therefore also includes Crimean settlers, who are considered to be “established”. Midhat Pasha namely stated that the tax that is levied and distributed among Muhacir had been paid in advance because the exemption period of the Crimean Muhacir settled in the Tulça Sanjak (Mecidiye) in 1271 would expire at the end of 1281 and that they would be liable to tithe collection and taxation from March 1282…. Likewise, when the Crimean settlers, residing in the village of Rahovice-i Kebir in the Adliye district of Vidin, demanded that a mosque be built in their village using the tithe of the Muhacir in 1873, the vilayet's colonisation commission decided that the exemption period had expired at the end of 1287 (12 March 1872). They ruled that the money from the tithe of the Muhacir could not be allocated to them, since they had entered the group of “Established Muslims”. In addition, as mentioned above, Muhacir whose ten-year tax exemption has expired were taxed as “Established Muslims”. These examples show that Crimean settlers, whose tax exemption period has expired, had passed into the “Established Muslims” group. Another example in this regard is, as follows: In a table that reflects the results of Tahrir-i Cedid in the villages of Vidin Sanjak, which will be discussed below, the Muslims were recorded as “Established” (11,048) and “Muhacir” (Circassian) (6,522). It is noted in the chart that the tax exemptions of the Circassian Muhacir have not expired. However, there is no mention of Tatar and Nogay settlers. Therefore, the number of settlers (Muhacir) quoted in Tahrir-i Cedid must indicate Circassian immigrants who came in 1863-1864 and whose Muhacir status continues.]
Ancak, en dikkat çekici nokta, Kuyûd-ı Atîk'de yazılmamış olan muhacirlerin ilave edilmiş olmasına rağmen Tahrir-i Cedid'deki Müslim-Gayrimüslim nüfus yüzdesi (%42,22-%57,78) ile Kuyûd-ı Atîk'deki nüfus yüzdelerinin (%40,51-%59,49) birbirine yakın oluşudur. Bu durum, Bulgarlarda ve Gayrimüslim nüfus genelinde doğurganlık oranının ve nüfus artış hızının Türk ve diğer Müslüman unsurlardan daha yüksek olduğunu; buna rağmen vilâyette iskân edilen Kırım ve Kafkas muhacirleri sayesinde nüfus yüzdelerinin korunduğu gibi, Müslüman nüfus oranının bir miktar arttığını göstermektedir. 1859-1860 verilerine bakıldığında bu husus daha net olarak anlaşılmaktadır.[However, what is most striking is that the ratio between Muslim and Non-Muslims in the 1875 Salname (42.22% vs. 57.78%) and the 1865 Kuyûd-i Atik population registry (including Tulça) (40.51% vs. 59.49%) is close to each other, even though a number of immigrants had not been included in the 1865 registry. This indicates that the fertility rate and population growth rate among Bulgarians and other non-Muslim population is higher than among Turks and other Muslims. Despite this, the relative ratio of the population is preserved thanks to the Crimean and Caucasian immigrants settled in the province, and the ratio of Muslims has even increased slightly. Looking at the data of 1859-1860, this issue is understood more clearly.]
Demografik hareketliliğin tespiti ve Kırım ve Kafkas muhacirlerinin etkisinin anlaşılabilmesi için 1859–1860 icmal nüfus verileri esas alınmalıdır... Buna göre, Kırım muhacirlerinin yoğun olarak iskân edildikleri Mecidiye ile Sünne sancakları yazılmadığı halde, 1859–1860'ta bölgede 284.934 Müslüman ve 536.748 Gayrimüslim nüfus kaydedilmiş olduğunu hatırlatmalıyız. 1859–1860'tan 1874'e kadar Niş Sancağı hariç bölgedeki Müslüman nüfus, %84,23 (220.276 kişi) artışla 261.522'den 481.798'e; Gayrimüslim nüfus %53,29 (229.188 kişi) artışla 430.065'den 659.253'e ve toplam nüfus ise %65,02 artışla 691.587'den 1.141.051'e yükselmiştir. Bu süreçte Müslüman nüfus oranı %37,81'den %42,22'ye çıkarken, Gayrimüslim nüfus oranı %62,19'dan %57,88'e gerilemiştir. Dolayısıyla 1859–1860 ile 1874 yılları arasında kadınlarla birlikte bölgedeki nüfus 440.552'si Müslüman ve 458.376'sı Gayrimüslim olmak üzere 898.928 kişi artmıştır. Bu verilere göre, Niş Sancağı dışında Tuna bölgesinde iskân edilen Kırım ve Kafkas muhacirleri, Müslüman nüfustaki doğal nüfus artışı da göz önünde bulundurularak söz konusu 440.552 Müslüman nüfus içinde aranmalıdır.[In order to determine demographic mobility and understand the effect of Crimean and Caucasian immigration, we should use the summary population data from 1859-1860 as a basis... And we must keep in mind that even though the Silistra and Mecidiye kazas were heavily settled, they had not been included in the results. In the period from 1859-1860 to 1874, the Muslim population of the region, apart from the Nis Sanjak, went up from 261,522 to 481,798 males, an increase of 84.23% (220,276 males); while the non-Muslim population went up from 430,065 to 659,253 males, or an increase of 53.29% (229,188 males), which led to an increase in the total population from 691,587 to 1,141,051, or 65.02%. In the process, the percentage of Muslims increased from 37.81% to 42.22%, while non-Muslims decreased from 62.19% to 57.88%. Therefore, between 1859-1860 and 1874, the male/female-aggregated population of the region increased by 898,928 people, of whom 440,552 were Muslims and 458,376 were non-Muslims. According to this data, the Crimean and Caucasian immigrants who were settled in the Danube vilayet, apart from the Nis Sanjak, should be sought among these 440,552 Muslims, while taking into account the natural population growth in the Muslim population]
Ancak, Tuna Vilâyeti'nde meskûn muhacir sayısının –Niş Sancağı hariç– yalnızca 64.398 (kadınlarla birlikte 128.796) olarak gösterilmesi ilk bakışta şaşırtıcıdır. Çünkü bu sayı daha 1861-1862'de Osmanlı makamları tarafından tespit edilmiş olan muhacir sayısının dahi oldukça gerisindedir. Kanaatimize göre buradaki problem de sayım sonuçlarından ziyade terminoloji ile ilgilidir ve Tahrir-i Cedid sonuçlarında aktarılan ahâli-i kadîme nüfusu, Kırım ve Kafkas muhacirlerinin bölgede iskânından önceki Türk ve diğer Müslüman unsurların sayısını değil, onlarla birlikte on yıllık vergi muafiyeti süresinin dolmasından sonra ahali-i kadîme sayılan Kırım muhacirlerini de ihtiva etmektedir. Şöyle ki, Midhat Paşa'nın, 1271 senesinde Tulça Sancağı'nda (Mecidiye'de) iskân edilmiş olan Kırım muhacirlerinin 1281 sonunda muafiyet sürelerinin dolacak olması ve bunlardan 1282 Mart'ından itibaren öşür ve vergi alınacak olması sebebiyle muhacirlere tarh ve tevzi edilecek verginin önceden kararlaştırılması için 2 Eylül 1865'de Sadaret'e başvurması üzerine, Tulça Sancağı'nda meskûn muhacirlerin 1 Mart 1282'de (13 Mart 1866), "mazhar oldukları müddet-i muafiyet tekmil olarak kendileri artık ahali-i kadîme sırasına geçmiş ve bu cihetle emsâli misillû bunların dahi hal ve iktidarları gözetilerek virgülerinin tarh ve tevzii zamanı gelmiş olduğuna" karar verilmiştir. Keza, Vidin'e bağlı Adliye kazasında Rahoviçe-i Kebir köyünde meskûn Kırım muhacirlerinin de 1873'de köylerine muhacir aşarı malından cami yapılmasını talep etmeleri üzerine, liva muhacir komisyonu, muafiyet müddetlerinin 1287 senesi sonunda (12 Mart 1872) bitmesi hasebiyle "ahali-i kadîme hükmüne girdikleri" için kendilerine muhacir aşarından para aktarılamayacağına hükmetmiştir. Ayrıca, yukarıda da belirtildiği üzere on yıllık vergi muafiyeti dolan muhacirler "ahali-i kadîme misillû" vergilendirilmişlerdir. Bu örnekler vergi muafiyeti süresi dolan Kırım muhacirlerinin ahali-i kadîme sınıfına geçtiklerini göstermektedir. Bu konuda başka bir örnek de şudur: Vidin Sancağı köylerinde Tahrir-i Cedid sonuçlarını yansıtan ve aşağıda ele alınacak olan bir cetvelde Müslüman unsurlar, İslam milleti (11.048) ve Aşâir (Çerkez) (6.522) şeklinde kaydedilmişlerdir. Cetvelde Çerkez muhacirlerin vergi muafiyetlerinin dolmadığı not edilmiştir. Ancak, Tatar ve Nogay muhacirlerden bahis yoktur.213 Burada da Kırım muhacirlerinin, Kuyûd-u Atîk'de olduğu gibi, İslam milleti içinde kaydedildikleri anlaşılmaktadır. Dolayısıyla Tahrir-i Cedid'de aktarılan muhacir sayısı 1863–1864'de gelen ve muhacir statüsü devam eden Çerkez muhacirleri gösteriyor olmalıdır.214 1292 Salnâmesinde de eksik de olsa yalnızca Çerkez muhacirlerden söz edilmesi bu ihtimali güçlendirmektedir.[However, it is surprising to see that the number of settled Muhacir in the Danube Vilayet is only 64,398 (128,796, including the women)—excluding the Nis Sanjak. Because this number is far below even the number of Muhacir determined by the Ottoman authorities in 1861-1862. In our opinion, the problem here is related to terminology rather than census results, and the number of "Established Muslims" reported in the Tahrir-i Cedid results does not represent the number of Turks and other Muslims established in the vilayet prior to the settlement of the Crimean and Caucasian Muhacir, but the population whose ten-year tax exemption period had expired. The count therefore also includes Crimean settlers, who are considered to be “established”. Midhat Pasha namely stated that the tax that is levied and distributed among Muhacir had been paid in advance because the exemption period of the Crimean Muhacir settled in the Tulça Sanjak (Mecidiye) in 1271 would expire at the end of 1281 and that they would be liable to tithe collection and taxation from March 1282…. Likewise, when the Crimean settlers, residing in the village of Rahovice-i Kebir in the Adliye district of Vidin, demanded that a mosque be built in their village using the tithe of the Muhacir in 1873, the vilayet's colonisation commission decided that the exemption period had expired at the end of 1287 (12 March 1872). They ruled that the money from the tithe of the Muhacir could not be allocated to them, since they had entered the group of “Established Muslims”. In addition, as mentioned above, Muhacir whose ten-year tax exemption has expired were taxed as “Established Muslims”. These examples show that Crimean settlers, whose tax exemption period has expired, had passed into the “Established Muslims” group. Another example in this regard is, as follows: In a table that reflects the results of Tahrir-i Cedid in the villages of Vidin Sanjak, which will be discussed below, the Muslims were recorded as “Established” (11,048) and “Muhacir” (Circassian) (6,522). It is noted in the chart that the tax exemptions of the Circassian Muhacir have not expired. However, there is no mention of Tatar and Nogay settlers. Therefore, the number of settlers (Muhacir) quoted in Tahrir-i Cedid must indicate Circassian immigrants who came in 1863-1864 and whose Muhacir status continues.]
Санџак Софија Овај је санџак основан око г. 1393. (English:Sandžak Sofia This sandžak was founded around the year 1393.)
