Herman Wirth (Dutch Wikipedia)

Horst Junginger, 'Nordic Ideology in the SS and the SS Ahnenerbe', in: Dez. & Andreas Åkerlund (red.), Nordic Ideology between Religion and Scholarship, Frankfurt am Main 2013, p. 39-71, hier 66. Gearchiveerd op 21 april 2023.
Marlene Laruelle, Russian Nationalism: Imaginaries, Doctrines, and Political Battlefields, Abington, Oxon/New York 2019, p. 95-133 (A Textbook Case of Doctrinal Entrepreneurship: Aleksandr Dugin) (hier te downloaden). Dez., 'Alexander Dugin and Eurasianism', in: Mark Sedgwick (red.), Key Thinkers of the Radical Right: Behind the New Threat to Liberal Democracy, Oxford 2019, p. 155-169, hier 157, 159. Jacob Christiansen Senholt, 'Radical Politics and Political Esotericism: The Adaption of Esoteric Discourse within the Radical Right', in: Egil Asprem, Kennet Granholm (red.), Contemporary Esotericism, Abbington, Oxon/New York 2013, p. 244-264, hier 252-254. Jafe Arnold, 'Alexander Dugin and Western Esotericism: The Challenge of the Language of Tradition', in: Mondi: Movimenti Simbolici e Sociali dell’Uomo 2 (2019), 33-70. Victor Shnirelman, 'Hyperborea: The Arctic Myth of Contemporary Russian Radical Nationalists', in: Journal of Ethnology and Folkloristics 2 (2014), no. 2, p. 121-138. Gearchiveerd op 29 juli 2023.
Dirk Mahsarski, 'Prähistorische Archäologie als politische Großveranstaltung: Archäologische Jahrestagungen der 1930er im Spannungsfeld von Wissenschaft, Verbandspolitik, Macht und Propaganda', in: Archäologische Informationen 34 (2011), p. 97-112, hier 100. Hans Friedrich Blunck, Unwegsame Zeiten: Lebensbericht, dl. 1, Mannheim 1952, p. 195. Gearchiveerd op 29 juli 2023.
Junginger, 'From Buddha to Adolf Hitler', p. 147-148. Dez., 'Nordic Ideology', p. 50. Gearchiveerd op 21 april 2023.
Zie vooral Jensma, Gemaskerde god, p. 182-187. Sönje Storm, 'Die öffentliche Aussprache über Herman Wirths Ura-Linda-Chronik in Berlin (1934)', in: Birgitta Almgren (red.), Bilder des Nordens in der Germanistik 1929-1945: Wissenschaftliche Integrität oder politische Anpassung, Huddinge 2002, p. 79–97. Gerd Simon, Himmlers Bibel und die öffentlichkeitswirksamste Podiumsdiskussion in der Geschichte der Germanistik (Erster Teil), Tübingen, z.j. Dez., Chronologie zur Ura-Linda-Chronik, Tübingen [2005] (beide geraadpleegd 2 april 2020). Leeuwarder Nieuwsblad, 28 juni 1934 (1300 toehoorders). De nieuwe aula bood plek aan 1400 mensen, niet 'duizenden' zoals in de literatuur wordt bericht. Heinz-Elmar Tenorth & Michael Grüttner (red.), Geschichte der Universität Unter den Linden, dl. 2: Die Berliner Universität zwischen den Weltkriegen 1918-1945, Berlijn 2010, p. 187. Gearchiveerd op 19 april 2023.
Wolfgang Höppner, 'Kontinuität und Diskontinuität in der Berliner Germanistik', in: Rüdiger vom Bruch red.), Die Berliner Universität in der NS-Zeit, dl. 2: Fachbereiche und Fakultäten, Wiesbaden 2005, p. 257-276, hier 268. Mahsarski, 'Ahnenerbe', p 63 (noot 175), Kater, Ahnenerbe, p. 71, 378. Onderzoek op Helgoland: Franz Wegener, Das atlantidische Weltbild und die integrale Tradition: Nationalsozialismus und Neue Rechte auf der Suche nach der versunkenen Atlantis, 2001, 3. uitgebr.dr. Gladbeck 2014, p. 48-50. Jan Rüger, Heligoland: Britain, Germany, and the Struggle for the North Sea, Oxford 2017, p. 187-188. Gearchiveerd op 29 juli 2023.
Wirth ontving van de Ahnenerbe een maandelijkse toelage van 500 rijksmark, maar die werd in februari 1942 stopgezet omdat hij zijn verplichtingen niet nakwam. De DFG-gelden waren bedoeld om zijn habilitatieschrift over de zonnekalender van Fossum te voltooien, maar dit plan werd in 1940 opgegeven. Ook bij Weigels Hauptstelle te Horn-Bad Meinberg was hij niet welkom. Peter Longerich, Heinrich Himmler: Biographie, München 2008, p. 846 (noot 99). Nußbeck, Karl Theodor Weigel, p. 110, 113. Lars Schreiber Pedersen, '"Damit die Dänen sehen, dass wir uns darum kümmern": Ahnenerbes forbindelser til Danmark 1935-1945', in: Fund og Forskning i det Kongelige Biblioteks Samlinger 47 (2008), p. 271-311, hier 276. Gearchiveerd op 29 juli 2023.
Haverbeck was tot zijn ontslag in 1959 predikant bij De Christengemeenschap te Marburg, begon daarna het Collegium Humanum (een soort volkshogeschool) te Vlotho-Valdorf en eindigde zijn carrière als hoogleraar aan de Fachhochschule Bielefeld. Of het echtpaar Wirth zich bij zijn Marburger gemeente heeft aangesloten, is niet bekend. Vgl. Werner Haverbeck, 'Meine Begegnung mit Herman Wirth' (geluidsopname), Nationale Vortragsreihe (NVR), z.j. (geraadpleegd 1 mei 2020). Over Haverbecks verdere loopbaan: Tomkowiak, 'Heidelberger Manifest', p. 196-199. Eduard Gugenberger & Roman Schweidlenka, Mutter Erde, Magie und Politik: Zwischen Faschismus und neuer Gesellschaft, Osnabrück 1987, herdr. 2005, p. 117-123. Von Karma bis Lebensschutz: Über New Age, Neofaschismus und Heidentum, uitg. door Argumente und Kultur gegen Rechts e.V., Bielefeld 1992, p. 6-9. Mees, Science of the Swastika, p. 231--232, 262. Christian Mentel, 'Collegium Humanum', in: Brigitte Mihok (red.), Handbuch des Antisemitismus: Judenfeindschaft in Geschichte und Gegenwart, dl. 6: Publikationen, Berlijn/Boston 2013, p. 114-116. Peter Bierl, 'Feindbild Mensch: Ökofaschismus, Esoterik und Biozentrismus und ihre Verbindungslinien', in: Udo Schuster (red.), Rassismus im neuen Gewand. Herausforderungen im Kommunikationszeitalter 4.0, München 2017, p. 217-264, hier 234, 239-242. Andrea Röpke & Andreas Speit, Völkische Landnahme: Alte Sippen, junge Siedler, rechte Ökos, Berlijn 2019, p. 108-110. Gearchiveerd op 16 mei 2023.
De Herman-Wirth-Gesellschaft behoorde in 1959 tot de deelnemende organisaties van de neonazistische bijeenkomst bij het Hermannsdenkmal. Baumann, Verzeichnis der Schriften, p. 62-63. Hierover vooral: Ralf-Dieter Wilhelm, 'Das Hermannsdenkmal an der Grenze seiner Sprachfähigkeit: Ringen um nationale Identität in den fünfziger Jahren', in: Rosenland: Zeitschrift für lippische Geschichte, nr. 23 (december 2019), p. 2-35, hier 21. Ingo Wiwjorra, 'Die Externsteine Herman Wirths als "Herz-Haupt-Stätte des Abendlandes" und als Szeneort völkisch-religiöser Sammlung und Besinnung', in: Larissa Eikermann et al. (red.), Die Externsteine: Zwischen wissenschaftlicher Forschung und völkischer Deutung, Münster 2018, p. 421-450, hier p. 429-432. Stefanie Haupt, 'Walther Machalett und die Entstehung des "Forschungskreises Externsteine"', in: Rosenland: Zeitschrift für lippische Geschichte, Nr. 15 (september 2013), p. 77-102. Gearchiveerd op 8 maart 2022.
Over de Gesellschaft für Vor- und Frühgeschichte als knooppunt in het internationale neonazi-netwerk: Karl Banghard, 'Die DGUF-Gründung 1969 als Reaktion auf den extrem rechten Kulturkampf', in: Archäologische Informationen 38 (2015), 433-452. Spanuth distantieerde zich uitdrukkelijk van Wirth en diens matiarchaatsthese; hij had daarentegen al vroeg relaties met de concurrerende kringen rond Amt Rosenberg: Wegener, Das atlantidische Weltbild, p. 58-59. Bollmus, Das Amt Rosenberg und seine Gegner, p. 259 (noot 3), 315 (noot 158). Vgl. [Bernhard Beyer], J. Spanuth, das SS-Ahnenerbe und die Atlantisforschung vor Helgoland, Atlantisforschung.de (geraadpleegd 1 mei 2020). Gearchiveerd op 19 april 2023.
Julius Evola, Il cammino del cinabro, 1963, vert. als The Path of Cinnabar: An Intellectual Autobiography, Londen 2009, p. 99-102. Junginger, 'From Buddha to Adolf Hitler', p. 127, 166. Arthur Branwen, Julius Evola e Herman Wirth, Parma 2007. Goodrick-Clarke, Black Sun, p. 57. Mark Sedgwick, Against the Modern World: Traditionalism and the Secret Intellectual History of the Twentieth Century, Oxford 2009, p. 106, 298. Mahsarski, 'Prähistorische Archäologie als politische Großveranstaltung', p. 99-100. Godwin, Atlantis and the Cycles of Time, p. 165-166. Guénon las overigens geen Duits.
De stichtingsdatum van beide verenigingen is onzeker. Zie: Alexander, 'Herman Wirth' (1954/1957). Wiwjorra, Herman Wirth, p. 98 (ca. 1955/1957), 104. Dez., 'In Erwartung', p. 416 (1956). Junginger, 'From Buddha to Adolf Hitler', p. 164 (1954). Baumann, Verzeichnis der Schriften, nrs. 189, 192-195, 207, 212, 218, 219, 222, 3241-43, 3147, 3259, 3315, 3325, 3332-34, 3347, 3365. De oorspronkelijke Herman-Wirth-Gesellschaft (ook Gesellschaft für Geistesurgeschichte genoemd) werd in 1933 ontbonden, maar maakte in 1934 een doorstart als Deutsches Ahnenerbe e.V. Deze organisatie werd in 1935 de facto overgenomen door de Forschungsgemeinschaft Deutsches Ahnenerbe e.V. Zie: Maharsky, The Ahnenerbe, p. 11-15
James Danaqyumptewa oftewel Jimmy Kootshongsi (1916-1999, kortweg Jimmy Koots) behoorde tot de Hopi traditionalisten die vanaf 1973 meermalen Europa bezochten. Een reisgids bericht dat hij "recently visited the Externstones felt strong energy and was able to 'read' many of the messages there". Wirths medestanders Waltraud Wagner en haar schoonzoon Andreas Lentz fungeren als begeleiders. Ook zijn laatste bezoek aan Wirth in 1979 kreeg de nodige aandacht in de media. Roman Schweidlenka, 'Jugendkulturen und ihr Bezug zum Rechtsextremismus in Geschichte und Gegenwart', in: Udo Schuster (red.), Rassismus im neuen Gewand. Herausforderungen im Kommunikationszeitalter 4.0, München 2017, p. 275-297, hier 276-277. Gugenberger & Schweidlenka, Mutter Erde, p. 17, 122. Wiliam Simons (red.), A Pilgrim's Guide to Planet Earth: Traveler's Handbook & Spiritual Directory, San Rafael, CA 1974, p. 113. Marco Bischof, 'Die Geschichte der Wiederentdeckung der Geomantie', in: Hagia Chora: Zeitschrift für Geomantie nr. 7-10 (2000-2001). Gearchiveerd op 16 mei 2023.
Jan Raabe & Dana Schlegelmilch, 'Die rezente extreme Rechte und das Germanentum', in: Graben für Germanien – Archäologie unterm Hakenkreuz, Tentoonstellingscatalogus Focke-Museum, Bremer Landesmuseum für Kunst und Kulturgeschichte, 10 maart tot 8 september 2013, Stuttgart/Bremen 2013, p. 172-178, hier 197. Gearchiveerd op 7 februari 2023.
Aleksandr G. Dugin, Giperboreiskaia teoriia: Opit ariosofskogo issledovaniia (Hyperborean Theory: The Experience of Ariosophical Research), Moskou 1993. Dez., 'Herman Wirth: Runes, Great Yule, and the Arctic Homeland', voorwoord bij de 2^e dr. o.d.t. Znaki Velikogo Norda: Giperboreiskaiia teoriiia (Signs of the Great North: Hyperborean Theory), Moskou 2008, p. 3-20. Dez., 'Herman Wirth’s Theory of Civilization', uit: Dez., Noomakhia: voinii uma, dl. 14: Geosofiia: gorizonti i tsivilizatsii (Noomakhia: Wars of the Mind, dl. 14: Geosophy – Horizons and Civilizations), Moskou 2017, p. 153-157. Hierover: Jafe Arnold, Mysteries of Eurasia: The Esoteric Sources of Alexander Dugin and the Yuzhinsky Circle, Research Masters Thesis, Amsterdam 2019, p. 72-73 ("one of the most extensive summaries and treatments of Wirth in any language").

allefriezen.nl

Het gezin vertrok per 1 oktober naar Marburg; Wirth kreeg een studieverlof van 20 november tot 31 maart, dat werd verlengd tot 30 oktober 1924. Eind oktober 1923 woonde hij tijdelijk in Joure. Tesselschade 43 (1922), nr. 9 (september), p. 7. Huussen, Hermann Felix Wirth, p. 180. De Tempel 1 (1923), p. 128. Tresoar Leeuwarden, 26: Notarieel Archief, inv.nr. 068117, akte nr. 02619 (29 oktober 1923).

amu.edu.pl

repozytorium.amu.edu.pl

Herman Nohl, Ein Landsturmmann im Himmel: Flandern und der Erste Weltkrieg in den Briefen von Herman Nohl an seine Frau, Leipzig 2005, p. 20. Over Wirths literaire aspiraties: Bert Govaerts, 'De kleine oorlog van Anton Kippenberg', in: Dietsche Warande en Belfort 135 (1990), p. 738-761, hier 756-758. Paweł Zajas, Editors, Writers, Translators and Cultural Intermediaries in the Great War (1914-1918) (Niemilknące muzy Wydawcy, pisarze, tłumacze i pośrednicy kulturowi na frontach Wielkiej Wojny (1914-1918)), Poznań 2016, p. 237, 289-292. Gearchiveerd op 15 augustus 2022.

anisa.at

Het ging om 3.000 boeken en tijdschriften, verder gipsafgietsels, afbeeldingen en fotonegatieven. Burgstaller kende Wirth vermoedelijk al uit diens tijd bij de Ahnenerbe, hij werkte nauw samen met oud-SS'er Richard Wolfram, wiens bijdragen aan de Österreichischer Volkskundeatlas vooral door Wirth lijken te zijn geïnspireerd: Franz Mandl, 'Das Erbe der Ahnen: Ernst Burgstaller / Herman Wirth und die österreichische Felsbildforschung', in: Mitteilungen der ANISA 19/20 (1999), afl. 1/2, p. 41–67 (hier de verkorte versie met aanvullingen tot 2012). James Dow, Heinrich Himmler's Cultural Commissions: Programmed Plunder in Italy and Yugoslavia, Wisconsin 2018, p. 41. Gearchiveerd op 18 november 2022.

arch.be

search.arch.be

Marc Eemans, 'Herman Wirth en de Indo-Europese voorgeschiedenis', in: Tekst-kommentaren-studies, nr. 921 (december 1981), p. 13-21, ook als Herman Wirth et la préhistoire pré-indo-européenne, Brussel: Studi Evoliani, 1981. Rijksarchief in België: Rijksarchief in België: L. Vandeweyer, Het conglomeraatsarchief van de Raad van Vlaanderen [...], inv.nr. 228, 530, 3625. Vgl. Buning, 'Notities Wirth', kol. 153-154. Gearchiveerd op 24 maart 2020.

archive.org

Herwarth Walden, Gesammelte Schriften, Berlijn 1916, dl. 1, p. 30-31. Carmine Chiellino, Die Futurismusdebatte: Zur Bestimmung des futuristischen Einflusses in Deutschland, Frankfurt an Main 1978, p. 83.
Het Vaderland, 12 juli 1920. [Herman Wirth], Wat is en wil de Dietsche Trekvogel?, Den Haag 1920. Zie ook: Rondreis van het eerste speelliedengilde: Dietsche Trekvogels; Spelwijzer en Tekstboek, z.pl. [1920].
Herman Wirth, 'Vom Ursprung und Sinn des Hakenkreuzes', p. 162. Nicholas Goodrich-Clarke, The Occult Roots of Nazism: Secret Aryan Cults and Their Influence on Nazi Ideology, New York 1985, p. 145. De opvliegende zonneadelaar komt later terug in het embleem van de Deutschvolk-beweging. In Nederland was het rond 1920 onder jonge Nederlandse vrouwen mode om swastika-hangertjes te dragen, als een esoterisch symbool dat zich tegen de kerkelijke orthodoxie keerde. De veranderde lading van het symbool in Duitsland werd echter in Nederland wel degelijk waargenomen. Chris Quispel, Anti-Joodse beeldvorming en Jodenhaat: De geschiedenis van het antisemitisme in West-Europa, Hilversum 2015, p. 232. Vgl. H. Levelt, 'Swastika-bestrijding', in: Overijsselsch Dagblad, 8 november 1919. W.F., 'Met hak en kruis', Limburger Koerier, 2 september 1920.
Van Gils, Herman Wirth, p. 11. Huussen, Hermann Felix Wirth, p. 146, 157.
Frieswijk, 'Over boerenhuizen', p. 7. Geert Ayolt Wumkes, Nei sawntich jier. Tinkskriften, Bolsward 1949, p. 184-186. Dez., Frijmitselderij en Oera-Linda-Boek, Sneek 1923. Dez., 'Ofskie oan Dr. Wirth', in: Paden fen Fryslân, dl. 2, Bolsward 1934, p. 482-485. Nieuwe Rotterdamsche Courant, 8 mei 1923. Wirth, Ura Linda Chronik, p. 140. Gearchiveerd op 18 november 2022.
Wiwjorra, 'In Erwartung', p. 411 (noot 57). Godwin, Atlantis, p. 137-138. Friedrich Hielscher, Fünfzig Jahre unter Deutschen, Hamburg 1954, p. 290-291. Vgl. Wirth, Aufgang der Menschheit, opdracht aan Margareta Schmitt-Wirth.
Manfred Nagl, Science Fiction in Deutschland: Untersuchungen zur Genese, Soziographie und Ideologie der phantastischen Massenliteratur, Tübingen 1972, p. 179-180, 183. Dez., 'SF, Occult Sciences, and Nazi Myths', in: Science Fiction Studies 1 (1974), afl. 3, p. 185-197. Vgl. Maurice Schuhmann, 'Völkische Science Fiction: Deutsche Zukunftsromane mit völkischen Tendenzen (1890–1933)', in: ILCEA: Revue de l’Institut des langues et cultures d'Europe, Amérique, Afrique, Asie et Australie, nr. 30 (2018) (over Friedrich Freksa's Druso, 1931). Vgl. Hans Behm, 'Nachwort', in: Edmund Kiss, Die letzte Königin von Atlantis, Leipzig 1931, p. 203-234, hier 210, 228 (over Wirth).
Tegenover Wumkes gaf Wirth na de oorlog te kennen dat hij tot het christendom was bekeerd en – mede dankzij bescherming door de theoloog Friedrich Heiler – "amper aan de hel Dachau was ontkomen". Nei sawntich jier, p. 186. Aan Miguel Serrano vertelde hij in 1979 dat Walther Darré zijn vrouw had gered. Adolf Hitler, the Ultimate Avatar, z.pl. 2011, p. 295.
Het CIA-dossier van Johann von Leers uit 1957 stelt: "Wirth's writings have for years been distributed by [...] Landig". Landig kondigt in 1956 het boek Was ist deutsch? Eine ost-westliche Frage aan. Poliakov & Wulf, Das Dritte Reich und seine Denker, p. 244. Baumann, Verzeichnis der Schriften, nr. 186 en 558. Wilhelm Landig, Das Erbe von Atlantis, Wenen 1991, p. 6 (Wirth als een van Landigs "Freunde und Helfer"). Over Landig: Friedrich Paul Heller & Anton Maegerle, Thule: Vom völkischen Okkultismus bis zur Neuen Rechten, Stuttgart 1995, p. 96-104. Gearchiveerd op 8 maart 2022.
Haverbeck was tot zijn ontslag in 1959 predikant bij De Christengemeenschap te Marburg, begon daarna het Collegium Humanum (een soort volkshogeschool) te Vlotho-Valdorf en eindigde zijn carrière als hoogleraar aan de Fachhochschule Bielefeld. Of het echtpaar Wirth zich bij zijn Marburger gemeente heeft aangesloten, is niet bekend. Vgl. Werner Haverbeck, 'Meine Begegnung mit Herman Wirth' (geluidsopname), Nationale Vortragsreihe (NVR), z.j. (geraadpleegd 1 mei 2020). Over Haverbecks verdere loopbaan: Tomkowiak, 'Heidelberger Manifest', p. 196-199. Eduard Gugenberger & Roman Schweidlenka, Mutter Erde, Magie und Politik: Zwischen Faschismus und neuer Gesellschaft, Osnabrück 1987, herdr. 2005, p. 117-123. Von Karma bis Lebensschutz: Über New Age, Neofaschismus und Heidentum, uitg. door Argumente und Kultur gegen Rechts e.V., Bielefeld 1992, p. 6-9. Mees, Science of the Swastika, p. 231--232, 262. Christian Mentel, 'Collegium Humanum', in: Brigitte Mihok (red.), Handbuch des Antisemitismus: Judenfeindschaft in Geschichte und Gegenwart, dl. 6: Publikationen, Berlijn/Boston 2013, p. 114-116. Peter Bierl, 'Feindbild Mensch: Ökofaschismus, Esoterik und Biozentrismus und ihre Verbindungslinien', in: Udo Schuster (red.), Rassismus im neuen Gewand. Herausforderungen im Kommunikationszeitalter 4.0, München 2017, p. 217-264, hier 234, 239-242. Andrea Röpke & Andreas Speit, Völkische Landnahme: Alte Sippen, junge Siedler, rechte Ökos, Berlijn 2019, p. 108-110. Gearchiveerd op 16 mei 2023.
Jost Hermand, Zuhause und anderswo: Erfahrungen im Kalten Krieg, Keulen 2001, p. 96 en 203. Als goede vrienden van Wirth noemt hij de extreemrechtse schrijvers Hans Grimm en Erwin Guido Kolbenheyer, die op hun beurt tot de vaste medewerkers van Der Weg behoorden. 'Nazis in Buenos Aires after 1945: An Argentine Appraisal', in: The Wiener Literary Bulletin 11 (1957), nr. 1-2, p. 10.
Nicholas Goodrick-Clarke, Black Sun: Aryan Cults, Esoteric Nazism, and the Politics of Identity, New York/Londen 2002, p. 128-150. Strube, 'Erfindung des esoterischen Nationalsozialismus ', p. 228-229, 233-236. Stéphane François, 'Un exemple de contre-culture nazi: le cycle thuléen de Wilhelm Landig', in: Cécilia Fernandez & Olivier Hanse (red.), A contre-courant – Gegen den Strom: Résistances souterraines à l'autorité et construction de contrecultures dans les pays germanophones au XX^e siècle, Bern etc. 2014, p. 71-86 (hier online). Pontolillo, Black Sun Unveiled, p. 465-480. Wilhelm Landig, Götzen gegen Thule: Ein Roman voller Wirklichkeiten, Hannover 1971, p. 338-343. Dez., Wolfszeit um Thule, Wenen 1980. Dez., Rebellen für Thule: Das Erbe von Atlantis, Wenen 1991. Gearchiveerd op 22 november 2021.
"Diesmal wird aus dem tragischen Unrecht, das Machthabende des Dritten Reiches, in Nachfolge ausländischer Vorbilder, dem Judentum zufügten, auf Grund der ~~phantastischen~~ Zahl der 6 Millionen umgebrachter Juden ein riesiges Geschäft gemacht". Wirth, Gutachten [...] in Sachen RA Wilhelm Prothmann (1958), Viöl 2007. Horst Mahler, Beweisantrag im Judäismus-Prozess, z.pl. [2019], p. 50-53, 169-188, hier 50 (met herstel van het weggeretoucheerde woord). Baumann, Verzeichnis der Schriften, nr. 190. Raphael Gross, 'Zum Fortwirken der NS-Moral. Adolf Eichmann und die deutsche Gesellschaft', in: Raphael Gross en Yfaan Weiss (Hg.), Jüdische Geschichte als allgemeine Geschichte: Festschrift für Dan Diner zum 60. Geburtstag, Göttingen 2006, p. 212-231, hier 226, 231.
De beoogde titel voor het Palästinabuch luidde oorspronkelijk: 'Das Rätsel der Großsteingräber Palästinas: Von JAU bis Jesus' of 'Das Rätsel der palästinensischen Megalithkultur'. Vanaf 1963 was dit 'Zwischen Nordsee und See Genezareth', met als ondertitel 'Der Heilbringermythos vom Kreuzgott der Großsteingräberreligion' of 'Abendländisch-morgenländische Gemeinschaft der Großgräberzeit'. Zijn laatste lezing over het onderwerp was in 1976. Wirth, Ura Linda Chronik, p. 171. Was heißt Deutsch (1934), p. 10. Baumann, Verzeichnis der Schriften, nr. 411, 425, 488, 492, 510, 568, 575, 576, 3148. De nieuwe titel verwijst naar het klassieke werk van Julius Langbein, Rembrandt als Erzieher (1890).
Miguel Serrano, Adolf Hitler, el último Avatãra, Santiago 1984, Santa Fé de Bogotá, Columbia 2000, p. 99, vert. Adolf Hitler, the Ultimate Avatar, z.pl. 2011, p. 79, 295. Dez., Manú: "Por el hombre que vendrá", 1991, vert. Manú: For the Man That Comes, Melbourne 2012, dl. 1, p. 95, 97; dl. 2, p. 23-25; 114, 117, 150. Het gesprek vond plaats op 3 september 1979, een dag nadat Serrano Jürgen Spanuth had geïnterviewd. Zie voor de zgn. chazarenhypothese: Wirth, Gutachten [...] in Sachen RA Wilhelm Prothmann, bijlage 2 (1980). Goodrick-Clarke, Black Sun, p. 237, 296. Landig, Wolfszeit um Thule, p. 186 ff. Dez., Rebellen für Thule, p. 451 ff. Eduard Gugenberger, Franko Petri & Roman Schweidlenka: Weltverschwörungstheorien: Die neue Gefahr von rechts, Wenen 1998, p. 130, 180.
Serrano was van 1962 tot 1970 gestationeerd in Wenen en daar raakte bevriend met Wilhelm Landig; hij woonde daarna in Zwitserland en keerde na de staatsgreep van 1973 terug naar Chili. Goodrick-Clarke, Black Sun, p. 190. Pontolillo, Black Sun Unveiled, p. 489-526. Gustavo Guzmán, 'Miguel Serrano's Antisemitism and its Impact on the Twenty-First-Century Countercultural Rightists', in: Analysis of Current Trends in Antisemitism (ACTA) 40 (2019), nr. 1. Gearchiveerd op 22 november 2021.
Gugenberger & Schweidlenka, Mutter Erde, p. 123-125 (Abendländischer Besinnungskreis Heimatreligion). Vgl. Gerhard Heß, 'Suche nach der Urwahrheit', in: Dez., Oding-Wizzod: Gottesgesetz und Botschaft der Runen, München 1993. Dez., Oding-Wegbeschreibung (2013); England erfand den "Totalen Krieg" (2020), op G-O-D Glaubensgemeinschaft ODING Deutschland (geraadpleegd 19 mei 2020). Heß was afkomstig uit kringen rond de nieuwrechtse Nationalrevolutionäre Bund (NRB) en een tijdlang lid van de Armanen-Orden. Hij nam later afstand van traditionele neonazi's, hoewel zijn artikelen ook in esoterisch-nazistische bladen werden afgedrukt (deels onder pseudoniem). James Pontolillo, The Black Sun Unveiled: Genesis and Development of a Modern National Socialist Mythos, Kingsport, MA 2013, p. 597-603. Julian Strube, 'Die Erfindung des esoterischen Nationalsozialismus im Zeichen der schwarzen Sonne', in: Zeitschrift für Religionswissenschaften 20 (2012), p. 223-268, hier 244. Over de NRB: Bundesinnenministerium, Verfassungsschutz '75, Bonn 1976, p. 38. Richard Stöss, Die extremen Rechte in der Bundesrepublik: Entwicklung – Ursachen – Gegenmassnahmen, Opladen 1989, 151-152.
Werner Pieper en Eugen Pletsch, 'Mein Leben ist immer geistige Revolutionsarbeit gewesen: Ein Gespräch mit Prof. Wirth', in: Humus, Nr. 1/2 (oktober 1979), p. 127-131. Vgl. Ura Linda Buch, p. 144-145: "Denn es ist die heilige Wende, die Zeit des Stirb und Werde, wo die Toten, die Seelen der Ahnen auferstehen und wiedergeboren, wiederverkörpert werden in der Sippe".
Serrano, Das Goldene Band, p. 181. Deze passage is later ingevoegd en komt niet voor in het origineel: El cordón dorado: Hitlerismo esoterico, Santiago 1978.
Gerhard Heß stelt dat Wirth hem een maand voor zijn dood had belast met de afwikkeling van zijn geestelijke nalatenschap, maar had verzuimd dit in een testament vast te leggen. Inge had volgens hem een verstoorde verhouding met haar ouders die mogelijk samenhing met haar huwelijk met een Nichtdeutscher. Hij benadrukt verder dat zij zich bij haar bezoek liet vergezellen van haar farbige Neffe. Gerhard Heß, Herman Wirth – Zwischen Wahrheit und Wirrung. Dez., Oding - Wegbeschreibung (2013), G-O-D: Glaubensgemeinschaft Oding Deutschland. Baumann, Verzeichnis, p. 68-69. Over zijn eigen racistische en rechts-nationale opvattingen laat Heß geen twijfel: England erfand den "Totalen Krieg" (2020) (websites geraadpleegd 19 mei 2020). Deels onder pseudoniem werden zijn artikelen ook in nazistische bladen afgedrukt. Julian Strube, 'Die Erfindung des esoterischen Nationalsozialismus im Zeichen der schwarzen Sonne', in: Zeitschrift für Religionswissenschaften 20 (2012), p. 223-268, hier 244. James Pontolillo, The Black Sun Unveiled: Genesis and Development of a Modern National Socialist Mythos, Kingsport, MA 2013, p. 597-603.
'Hagall – Die Allumfassende?', in: Antifaschistisches Infoblatt nr. 49 (okt.-nov. 1999), p. 43-45. Rainer Fromm: 'Rechtsradikalismus in der Esoterik', in: Ingolf Christiansen, Rainer Fromm & Hartmut Zinser, Brennpunkt Esoterik: Okkultismus, Satanismus, Rechtsradikalismus, Hamburg 2004, p. 122-189, hier 175–177.
Marija Gimbutas – sympathisant van de extreemrechtse Nouvelle École – woonde mogelijk een van Wirths laatste lezingen te Augsburg in februari 1980 bij; ze leidde van 1967 tot 1980 vijf grote opgravingen in Zuidoost-Europa. Haar boeken gaf ze uit bij Pearsons Institute for the Study of Man; haar denkbeelden over de herkomst van de Joodse cultuur lijken op die van Wirth. Meret Fehlmann, 'Das Matriarchat: Eine vermeintliche uralte Geschichte', in: Schweizerisches Archiv für Volkskunde 106 (2010), p. 265-288. Schnurbein, Norse Revival, p. 226-227. Marija Gimbutas, 'The "Monstrous" Venus of Prehistory: Devine Creatrix', in: Joseph Campbell & Charles Musèl (red.), In All Her Names: Explorations of the Feminine in Divinity, San Francisco 1991, p. 25-54, hier 50-51, 53. Vgl. in dezelfde bundel Joseph Campbell, p. 129 (noot 97). Susan Ware (red.), Notable American Women: A Biographical Dictionary Completing the Twentieth Century, Cambridge MA 2004, p. 235.

arctogaia.com

Andrei Kondratiev, 'Herman Feliks Virt i "Khronika Ura Linda"', in: Herman Wirth, Khronika Ura Linda: Drevneishaia istoria y Evropii, Moskou 2007, p. 3-96, p. 12. Manifesto of Arctogaia (1998) en German Virt, op Arctogaia.com (geraadpleegd 15 april 2020). Gearchiveerd op 25 augustus 2021.

atlantisforschung.de

Over de Gesellschaft für Vor- und Frühgeschichte als knooppunt in het internationale neonazi-netwerk: Karl Banghard, 'Die DGUF-Gründung 1969 als Reaktion auf den extrem rechten Kulturkampf', in: Archäologische Informationen 38 (2015), 433-452. Spanuth distantieerde zich uitdrukkelijk van Wirth en diens matiarchaatsthese; hij had daarentegen al vroeg relaties met de concurrerende kringen rond Amt Rosenberg: Wegener, Das atlantidische Weltbild, p. 58-59. Bollmus, Das Amt Rosenberg und seine Gegner, p. 259 (noot 3), 315 (noot 158). Vgl. [Bernhard Beyer], J. Spanuth, das SS-Ahnenerbe und die Atlantisforschung vor Helgoland, Atlantisforschung.de (geraadpleegd 1 mei 2020). Gearchiveerd op 19 april 2023.

azpdf.tips

Marlene Laruelle, Russian Nationalism: Imaginaries, Doctrines, and Political Battlefields, Abington, Oxon/New York 2019, p. 95-133 (A Textbook Case of Doctrinal Entrepreneurship: Aleksandr Dugin) (hier te downloaden). Dez., 'Alexander Dugin and Eurasianism', in: Mark Sedgwick (red.), Key Thinkers of the Radical Right: Behind the New Threat to Liberal Democracy, Oxford 2019, p. 155-169, hier 157, 159. Jacob Christiansen Senholt, 'Radical Politics and Political Esotericism: The Adaption of Esoteric Discourse within the Radical Right', in: Egil Asprem, Kennet Granholm (red.), Contemporary Esotericism, Abbington, Oxon/New York 2013, p. 244-264, hier 252-254. Jafe Arnold, 'Alexander Dugin and Western Esotericism: The Challenge of the Language of Tradition', in: Mondi: Movimenti Simbolici e Sociali dell’Uomo 2 (2019), 33-70. Victor Shnirelman, 'Hyperborea: The Arctic Myth of Contemporary Russian Radical Nationalists', in: Journal of Ethnology and Folkloristics 2 (2014), no. 2, p. 121-138. Gearchiveerd op 29 juli 2023.

bt.se

Vgl. 'Demker: Det ariska urhemmet återfinns nu i ett traktorgarage', in: Borås Tidning, 21 mei 2017. Gearchiveerd op 4 juli 2022.

centrostudilaruna.it

Marc Eemans, 'Herman Wirth en de Indo-Europese voorgeschiedenis', in: Tekst-kommentaren-studies, nr. 921 (december 1981), p. 13-21, ook als Herman Wirth et la préhistoire pré-indo-européenne, Brussel: Studi Evoliani, 1981. Rijksarchief in België: Rijksarchief in België: L. Vandeweyer, Het conglomeraatsarchief van de Raad van Vlaanderen [...], inv.nr. 228, 530, 3625. Vgl. Buning, 'Notities Wirth', kol. 153-154. Gearchiveerd op 24 maart 2020.
Alain de Benoist, Vu de droite: anthologie critique des idées contemporaines, Parijs 1977, hst. 'Helgoland : Atlantide'. Vgl. Robert Steuckers, 'Herman Wirth (1885–1981)', in: Vouloir nrs. 101-104 (januari 1993), p. 1-5 (opnieuw als: L’œuvre de Herman Wirth (1885-1981), Centro Studi La Runa, 2011) (geraadpleegd 8 april 2020). Wegener, Das atlantidische Weltbild, p. 21, 58, 119. Vgl. ook de necrologie van de kunsthistoricus en schilder Marc Eemans (1907-1998), 'Herman Wirth en de Indo-Europese voorgeschiedenis' (1981). Gearchiveerd op 24 maart 2023.

core.ac.uk

Benjamin Freitag, Mythos, Totem und Tabu: Eine quellenorientierte Studie zu den Spielarten des Primitivismus und zur Bedeutung der Mythenforschung im Werk Gottfried Benns, diss. Aken 2012, p. 371-387. Gearchiveerd op 18 november 2022.

cyclowiki.org

Herman Wirth, Khronika Ura Linda: Drevneishaia istoria y Evropii (The Ura Linda Chronicle: The Oldest History of Europe), ed. Andrei Kondratiev, Moskou 2007, met een uitvoerige inleiding, p. 3-96: 'Herman Feliks Virt i "Khronika Ura Linda"' (Herman WIrth and the "Ura Linda Chronicle"; hier online, maar onder weglating van § 1-7, 27 en 3). Religiewetenschapper Andrei Viktorovich Kondratiev (geb. 1984) heeft zich toegelegd op het politiek-esoterische denken van het vooroorlogse Duitsland; hij wordt sinds 2010 vermist. Uitgeverij Ariana Mystica is gespecialiseerd in de ariosofie; de inleiding is te vinden op de rechts-radicale website Velesov Sloboda. Gearchiveerd op 18 april 2023.

dbnl.org

De Toekomst: Weekblad voor Nederland 3 (1917), p. 147 (24 februari). Belgisch Dagblad, 20 oktober 1916 (necrologie Lector Dr. Wirth). In de literatuur wordt Wirths rol ondanks de roem die hij zichzelf toedichtte, vermoedelijk onderschat. Belgische kranten bevatten tientallen artikelen over Wirths optreden, zie de website: Nieuws van de Groote Oorlog. Vgl. Lode Wils, Flamenpolitik en activisme: Vlaanderen tegenover België tijdens de Eerste Wereldoorlog, Leuven 1974, p. 60, 65-70. Lammert Buning, 'Notities betreffende H.F. Wirth' en 'Het persfenomeen "De Vlaamsche Post" (1915-1916)', in: Wetenschappelijke Tijdingen (Gent) 33 (1974), kol. 141-166 en 233-264. Pieter van Hees, 'Activisme' en 'Wirth, Hermann F.', in: Nieuwe Encyclopedie der Vlaamse Beweging (geraadpleegd 20 april 2020). Daniel Vanacker, Het activistisch avontuur,1991, 2^e dr. Gent 2006, p. 33, 41, 44-45, 47, 49, 55, 77, 122, 124-125, 206. Winfried Dolderer, Deutscher Imperialismus und belgischer Nationalitätenkonflikt: Die Rezeption der Flamenfrage in der deutschen Öffentlichkeit und deutsch-flämischen Kontakte 1890-1920, Melsungen 1989, p. 43, 45. Gearchiveerd op 24 maart 2020.
Jan Derk. Domela Nieuwenhuis-Nyegaard, 'Het Friesche bestanddeel in den Nederlandschen stam, voornamelijk in West- en Fransch-Vlaanderen', in: De Tijdspiegel 69 (1912), p. 336-372. Lammert Buning, Het strijdbare leven van J. D. Domela Nieuwenhuis Nyegaard: Vlaming door keuze, Buitenpost 1976, p. 77-78. Domela ontkende later de eerdere vriendschap. Gearchiveerd op 23 januari 2021.
Herman Nohl, Ein Landsturmmann im Himmel: Flandern und der Erste Weltkrieg in den Briefen von Herman Nohl an seine Frau, Leipzig 2005, p. 20. Over Wirths literaire aspiraties: Bert Govaerts, 'De kleine oorlog van Anton Kippenberg', in: Dietsche Warande en Belfort 135 (1990), p. 738-761, hier 756-758. Paweł Zajas, Editors, Writers, Translators and Cultural Intermediaries in the Great War (1914-1918) (Niemilknące muzy Wydawcy, pisarze, tłumacze i pośrednicy kulturowi na frontach Wielkiej Wojny (1914-1918)), Poznań 2016, p. 237, 289-292. Gearchiveerd op 15 augustus 2022.
J.A.C. Tillema, Schetsen uit de geschiedenis van de monumentenzorg in Nederland, Den Haag 1975, p. 427-428. Gearchiveerd op 9 september 2021.
Nieuwsblad van Friesland, 14 augustus 1935. Uitvoerig verslag in Leeuwarder Courant, 8, 10, 12, en 13 augustus 1935. De minister van OKW was bang dat eventuele vondsten uit Langweer naar Duitsland zouden gaan. Tillema, Schetsen monumentenzorg, p. 428. Gearchiveerd op 9 september 2021.

dekrantvantoen.nl

Zie vooral de apologie van Wirths assistent Roland Häke, Der Fall Herman Wirth, 1981. Gugenberger & Schweidlenka, Mutter Erde, p. 128. Vgl. Helmut Bischoff, Gedenkrede für Professor Herman Wirth-Roeper-Bosch, [Dortmund] z.j. Een smaadproces dat de Wirth had aangespannen tegen de emeritus-predikant Klaus Weidenkaff, die de kwestie aanhangig had gemaakt, werd na zijn dood ten nadele van de erfgenamen beslist. Leeuwarder Courant, 17 juni 1981.

delpher.nl

geheugen.delpher.nl

De gebroeders Ropohl, resp. filosoof en volkskundige, kregen deze opdracht van het Reichspropagandaministerium naar aanleiding van hun recente tentoonstelling 'Ewige Zeichen, Ewiger Sinn' te Erkelenz. Heinrich Ropohl, Eeuwig levende teekens: Tentoonstelling van volksche zinnebeelden, Den Haag 1941. Vgl. de bijbehorende film van Peter Tijsen: Eeuwig levende teekens: een film van de Volksche Werkgemeenschap, Hamer Films 1941. Kees Broos, 'Drieloop, driespruit en driekruinenboom: Germaanse symbolen op Nederlandse munten', in: Netherlands Yearbook for History of Art / Nederlands Kunsthistorisch Jaarboek 39 (1988), p. 112-133, hier 113-115, 118-120. Gerard Rooijakkers, '"De tot vorm gekomen persoonlijkheid van het volk": Volkskunst als cultuurdiagnose', in: Volkskundig Bulletin 23 (1997), p. 88-105, hier 97-99. Eickhoff, De oorsprong van het 'eigene', p. 159, 331-332. Over Ropohl: Hubert Rütten (red.), Lebensspuren – Spurensuche: Jüdisches Leben im ehemaligen Landkreis Erkelenz, Erkelenz 2008, p. 125. Gearchiveerd op 18 november 2022.

depauw.edu

Manfred Nagl, Science Fiction in Deutschland: Untersuchungen zur Genese, Soziographie und Ideologie der phantastischen Massenliteratur, Tübingen 1972, p. 179-180, 183. Dez., 'SF, Occult Sciences, and Nazi Myths', in: Science Fiction Studies 1 (1974), afl. 3, p. 185-197. Vgl. Maurice Schuhmann, 'Völkische Science Fiction: Deutsche Zukunftsromane mit völkischen Tendenzen (1890–1933)', in: ILCEA: Revue de l’Institut des langues et cultures d'Europe, Amérique, Afrique, Asie et Australie, nr. 30 (2018) (over Friedrich Freksa's Druso, 1931). Vgl. Hans Behm, 'Nachwort', in: Edmund Kiss, Die letzte Königin von Atlantis, Leipzig 1931, p. 203-234, hier 210, 228 (over Wirth).

derhain.de

Felix Wiedemann, Rassenmutter und Rebellin: Hexenbilder in Romantik, völkischer Bewegung, Neuheidentum und Feminismus, Würzburg 2007, p. 155-158. Peter Davies, '"Männerbund" and "Mutterrecht": Herman Wirth, Sophie Rogge-Börner and the Ura-Linda-Chronik', in: German Life and Letters 60 (2007), p. 98-115; Dez., Myth, Matriarchy and Modernity: Johann Jakob Bachofen in German Culture 1860-1945, Berlijn/New York 2010, p. 353-358. Stefanie von Schnurbein, Norse Revival: Transformations of Germanic Neopaganism, Leiden 2016, p. 217-231. Vgl. Matthias Wenger, 'Patriarchalische Ideologie oder matriarchalisches Wertsystem: Die Auseinandersetzung um Herman Wirth und die Ura-Linda-Chronik', in: Der Hain: Das Magazin für natürliche Religion und gesellschaftliche Wandlung, 18 december 2005 (geraadpleegd 3 juni 2020). Gearchiveerd op 22 januari 2021.
Roland Häke, Der Fall Herman Wirth – 1978-1981 im Landkreis Kusel – oder: Das verschüttete Demokratiebewußtsein, Frauenberg bei Marburg 1981, p. 33 ff. Geciteerd door Wenger, 'Patriarchalische Ideologie'. De echtheid van de brief wordt door de gezaghebbende historici als Michael Kater en Reinhard Bollmus betwijfeld. Wiwjorra, Herman Wirth, p. 92-93. Dez., 'In Erwartung', p. 414-415. Kater, Ahnenerbe, p. 63. Gearchiveerd op 29 maart 2020.

digi-hub.de

Herman Wirth, 'Thet Oera Linda Bok', in: Nieuwe Rotterdamsche Courant, 30 juni 1923. Rudolf W. Brednich, 'Das Weigelsche Sinnbildarchiv in Göttingen: Ein Beitrag zur Geschichte und Ideologiekritik der nationalsozialistischen Volkskunde', in: Zeitschrift for Volkskunde 81 (1985), p. 22-39, hier 23. Gearchiveerd op 19 januari 2021.
Aangezien Wirth er niet in was geslaagd het promotierecht te verwerven, promoveerde Haverbeck augustus 1937 bij de volkskundige Eugen Fehrle te Heidelberg op het aan Wirth ontleende thema Lebensbaum und Sonnensinnbild, waarna hij zich een jaar later habiliteerde met de studie Deutscher Volksglaube im Sinnbild; beide zijn niet bewaard. Over Haverbeck en zijn werkzaamheden: Hermann Bausinger, 'Volkskunde und Volkstumsarbeit im Nationalsozialismus', in: Helge Gerndt (red.), Volkskunde und Nationalsozialismus: Referate und Diskussionen einer Tagung, München 1987, p. 131-141 (hier de Engelse versie). Reinhard Bollmus, Das Amt Rosenberg und seine Gegner, Stuttgart 1970, 2^e dr. München 2006, p. 47-50, 267-268. Arfst Wagner, 'Anthroposophen und Nationalsozialismus: Probleme der Vergangenheit und Gegenwart', in: Flensburger Hefte 3 (1991), nr. 32, p. 6-78, hier 40. Mees, Science of the Swastika, p. 231-232. Ingrid Tomkowiak, '"Das Heidelberger Manifest" und die Volkskunde', in: Zeitschrift für Volkskunde 92 (1996), p. 185-207, hier 196.
Volgens de Berlijnse Meldekartei verhuisde hij op 5 maart 1937 naar Marburg. Huussen, Hermann Felix Wirth, p. 188. Brednich, 'Sinnbildarchiv', p. 128, meent daarentegen dat Wirths Lehr- und Forschungsstätte al sinds 1935 in Marburg was gevestigd. Vgl. Ulrich Nußbeck, Karl Theodor Weigel und das Göttinger Sinnbildarchiv: Eine Karriere im Dritten Reich, Göttingen 1993, p. 77-78. Gearchiveerd op 19 januari 2021.
Brednich, 'Sinnbildarchiv', p. 28-29. Nußbeck, Karl Theodor Weigel, p. 124. Gearchiveerd op 19 januari 2021.
Haverbeck was tot zijn ontslag in 1959 predikant bij De Christengemeenschap te Marburg, begon daarna het Collegium Humanum (een soort volkshogeschool) te Vlotho-Valdorf en eindigde zijn carrière als hoogleraar aan de Fachhochschule Bielefeld. Of het echtpaar Wirth zich bij zijn Marburger gemeente heeft aangesloten, is niet bekend. Vgl. Werner Haverbeck, 'Meine Begegnung mit Herman Wirth' (geluidsopname), Nationale Vortragsreihe (NVR), z.j. (geraadpleegd 1 mei 2020). Over Haverbecks verdere loopbaan: Tomkowiak, 'Heidelberger Manifest', p. 196-199. Eduard Gugenberger & Roman Schweidlenka, Mutter Erde, Magie und Politik: Zwischen Faschismus und neuer Gesellschaft, Osnabrück 1987, herdr. 2005, p. 117-123. Von Karma bis Lebensschutz: Über New Age, Neofaschismus und Heidentum, uitg. door Argumente und Kultur gegen Rechts e.V., Bielefeld 1992, p. 6-9. Mees, Science of the Swastika, p. 231--232, 262. Christian Mentel, 'Collegium Humanum', in: Brigitte Mihok (red.), Handbuch des Antisemitismus: Judenfeindschaft in Geschichte und Gegenwart, dl. 6: Publikationen, Berlijn/Boston 2013, p. 114-116. Peter Bierl, 'Feindbild Mensch: Ökofaschismus, Esoterik und Biozentrismus und ihre Verbindungslinien', in: Udo Schuster (red.), Rassismus im neuen Gewand. Herausforderungen im Kommunikationszeitalter 4.0, München 2017, p. 217-264, hier 234, 239-242. Andrea Röpke & Andreas Speit, Völkische Landnahme: Alte Sippen, junge Siedler, rechte Ökos, Berlijn 2019, p. 108-110. Gearchiveerd op 16 mei 2023.

dinghal.com

Nicholas Goodrick-Clarke, Black Sun: Aryan Cults, Esoteric Nazism, and the Politics of Identity, New York/Londen 2002, p. 128-150. Strube, 'Erfindung des esoterischen Nationalsozialismus ', p. 228-229, 233-236. Stéphane François, 'Un exemple de contre-culture nazi: le cycle thuléen de Wilhelm Landig', in: Cécilia Fernandez & Olivier Hanse (red.), A contre-courant – Gegen den Strom: Résistances souterraines à l'autorité et construction de contrecultures dans les pays germanophones au XX^e siècle, Bern etc. 2014, p. 71-86 (hier online). Pontolillo, Black Sun Unveiled, p. 465-480. Wilhelm Landig, Götzen gegen Thule: Ein Roman voller Wirklichkeiten, Hannover 1971, p. 338-343. Dez., Wolfszeit um Thule, Wenen 1980. Dez., Rebellen für Thule: Das Erbe von Atlantis, Wenen 1991. Gearchiveerd op 22 november 2021.
Miguel Serrano, Adolf Hitler, el último Avatãra, Santiago 1984, Santa Fé de Bogotá, Columbia 2000, p. 99, vert. Adolf Hitler, the Ultimate Avatar, z.pl. 2011, p. 79, 295. Dez., Manú: "Por el hombre que vendrá", 1991, vert. Manú: For the Man That Comes, Melbourne 2012, dl. 1, p. 95, 97; dl. 2, p. 23-25; 114, 117, 150. Het gesprek vond plaats op 3 september 1979, een dag nadat Serrano Jürgen Spanuth had geïnterviewd. Zie voor de zgn. chazarenhypothese: Wirth, Gutachten [...] in Sachen RA Wilhelm Prothmann, bijlage 2 (1980). Goodrick-Clarke, Black Sun, p. 237, 296. Landig, Wolfszeit um Thule, p. 186 ff. Dez., Rebellen für Thule, p. 451 ff. Eduard Gugenberger, Franko Petri & Roman Schweidlenka: Weltverschwörungstheorien: Die neue Gefahr von rechts, Wenen 1998, p. 130, 180.
Serrano was van 1962 tot 1970 gestationeerd in Wenen en daar raakte bevriend met Wilhelm Landig; hij woonde daarna in Zwitserland en keerde na de staatsgreep van 1973 terug naar Chili. Goodrick-Clarke, Black Sun, p. 190. Pontolillo, Black Sun Unveiled, p. 489-526. Gustavo Guzmán, 'Miguel Serrano's Antisemitism and its Impact on the Twenty-First-Century Countercultural Rightists', in: Analysis of Current Trends in Antisemitism (ACTA) 40 (2019), nr. 1. Gearchiveerd op 22 november 2021.
Julius Evola, Il cammino del cinabro, 1963, vert. als The Path of Cinnabar: An Intellectual Autobiography, Londen 2009, p. 99-102. Junginger, 'From Buddha to Adolf Hitler', p. 127, 166. Arthur Branwen, Julius Evola e Herman Wirth, Parma 2007. Goodrick-Clarke, Black Sun, p. 57. Mark Sedgwick, Against the Modern World: Traditionalism and the Secret Intellectual History of the Twentieth Century, Oxford 2009, p. 106, 298. Mahsarski, 'Prähistorische Archäologie als politische Großveranstaltung', p. 99-100. Godwin, Atlantis and the Cycles of Time, p. 165-166. Guénon las overigens geen Duits.

diva-portal.org

raa.diva-portal.org

Nils Åberg, 'Herman Wirth. En Germansk Kulturprofet', in: Forvännen 28 (1933), p. 246-249, hier 249. Gearchiveerd op 14 april 2023.

diva-portal.se

Johannes Sandén, Interaktionen mellan en SS-organisation och ett svenskt ämbetsverk: Korrespondensen mellan Herman Wirth (Ahnenerbe) och Riksantikvarien (Riksantikvarieämbetet) 1935-1939, scriptie Växjö Universitet, Växjö 2008, p. 33. Gearchiveerd op 18 november 2022.
Sandén, Interaktionen, p. 33-36. Luitgard Löw, '"The Great God's Oldest Runes"', in: Horst Junginger & Andreas Åkerlund (red.), Nordic Ideology between Religion and Scholarship, Frankfurt am Main 2013, p. 107-132, 247-279. Gearchiveerd op 18 november 2022.

docplayer.net

Schnurbein, Nordic Revival, p. 273. Gearchiveerd op 30 maart 2023.

doczz.it

Het ging om 3.000 boeken en tijdschriften, verder gipsafgietsels, afbeeldingen en fotonegatieven. Burgstaller kende Wirth vermoedelijk al uit diens tijd bij de Ahnenerbe, hij werkte nauw samen met oud-SS'er Richard Wolfram, wiens bijdragen aan de Österreichischer Volkskundeatlas vooral door Wirth lijken te zijn geïnspireerd: Franz Mandl, 'Das Erbe der Ahnen: Ernst Burgstaller / Herman Wirth und die österreichische Felsbildforschung', in: Mitteilungen der ANISA 19/20 (1999), afl. 1/2, p. 41–67 (hier de verkorte versie met aanvullingen tot 2012). James Dow, Heinrich Himmler's Cultural Commissions: Programmed Plunder in Italy and Yugoslavia, Wisconsin 2018, p. 41. Gearchiveerd op 18 november 2022.

doi.org

Serrano was van 1962 tot 1970 gestationeerd in Wenen en daar raakte bevriend met Wilhelm Landig; hij woonde daarna in Zwitserland en keerde na de staatsgreep van 1973 terug naar Chili. Goodrick-Clarke, Black Sun, p. 190. Pontolillo, Black Sun Unveiled, p. 489-526. Gustavo Guzmán, 'Miguel Serrano's Antisemitism and its Impact on the Twenty-First-Century Countercultural Rightists', in: Analysis of Current Trends in Antisemitism (ACTA) 40 (2019), nr. 1. Gearchiveerd op 22 november 2021.

dokumen.tips

Wiwjorra, Herman Wirth, p. 119. Alarich Augustin, Germanische Sinnbilder als Hofgiebelzeichen: Die Schwanengiebelzeichen in niederländisch Friesland, Berljn-Dahlem 1942. Bernd-A. Rusinek, '"Wald und Baum in der arisch-germanischen Geistes- und Kulturgeschichte": Ein Forschungsprojekt des "Ahnenerbe" der SS 1937 - 1945', in: Albrecht Lehmann & al. (red.), Der Wald – Ein deutscher Mythos: Perspektiven eines Kulturthemas, Hamburg 2000, p. 267-363. Gearchiveerd op 29 maart 2020.
Een Nederlandstalig artikel van oktober 1949, bedoeld voor het tijdschrift Studia Catholica, trok hij later weer in. Baumann, Verzeichnis der Schriften, p. 76-77. Wiwjorra, Herman Wirth, p. 92, 98. Gearchiveerd op 29 maart 2020.
Wiwjorra, Herman Wirth, p. 117. Vgl. Herbert Illig, 'Horken, Krohne, Krieg und Nachkrieg: Ein musischer Prähistoriker aus Gräfelfing', in: Zeitensprünge: Interdisziplinäres Bulletin 25 (2013), nr. 3, p. 9-29. Gearchiveerd op 29 maart 2020.

doorbraak.eu

Logghe gaf eerder het blad Mjöllnir uit, waarin ook enkele hoogbejaarde leden van de Volksche Werkgemeenschap publiceerden. Harry Westerink, 'Ankh-Hermes bijna in zee met extreem-rechtse auteur', in: De Fabel van de Illegaal nr. 27 (februari 1998) (geraadpleegd 27 mei 2020). Vgl. Koenraad Logghe, Eigen tradities: de Reuzenommegangen; De St. Evermaruskultus, Kieldrecht: Herman Wirth Genootschap, 1989. Baumann, Verzeichnis, nr. 3770, 3774 (1989). Gearchiveerd op 17 januari 2021.

dullophob.org

Gugenberger, 'Wirth: Der Ahnerinnerer', p. 93. Dahl, Radikalare än Hitler?, p. 102. Paul A. Rohkst: Für die Freiheit der wissenschaftlichen Forschung, Ur-Europa.de, 2011. Vgl. echter Kai Budler: "Ur-Europa" mit braunem Personal, Publicative.org, 13 oktober 2012 (ook hier). Voorzitter Joachim Bennien en diens voorganger erevoorzitter Paul Rohkst spraken nog in 2015 op een rechts-radicale bijeenkomst. Gedächtsnisstätte Guthmannshausen, 1. Halbjahresprogramm 2015 (allen geraadpleegd 20 mei 2020). Over de oudgediende Rohkst: Hans-Gerd Jaschke, Entstehung und Entwicklung des Rechtsextremismus in der Bundesrepublik: Zur Tradition einer besonderen politischen Kultur, dl. 1, Opladen 1984, p. 136.

dws-xip.pl

Lijst van SS-leden en hun nummers (geraadpleegd 4 augustus 2020).

epdf.pub

Hermann Rauschnig, Gespräche mit Hitler, Zürich 1940, p. 215.
Himmler probeerde al in de loop van 1934 een van Wirths belangrijkste critici, de runoloog Wolfgang Krause te Königsberg de mond te snoeren. Hermann Rauschnig, Gespräche mit Hitler, Zürich 1940, repr. 2005, p. 213-214.

ereticamente.net

Herman Wirth, Ura Linda: Una saga indoeuropea; il popolo frisone, Milaan 1989. Dez., Introduzione a l’Aurora dell’umanità, Genua 2013. Michele Ruzzai, “Der Aufgang der Menschheit” di Herman Wirth: traduzione in corso…, 2017 (blog) (geraadpleegd 15 april 2020). Gearchiveerd op 25 maart 2023.

eurasianist-archive.com

Aleksandr G. Dugin, Giperboreiskaia teoriia: Opit ariosofskogo issledovaniia (Hyperborean Theory: The Experience of Ariosophical Research), Moskou 1993. Dez., 'Herman Wirth: Runes, Great Yule, and the Arctic Homeland', voorwoord bij de 2^e dr. o.d.t. Znaki Velikogo Norda: Giperboreiskaiia teoriiia (Signs of the Great North: Hyperborean Theory), Moskou 2008, p. 3-20. Dez., 'Herman Wirth’s Theory of Civilization', uit: Dez., Noomakhia: voinii uma, dl. 14: Geosofiia: gorizonti i tsivilizatsii (Noomakhia: Wars of the Mind, dl. 14: Geosophy – Horizons and Civilizations), Moskou 2017, p. 153-157. Hierover: Jafe Arnold, Mysteries of Eurasia: The Esoteric Sources of Alexander Dugin and the Yuzhinsky Circle, Research Masters Thesis, Amsterdam 2019, p. 72-73 ("one of the most extensive summaries and treatments of Wirth in any language").
Aleksandr G. Dugin, 'German Virt: v poiskakh Sviatogo Graalia smislov' (Herman Wirth: In Search of the Holy Grail of Meanings, 1998), in: Dez., Filosofiia Traditsionalizma (Philosophy of Traditionalism), Moskou 2002, p. 135-167, hier 162. Vgl. Dez., 'Herman Wirth: Runes, Great Yule, and the Arctic Homeland' (vert. Jafe Arnold), voorwoord uit: Dugin, Znaki Velikogo Norda: Giperboreiskaia teoriia (Signs of the Great North: Hyperborean Theory), 1993, herdr. Moskou 2008, p. 3-20, hier p. 17. Doegin spreekt elders over "duizenden pagina's", maar geeft nergens een bronvermelding.

expo.se

In de aankondiging van de lezing die hij op 16 november 1951 voor het geografisch instituut van de Universiteit van Lund gaf, wordt als woonplaats Kullaberg genoemd. Onderzoeker Göran Dahl merkt op dat rond het bedrijf Institut för Färgfoto nogal wat personen met Duitse namen opduiken, waarvan de identiteit voor hem lastig te achterhalen was. Göran Dahl, Radikalare än Hitler? De esoteriska och gröna nazisterna. Inspirationskällor. Pionjärer. Förvaltare. Ättlingar, Stockholm 2006, p. 101, 157. Dez., 'I backspegeln: Kuf, fuskare och nazist', in: Expo (2007), nr. 2. Pringle, The Master Plan, p. 301. Voor de sleutelrol van Zweden in het internationale nazi-ondersteuningsnetwerk: Oliver Schröm & Andrea Röpke, Stille Hilfe für braune Kameraden: Das geheime Netzwerk der Alt- und Neonazis, 2001, 2e dr. Berlijn 2002, p. 58-59. Gearchiveerd op 18 november 2022.

farwerck.nl

Eickhoff, De oorsprong van het 'eigene', p. 241-242, 244. Zondergeld, Friese beweging, p. 221-222, 339, 419. Robin te Slaa & Edwin Klijn, De NSB: Ontstaan en opkomst van de Nationaal Socialistische Beweging, 1931-1935, Amsterdam 2009, p. 706-707. De ariosoof Farwerck kende Wirth mogelijk al uit Baarn; hij was in 1931 een van de oprichters het Nederlandsch Ario-Germaansch Genootschap te Laren. Zie: Franz Farwerck: The Life and Work of Franz Eduard Farwerck (1889-1969) (geraadpleegd 18 april 2020). Over Piebenga: Gaasterland in de Tweede Wereldoorlog: De boerenschool in Rijs (idem). Over Hielkema: Sytse Jan van der Molen, 'Hoe ik tot het Frysk Sêgeboek kwam', in: Volkskundig Bulletin 4 (1978), p. 118-121, hier 118. Willem Hielkema, 'It wirk fen dr. Herman Wirth', in: Leeuwarder Courant, 3 augustus 1932. Over Sybesma: Leeuwarder Nieuwsblad, 17 februari 1934. Gearchiveerd op 29 juli 2023.

fdocuments.nl

Nieuwsblad van Friesland, 14 augustus 1935 (West-Fries). De Waag, 14 november 1941, p. 688 ("Dat was een halve Fries moet u weten"). Buning, 'Notities Wirth', p. 141. Vgl. kennelijk door hemzelf verstrekte gegevens in: Algemene Winkler Prins Encyclopedie, dl. 10, Amsterdam 1960, p. 537. Gearchiveerd op 24 maart 2020.
De Toekomst: Weekblad voor Nederland 3 (1917), p. 147 (24 februari). Belgisch Dagblad, 20 oktober 1916 (necrologie Lector Dr. Wirth). In de literatuur wordt Wirths rol ondanks de roem die hij zichzelf toedichtte, vermoedelijk onderschat. Belgische kranten bevatten tientallen artikelen over Wirths optreden, zie de website: Nieuws van de Groote Oorlog. Vgl. Lode Wils, Flamenpolitik en activisme: Vlaanderen tegenover België tijdens de Eerste Wereldoorlog, Leuven 1974, p. 60, 65-70. Lammert Buning, 'Notities betreffende H.F. Wirth' en 'Het persfenomeen "De Vlaamsche Post" (1915-1916)', in: Wetenschappelijke Tijdingen (Gent) 33 (1974), kol. 141-166 en 233-264. Pieter van Hees, 'Activisme' en 'Wirth, Hermann F.', in: Nieuwe Encyclopedie der Vlaamse Beweging (geraadpleegd 20 april 2020). Daniel Vanacker, Het activistisch avontuur,1991, 2^e dr. Gent 2006, p. 33, 41, 44-45, 47, 49, 55, 77, 122, 124-125, 206. Winfried Dolderer, Deutscher Imperialismus und belgischer Nationalitätenkonflikt: Die Rezeption der Flamenfrage in der deutschen Öffentlichkeit und deutsch-flämischen Kontakte 1890-1920, Melsungen 1989, p. 43, 45. Gearchiveerd op 24 maart 2020.
Marc Eemans, 'Herman Wirth en de Indo-Europese voorgeschiedenis', in: Tekst-kommentaren-studies, nr. 921 (december 1981), p. 13-21, ook als Herman Wirth et la préhistoire pré-indo-européenne, Brussel: Studi Evoliani, 1981. Rijksarchief in België: Rijksarchief in België: L. Vandeweyer, Het conglomeraatsarchief van de Raad van Vlaanderen [...], inv.nr. 228, 530, 3625. Vgl. Buning, 'Notities Wirth', kol. 153-154. Gearchiveerd op 24 maart 2020.

fheh.org

Wolfgang Höppner, 'Kontinuität und Diskontinuität in der Berliner Germanistik', in: Rüdiger vom Bruch red.), Die Berliner Universität in der NS-Zeit, dl. 2: Fachbereiche und Fakultäten, Wiesbaden 2005, p. 257-276, hier 268. Mahsarski, 'Ahnenerbe', p 63 (noot 175), Kater, Ahnenerbe, p. 71, 378. Onderzoek op Helgoland: Franz Wegener, Das atlantidische Weltbild und die integrale Tradition: Nationalsozialismus und Neue Rechte auf der Suche nach der versunkenen Atlantis, 2001, 3. uitgebr.dr. Gladbeck 2014, p. 48-50. Jan Rüger, Heligoland: Britain, Germany, and the Struggle for the North Sea, Oxford 2017, p. 187-188. Gearchiveerd op 29 juli 2023.

files.wordpress.com

patriarkerna.files.wordpress.com

In de aankondiging van de lezing die hij op 16 november 1951 voor het geografisch instituut van de Universiteit van Lund gaf, wordt als woonplaats Kullaberg genoemd. Onderzoeker Göran Dahl merkt op dat rond het bedrijf Institut för Färgfoto nogal wat personen met Duitse namen opduiken, waarvan de identiteit voor hem lastig te achterhalen was. Göran Dahl, Radikalare än Hitler? De esoteriska och gröna nazisterna. Inspirationskällor. Pionjärer. Förvaltare. Ättlingar, Stockholm 2006, p. 101, 157. Dez., 'I backspegeln: Kuf, fuskare och nazist', in: Expo (2007), nr. 2. Pringle, The Master Plan, p. 301. Voor de sleutelrol van Zweden in het internationale nazi-ondersteuningsnetwerk: Oliver Schröm & Andrea Röpke, Stille Hilfe für braune Kameraden: Das geheime Netzwerk der Alt- und Neonazis, 2001, 2e dr. Berlijn 2002, p. 58-59. Gearchiveerd op 18 november 2022.
Gugenberger, 'Wirth: Der Ahnerinnerer', p. 93. Dahl, Radikalare än Hitler?, p. 102. Paul A. Rohkst: Für die Freiheit der wissenschaftlichen Forschung, Ur-Europa.de, 2011. Vgl. echter Kai Budler: "Ur-Europa" mit braunem Personal, Publicative.org, 13 oktober 2012 (ook hier). Voorzitter Joachim Bennien en diens voorganger erevoorzitter Paul Rohkst spraken nog in 2015 op een rechts-radicale bijeenkomst. Gedächtsnisstätte Guthmannshausen, 1. Halbjahresprogramm 2015 (allen geraadpleegd 20 mei 2020). Over de oudgediende Rohkst: Hans-Gerd Jaschke, Entstehung und Entwicklung des Rechtsextremismus in der Bundesrepublik: Zur Tradition einer besonderen politischen Kultur, dl. 1, Opladen 1984, p. 136.

forschungskreis-externsteine.de

Matthias Wenger, Sonne, Mond und Externsteine: Wege und Irrwege der Alternativen Archäologie am Beispiel Walther Machaletts. Eine geistes- und ideologiegeschichtliche Spurensuche in seinem Lebenswerk, Horn-Bad Meinberg 2012, p. 18. Gearchiveerd op 15 oktober 2022.
Pressemitteilung / Arbeitskreis wider die völkischen Schwarmgeister an den Externsteinen, 30.05.2011, Antifaschistische Datenbank: Die extreme Rechte in Ostwestfalen-Lippe (www.hiergeblieben.de). Pressemitteilung, 29.05.2012, Ibidem. Reactie van de Forschungskreis Externsteine e.V.: Der Forschungskreis Externsteine und Jan Raabe – eine aktuelle Dokumentation, 2014 (Wirth: "zweifellos ein außerordentlich kenntnisreicher Symbolforscher"). Anno 2020 zijn op website van de Forschungskreis Externsteine vrijwel geen verwijzingen meer te vinden naar auteurs als Wirth, Teudt en Machalett (alles geraadpleegd 27 mei 2020). Gearchiveerd op 28 mei 2023.

fraterholme.blogspot.com

Wiwjorra, 'Externsteine', p. 432-433. Baumann, Verzeichnis der Schriften, nr. 55, 60, 96, 107, 108, 289. Scribblings of Unknowing (blog): Herman Wirth and Questenburg, 2011. Gerhard Heß: Das Questenfest. Glaubensgemeinschaft Oding, 2014 (geraadpleegd 13 april 2020).

free.fr

racines.traditions.free.fr

Alain de Benoist, Vu de droite: anthologie critique des idées contemporaines, Parijs 1977, hst. 'Helgoland : Atlantide'. Vgl. Robert Steuckers, 'Herman Wirth (1885–1981)', in: Vouloir nrs. 101-104 (januari 1993), p. 1-5 (opnieuw als: L’œuvre de Herman Wirth (1885-1981), Centro Studi La Runa, 2011) (geraadpleegd 8 april 2020). Wegener, Das atlantidische Weltbild, p. 21, 58, 119. Vgl. ook de necrologie van de kunsthistoricus en schilder Marc Eemans (1907-1998), 'Herman Wirth en de Indo-Europese voorgeschiedenis' (1981). Gearchiveerd op 24 maart 2023.

fryskednis.blogspot.com

Zich uitgevend voor een hoogleraar uit Stockholm meldde Herman Wirth zich in 1950 aan voor een besloten bijeenkomst bij De Goede. De beide mannen kregen opnieuw ruzie, waarbij Wirth door De Goede op zijn nummer werd gezet. Aanwezig waren Jacques F. Overwijn te Dordrecht, Eeltsje Molenaar uit Sneek (oud-SDAP Statenlid, nu te Hilversum), de heraldici Dirk Rühl jr. uit Bandung en Henri W.M.J. Kits Nieuwenkamp te Doorn (een oud-nazi), mr. s'Jacob te Utrecht en journalist-genealoog Wigholt Tjerk Vleer te De Kaag. De eerste twee waren fans van Wirth; Kits Nieuwenkamp niet. Zie brief Wigholt Vleer aan RVU Educatieve Omroep, 14 maart 1996, afgedrukt bij Ad Maas, 'Het Oera Linda Boek: een spel bijna zonder einde', in: Semafoor 6 (2007), nr. 1, p. 4-9, hier 8-9, ook op Weblog "Saved from the Flood" ~ Oera Linda studies (geraadpleegd 5 april 2020). Over Kits Nieuwenkamp: 'Thet Oera Linda Bok', in: Eigen Volk 6 (1934), p. 129-132. Het Nationale Dagblad, 27 maart 1941 (opname in de Waffen-SS). Over Molenaar: Jensma, De gemaskerde god, p. 182, 188 en 406 (n. 151).
Aleksandr Doegin, 'The Racial Archetypes of Eurasia in the Oera Linda Chronicle' (1996) (transl. Jafe Arnold), in: Dez., Absoliutnaia Rodina (Absolute Homeland), Moskou 1999, hst. 8.

fu-berlin.de

neon.niederlandistik.fu-berlin.de

De term Aufbruch des Nordens sluit aan bij het motto Aufbruch der Nation uit de bündnische jeugdbeweging. Stefan Breuer & Ina Schmidt, Die Kommenden: Eine Zeitschrift der Bündischen Jugend (1926-1933), Schwalbach 2010, p. 123. Gernot Kunze, Hermann Stresau und Max Wieser: Zwei Beispiele bibliothekarischen Zeitgeistes während der Nazidiktatur, Hannover 1990, p. 33. Baumann, Verzeichnis der Schriften, nr. 343. Vgl. Ahrens, Bündische Jugend, 296 ff. Gearchiveerd op 8 maart 2022.
Een Nederlandstalig artikel van oktober 1949, bedoeld voor het tijdschrift Studia Catholica, trok hij later weer in. Baumann, Verzeichnis der Schriften, p. 76-77. Wiwjorra, Herman Wirth, p. 92, 98. Gearchiveerd op 29 maart 2020.
Het CIA-dossier van Johann von Leers uit 1957 stelt: "Wirth's writings have for years been distributed by [...] Landig". Landig kondigt in 1956 het boek Was ist deutsch? Eine ost-westliche Frage aan. Poliakov & Wulf, Das Dritte Reich und seine Denker, p. 244. Baumann, Verzeichnis der Schriften, nr. 186 en 558. Wilhelm Landig, Das Erbe von Atlantis, Wenen 1991, p. 6 (Wirth als een van Landigs "Freunde und Helfer"). Over Landig: Friedrich Paul Heller & Anton Maegerle, Thule: Vom völkischen Okkultismus bis zur Neuen Rechten, Stuttgart 1995, p. 96-104. Gearchiveerd op 8 maart 2022.
De Herman-Wirth-Gesellschaft behoorde in 1959 tot de deelnemende organisaties van de neonazistische bijeenkomst bij het Hermannsdenkmal. Baumann, Verzeichnis der Schriften, p. 62-63. Hierover vooral: Ralf-Dieter Wilhelm, 'Das Hermannsdenkmal an der Grenze seiner Sprachfähigkeit: Ringen um nationale Identität in den fünfziger Jahren', in: Rosenland: Zeitschrift für lippische Geschichte, nr. 23 (december 2019), p. 2-35, hier 21. Ingo Wiwjorra, 'Die Externsteine Herman Wirths als "Herz-Haupt-Stätte des Abendlandes" und als Szeneort völkisch-religiöser Sammlung und Besinnung', in: Larissa Eikermann et al. (red.), Die Externsteine: Zwischen wissenschaftlicher Forschung und völkischer Deutung, Münster 2018, p. 421-450, hier p. 429-432. Stefanie Haupt, 'Walther Machalett und die Entstehung des "Forschungskreises Externsteine"', in: Rosenland: Zeitschrift für lippische Geschichte, Nr. 15 (september 2013), p. 77-102. Gearchiveerd op 8 maart 2022.
"Diesmal wird aus dem tragischen Unrecht, das Machthabende des Dritten Reiches, in Nachfolge ausländischer Vorbilder, dem Judentum zufügten, auf Grund der ~~phantastischen~~ Zahl der 6 Millionen umgebrachter Juden ein riesiges Geschäft gemacht". Wirth, Gutachten [...] in Sachen RA Wilhelm Prothmann (1958), Viöl 2007. Horst Mahler, Beweisantrag im Judäismus-Prozess, z.pl. [2019], p. 50-53, 169-188, hier 50 (met herstel van het weggeretoucheerde woord). Baumann, Verzeichnis der Schriften, nr. 190. Raphael Gross, 'Zum Fortwirken der NS-Moral. Adolf Eichmann und die deutsche Gesellschaft', in: Raphael Gross en Yfaan Weiss (Hg.), Jüdische Geschichte als allgemeine Geschichte: Festschrift für Dan Diner zum 60. Geburtstag, Göttingen 2006, p. 212-231, hier 226, 231.
De beoogde titel voor het Palästinabuch luidde oorspronkelijk: 'Das Rätsel der Großsteingräber Palästinas: Von JAU bis Jesus' of 'Das Rätsel der palästinensischen Megalithkultur'. Vanaf 1963 was dit 'Zwischen Nordsee und See Genezareth', met als ondertitel 'Der Heilbringermythos vom Kreuzgott der Großsteingräberreligion' of 'Abendländisch-morgenländische Gemeinschaft der Großgräberzeit'. Zijn laatste lezing over het onderwerp was in 1976. Wirth, Ura Linda Chronik, p. 171. Was heißt Deutsch (1934), p. 10. Baumann, Verzeichnis der Schriften, nr. 411, 425, 488, 492, 510, 568, 575, 576, 3148. De nieuwe titel verwijst naar het klassieke werk van Julius Langbein, Rembrandt als Erzieher (1890).
Baumann, Verzeichnis der Schriften, p. 260. Vgl. Heß, Das Fossum-Rätsel.
De stichtingsdatum van beide verenigingen is onzeker. Zie: Alexander, 'Herman Wirth' (1954/1957). Wiwjorra, Herman Wirth, p. 98 (ca. 1955/1957), 104. Dez., 'In Erwartung', p. 416 (1956). Junginger, 'From Buddha to Adolf Hitler', p. 164 (1954). Baumann, Verzeichnis der Schriften, nrs. 189, 192-195, 207, 212, 218, 219, 222, 3241-43, 3147, 3259, 3315, 3325, 3332-34, 3347, 3365. De oorspronkelijke Herman-Wirth-Gesellschaft (ook Gesellschaft für Geistesurgeschichte genoemd) werd in 1933 ontbonden, maar maakte in 1934 een doorstart als Deutsches Ahnenerbe e.V. Deze organisatie werd in 1935 de facto overgenomen door de Forschungsgemeinschaft Deutsches Ahnenerbe e.V. Zie: Maharsky, The Ahnenerbe, p. 11-15
Ingo Wiwjorra, 'Die Externsteine Herman Wirths'. Erich Kittel, 'Die Externsteine als Tümmelplatz der Schwarmgeister', in: Lippische Mitteilungen aus Geschichte und Landeskunde 33 (1964), p. 5-68. Haupt, 'Machalett', p. 87. Baumann, Verzeichnis der Schriften, p. 38, 62-63, 268-272. Gearchiveerd op 8 maart 2022.
Alexander, 'Herman Wirth'. Baumann, Verzeichnis der Schriften, nr. 439, 3393 (14 februari 1980).
Baumann, Verzeichnis der Schriften, nrs. 230, 442-444, 3466-69, 3506. Gearchiveerd op 8 maart 2022.
De laatste bestuurders van de oude vereniging waren de juristen Heinrich Herrfahrdt (1890-1969) en Karl Alfred Hall (1906-1974) te Marburg; de leden werden in 1979 voor het laatst aangeschreven. Baumann, Verzeichnis der Schriften, nrs. 228, 3401, 3425-29, 3433, 3561, 3585. Gearchiveerd op 8 maart 2022.
Gerhard Heß stelt dat Wirth hem een maand voor zijn dood had belast met de afwikkeling van zijn geestelijke nalatenschap, maar had verzuimd dit in een testament vast te leggen. Inge had volgens hem een verstoorde verhouding met haar ouders die mogelijk samenhing met haar huwelijk met een Nichtdeutscher. Hij benadrukt verder dat zij zich bij haar bezoek liet vergezellen van haar farbige Neffe. Gerhard Heß, Herman Wirth – Zwischen Wahrheit und Wirrung. Dez., Oding - Wegbeschreibung (2013), G-O-D: Glaubensgemeinschaft Oding Deutschland. Baumann, Verzeichnis, p. 68-69. Over zijn eigen racistische en rechts-nationale opvattingen laat Heß geen twijfel: England erfand den "Totalen Krieg" (2020) (websites geraadpleegd 19 mei 2020). Deels onder pseudoniem werden zijn artikelen ook in nazistische bladen afgedrukt. Julian Strube, 'Die Erfindung des esoterischen Nationalsozialismus im Zeichen der schwarzen Sonne', in: Zeitschrift für Religionswissenschaften 20 (2012), p. 223-268, hier 244. James Pontolillo, The Black Sun Unveiled: Genesis and Development of a Modern National Socialist Mythos, Kingsport, MA 2013, p. 597-603.
Wiwjorra, 'Externsteine', p. 432-433. Baumann, Verzeichnis der Schriften, nr. 55, 60, 96, 107, 108, 289. Scribblings of Unknowing (blog): Herman Wirth and Questenburg, 2011. Gerhard Heß: Das Questenfest. Glaubensgemeinschaft Oding, 2014 (geraadpleegd 13 april 2020).
Baumann, Verzeichnis der Schriften, p.75. Gearchiveerd op 8 maart 2022.

geschkult.fu-berlin.de

CIA, Nazi War Crimes and Japanese Imperial Government Records Interagency Working Group: Leers, Johannes von (Complete file), hierin: 'Chief of Base, Frankfurt, Recent Activities of Prof. Dr. Hermann Wirth, 25 January 1957'. Martin Finkenberger, 'Johann von Leers und die "faschistische Internationale" der fünfziger und sechziger Jahren in Argentinien und Egypten', in: Zeitschrift für Geschichtswissenschaft 59 (2011), p. 522-543, hier 530-537. Vgl. Johann von Leers, 'Die Forschungen von Herman Wirth', in: Der Weg (1951).

gaasterlandinwo2.nl

Eickhoff, De oorsprong van het 'eigene', p. 241-242, 244. Zondergeld, Friese beweging, p. 221-222, 339, 419. Robin te Slaa & Edwin Klijn, De NSB: Ontstaan en opkomst van de Nationaal Socialistische Beweging, 1931-1935, Amsterdam 2009, p. 706-707. De ariosoof Farwerck kende Wirth mogelijk al uit Baarn; hij was in 1931 een van de oprichters het Nederlandsch Ario-Germaansch Genootschap te Laren. Zie: Franz Farwerck: The Life and Work of Franz Eduard Farwerck (1889-1969) (geraadpleegd 18 april 2020). Over Piebenga: Gaasterland in de Tweede Wereldoorlog: De boerenschool in Rijs (idem). Over Hielkema: Sytse Jan van der Molen, 'Hoe ik tot het Frysk Sêgeboek kwam', in: Volkskundig Bulletin 4 (1978), p. 118-121, hier 118. Willem Hielkema, 'It wirk fen dr. Herman Wirth', in: Leeuwarder Courant, 3 augustus 1932. Over Sybesma: Leeuwarder Nieuwsblad, 17 februari 1934. Gearchiveerd op 29 juli 2023.

geomantie-schweiz.ch

James Danaqyumptewa oftewel Jimmy Kootshongsi (1916-1999, kortweg Jimmy Koots) behoorde tot de Hopi traditionalisten die vanaf 1973 meermalen Europa bezochten. Een reisgids bericht dat hij "recently visited the Externstones felt strong energy and was able to 'read' many of the messages there". Wirths medestanders Waltraud Wagner en haar schoonzoon Andreas Lentz fungeren als begeleiders. Ook zijn laatste bezoek aan Wirth in 1979 kreeg de nodige aandacht in de media. Roman Schweidlenka, 'Jugendkulturen und ihr Bezug zum Rechtsextremismus in Geschichte und Gegenwart', in: Udo Schuster (red.), Rassismus im neuen Gewand. Herausforderungen im Kommunikationszeitalter 4.0, München 2017, p. 275-297, hier 276-277. Gugenberger & Schweidlenka, Mutter Erde, p. 17, 122. Wiliam Simons (red.), A Pilgrim's Guide to Planet Earth: Traveler's Handbook & Spiritual Directory, San Rafael, CA 1974, p. 113. Marco Bischof, 'Die Geschichte der Wiederentdeckung der Geomantie', in: Hagia Chora: Zeitschrift für Geomantie nr. 7-10 (2000-2001). Gearchiveerd op 16 mei 2023.

google.nl

books.google.nl

Zie vooral: Mees, Science of the Swastika. Zo ook James Dow, Heinrich Himmler's Cultural Commissions: Programmed Plunder in Italy and Yugoslavia, Wisconsin 2018, p. 41. Gearchiveerd op 20 januari 2022.
Vgl. Rudolf W. Brednich, 'Germanische Sinnbilde und ihre vermeintliche Kontinuität: Eine Bilanz', in: Dez. en Heinz Schmitt (red.), Symbole: Zur Bedeutung der Zeichen in der Kultur; 30. Deutscher Volkskundekongreß in Karlsruhe vom 25. bis 29. September 1995, Münster/New York 1997, p. 80-93.
Gottfried Korff, 'Antisymbolik und Symbolanalytik in der Volkskunde', in: Brednich & Schmitt, Symbole: Zur Bedeutung der Zeichen in der Kultur, 1997, p. 11-30. Gearchiveerd op 29 juli 2023.
Leonid A. Mosionjnik, Tekhnologiia istoricheskogo mifa (Technology of the Historical Myth), Sint Petersburg 2012, p. 95-102 et passim (hier te downloaden). Gearchiveerd op 8 maart 2021.
Marlene Laruelle, Russian Nationalism: Imaginaries, Doctrines, and Political Battlefields, Abington, Oxon/New York 2019, p. 95-133 (A Textbook Case of Doctrinal Entrepreneurship: Aleksandr Dugin) (hier te downloaden). Dez., 'Alexander Dugin and Eurasianism', in: Mark Sedgwick (red.), Key Thinkers of the Radical Right: Behind the New Threat to Liberal Democracy, Oxford 2019, p. 155-169, hier 157, 159. Jacob Christiansen Senholt, 'Radical Politics and Political Esotericism: The Adaption of Esoteric Discourse within the Radical Right', in: Egil Asprem, Kennet Granholm (red.), Contemporary Esotericism, Abbington, Oxon/New York 2013, p. 244-264, hier 252-254. Jafe Arnold, 'Alexander Dugin and Western Esotericism: The Challenge of the Language of Tradition', in: Mondi: Movimenti Simbolici e Sociali dell’Uomo 2 (2019), 33-70. Victor Shnirelman, 'Hyperborea: The Arctic Myth of Contemporary Russian Radical Nationalists', in: Journal of Ethnology and Folkloristics 2 (2014), no. 2, p. 121-138. Gearchiveerd op 29 juli 2023.
Tanja Holzhey, 'De Berlijnse neerlandistiek: een bewogen geschiedenis van honderd jaar', in: Matthias Hüning, Jan Konst, Tanja Holzhey (red.), Neerlandistiek in Europa: Bijdragen tot de geschiedenis van de universitaire neerlandistiek buiten Nederland en Vlaanderen, Münster 2010, p. 65-100, hier 68 (vgl. ook p. 56-57). Gearchiveerd op 29 juli 2023.
Huussen, Hermann Felix Wirth, p. 19, 115. Algemeen Handelsblad, 6 juli 1920. Wirth werd geboren als Nederlander, zijn vader had de Beierse nationaliteit. Kater, Ahnenerbe, p. 11, noemt hem een Wahldeutsche. Hoewel zijn Nederlanderschap door indienstname in het Duitse leger van rechtswege was vervallen, heeft Wirth zich in 1946 als Nederlander voorgedaan om uit Amerikaanse gevangenschap te raken. In Zweden werd hij beschouwd als stateloos; van de Nederlandse pardonregeling in 1953 maakte hij geen gebruik. Ismee Tames, Doorn in het vlees: Foute Nederlanders in de jaren vijftig en zestig, Amsterdam 2013. Gearchiveerd op 29 juli 2023.
De Toekomst: Weekblad voor Nederland 3 (1917), p. 147 (24 februari). Belgisch Dagblad, 20 oktober 1916 (necrologie Lector Dr. Wirth). In de literatuur wordt Wirths rol ondanks de roem die hij zichzelf toedichtte, vermoedelijk onderschat. Belgische kranten bevatten tientallen artikelen over Wirths optreden, zie de website: Nieuws van de Groote Oorlog. Vgl. Lode Wils, Flamenpolitik en activisme: Vlaanderen tegenover België tijdens de Eerste Wereldoorlog, Leuven 1974, p. 60, 65-70. Lammert Buning, 'Notities betreffende H.F. Wirth' en 'Het persfenomeen "De Vlaamsche Post" (1915-1916)', in: Wetenschappelijke Tijdingen (Gent) 33 (1974), kol. 141-166 en 233-264. Pieter van Hees, 'Activisme' en 'Wirth, Hermann F.', in: Nieuwe Encyclopedie der Vlaamse Beweging (geraadpleegd 20 april 2020). Daniel Vanacker, Het activistisch avontuur,1991, 2^e dr. Gent 2006, p. 33, 41, 44-45, 47, 49, 55, 77, 122, 124-125, 206. Winfried Dolderer, Deutscher Imperialismus und belgischer Nationalitätenkonflikt: Die Rezeption der Flamenfrage in der deutschen Öffentlichkeit und deutsch-flämischen Kontakte 1890-1920, Melsungen 1989, p. 43, 45. Gearchiveerd op 24 maart 2020.
Herman Nohl, Ein Landsturmmann im Himmel: Flandern und der Erste Weltkrieg in den Briefen von Herman Nohl an seine Frau, Leipzig 2005, p. 20. Over Wirths literaire aspiraties: Bert Govaerts, 'De kleine oorlog van Anton Kippenberg', in: Dietsche Warande en Belfort 135 (1990), p. 738-761, hier 756-758. Paweł Zajas, Editors, Writers, Translators and Cultural Intermediaries in the Great War (1914-1918) (Niemilknące muzy Wydawcy, pisarze, tłumacze i pośrednicy kulturowi na frontach Wielkiej Wojny (1914-1918)), Poznań 2016, p. 237, 289-292. Gearchiveerd op 15 augustus 2022.
Wirth zelf spreekt over een 'Typhus-Infektionsattentat', de officiële stukken vermelden als reden voor het ziekteverlof zijn "unverbesserliche politische Eigenbrödelei". Zijn proefschrift in 1911 is al aan zijn ongenoemde bruid en trouwe medewerkster opgedragen. Huussen, Hermann Felix Wirth, p. 41, 91, 121. Vanacker, Het activistisch avontuur, p. 77. Belgisch Dagblad, 20 oktober 1916. Gearchiveerd op 29 juli 2023.
Rüdiger Ahrens, Bündische Jugend: Eine neue Geschichte 1918-1933, Göttingen 2015, 104 ff. Gearchiveerd op 29 juli 2023.
Herman Wirth, 'Vom Ursprung und Sinn des Hakenkreuzes', p. 162. Nicholas Goodrich-Clarke, The Occult Roots of Nazism: Secret Aryan Cults and Their Influence on Nazi Ideology, New York 1985, p. 145. De opvliegende zonneadelaar komt later terug in het embleem van de Deutschvolk-beweging. In Nederland was het rond 1920 onder jonge Nederlandse vrouwen mode om swastika-hangertjes te dragen, als een esoterisch symbool dat zich tegen de kerkelijke orthodoxie keerde. De veranderde lading van het symbool in Duitsland werd echter in Nederland wel degelijk waargenomen. Chris Quispel, Anti-Joodse beeldvorming en Jodenhaat: De geschiedenis van het antisemitisme in West-Europa, Hilversum 2015, p. 232. Vgl. H. Levelt, 'Swastika-bestrijding', in: Overijsselsch Dagblad, 8 november 1919. W.F., 'Met hak en kruis', Limburger Koerier, 2 september 1920.
Wiwjorra, 'In Erwartung', p. 411 (noot 57). Godwin, Atlantis, p. 137-138. Friedrich Hielscher, Fünfzig Jahre unter Deutschen, Hamburg 1954, p. 290-291. Vgl. Wirth, Aufgang der Menschheit, opdracht aan Margareta Schmitt-Wirth.
Heinrich Berl (= Heinrich Lott), Gespräche mit berühmten Zeitgenossen, Baden-Baden 1946, p. 117. Ulf Diederichs, Eugen Diederichs und sein Verlag: Bibliographie und Buchgeschichte 1896 bis 1931, Göttingen 2014, p. 285, 292, 308. De historicus noemt het "een der meest omstreden boeken van de uitgeverij", ondanks de kleine oplage van 2200 exemplaren met nog eens 3000 voor de tweede druk.
Horst Junginger, 'From Buddha to Adolf Hitler: Walter Wüst und the Aryan Tradition', in: Dez. (red.), The Study of Religion Under the Impact of Fascism, Leiden 2008, p. 107-179, hier 148 (noot 102).
Felix Wiedemann, Rassenmutter und Rebellin: Hexenbilder in Romantik, völkischer Bewegung, Neuheidentum und Feminismus, Würzburg 2007, p. 155-158. Peter Davies, '"Männerbund" and "Mutterrecht": Herman Wirth, Sophie Rogge-Börner and the Ura-Linda-Chronik', in: German Life and Letters 60 (2007), p. 98-115; Dez., Myth, Matriarchy and Modernity: Johann Jakob Bachofen in German Culture 1860-1945, Berlijn/New York 2010, p. 353-358. Stefanie von Schnurbein, Norse Revival: Transformations of Germanic Neopaganism, Leiden 2016, p. 217-231. Vgl. Matthias Wenger, 'Patriarchalische Ideologie oder matriarchalisches Wertsystem: Die Auseinandersetzung um Herman Wirth und die Ura-Linda-Chronik', in: Der Hain: Das Magazin für natürliche Religion und gesellschaftliche Wandlung, 18 december 2005 (geraadpleegd 3 juni 2020). Gearchiveerd op 22 januari 2021.
Junginger, 'From Buddha to Adolf Hitler', p. 115.
De term Aufbruch des Nordens sluit aan bij het motto Aufbruch der Nation uit de bündnische jeugdbeweging. Stefan Breuer & Ina Schmidt, Die Kommenden: Eine Zeitschrift der Bündischen Jugend (1926-1933), Schwalbach 2010, p. 123. Gernot Kunze, Hermann Stresau und Max Wieser: Zwei Beispiele bibliothekarischen Zeitgeistes während der Nazidiktatur, Hannover 1990, p. 33. Baumann, Verzeichnis der Schriften, nr. 343. Vgl. Ahrens, Bündische Jugend, 296 ff. Gearchiveerd op 8 maart 2022.
Aangezien Wirth er niet in was geslaagd het promotierecht te verwerven, promoveerde Haverbeck augustus 1937 bij de volkskundige Eugen Fehrle te Heidelberg op het aan Wirth ontleende thema Lebensbaum und Sonnensinnbild, waarna hij zich een jaar later habiliteerde met de studie Deutscher Volksglaube im Sinnbild; beide zijn niet bewaard. Over Haverbeck en zijn werkzaamheden: Hermann Bausinger, 'Volkskunde und Volkstumsarbeit im Nationalsozialismus', in: Helge Gerndt (red.), Volkskunde und Nationalsozialismus: Referate und Diskussionen einer Tagung, München 1987, p. 131-141 (hier de Engelse versie). Reinhard Bollmus, Das Amt Rosenberg und seine Gegner, Stuttgart 1970, 2^e dr. München 2006, p. 47-50, 267-268. Arfst Wagner, 'Anthroposophen und Nationalsozialismus: Probleme der Vergangenheit und Gegenwart', in: Flensburger Hefte 3 (1991), nr. 32, p. 6-78, hier 40. Mees, Science of the Swastika, p. 231-232. Ingrid Tomkowiak, '"Das Heidelberger Manifest" und die Volkskunde', in: Zeitschrift für Volkskunde 92 (1996), p. 185-207, hier 196.
Hermann Langer, 'Der Mann, der mit den Medien tanzte: Zum Wirken Herman Wirths in Mecklenburg 1932/33', in: Zeitgeschichte regional: Mitteilungen aus Mecklenburg-Vorpommern 7 (2003), afl. 2, p. 30-42. Florian Detjens, Am Abgrund der Bedeutungslosigkeit? Die Universität Rostock im Nationalsozialismus 1932/33-1945, Berlin-Brandenburg 2020, p. 89-96. Daniel Nösler, 'Forschungsinstitut für Geistesurgeschichte e.V. in Bad Doberan', in: Michael Fahlbusch, Ingo Haar & Alexander Pinwinkler (red.), Handbuch der völkischen Wissenschaften: Akteure, Netzwerke, Forschungsprogramme, 2. gew. dr., Berlijn/Boston 2017, dl. 1, p. 1386-1390. Kater, Ahnenerbe, p. 14-15. Christiane S. Stadie, 'Herman Wirth: Die Universität Rostock zwischen Nationalsozialismus und freier Wissenschaft', Graduiertenkolleg "Kulturkontakt und Wissenschaftsdiskurs", HMT Rostock/Universität Rostock, 2014 (geraadpleegd 2 april 2020). Gearchiveerd op 29 juli 2023.
Heather Pringle, The Master Plan: Himmler's Scholars and the Holocaust, New York 2006, p. 60.
Wirths eerste adres betrof een twee-onder-een-kapwoning in de Siedlung Eichkamp, Falterweg 17 te Berlijn-Grunewald. De Ura Linda Chronik is gedateerd Michendorf, 9 december 1933. Met ingang van 10 oktober 1934 was zijn adres Prinz-Handjery-Straße 11-13 te Berlijn-Zehlendorf. Huussen, Hermann Felix Wirth, p. 186-188. Julien Reitzenstein, Himmlers Forscher: Wehrwissenschaft und Medizinverbrechen im "Ahnenerbe" der SS, Paderborn 2014, p. 28. Vgl. National Research Council, International Directory of Anthropologists, Washington 1938, p. 191 (Prinz-Handjery-Straße 11).
Junginger, 'From Buddha to Adolf Hitler', p. 147-148. Dez., 'Nordic Ideology', p. 50. Gearchiveerd op 21 april 2023.
Helmut Heiber, Universität unterm Hakenkreuz: Die Kapitulation der Hohen Schulen, dl. 2: Das Jahr 1933 und seine Themen, München 1992, 2e dr. 1994, p. 217-221, citaat op 218.
Zie vooral Jensma, Gemaskerde god, p. 182-187. Sönje Storm, 'Die öffentliche Aussprache über Herman Wirths Ura-Linda-Chronik in Berlin (1934)', in: Birgitta Almgren (red.), Bilder des Nordens in der Germanistik 1929-1945: Wissenschaftliche Integrität oder politische Anpassung, Huddinge 2002, p. 79–97. Gerd Simon, Himmlers Bibel und die öffentlichkeitswirksamste Podiumsdiskussion in der Geschichte der Germanistik (Erster Teil), Tübingen, z.j. Dez., Chronologie zur Ura-Linda-Chronik, Tübingen [2005] (beide geraadpleegd 2 april 2020). Leeuwarder Nieuwsblad, 28 juni 1934 (1300 toehoorders). De nieuwe aula bood plek aan 1400 mensen, niet 'duizenden' zoals in de literatuur wordt bericht. Heinz-Elmar Tenorth & Michael Grüttner (red.), Geschichte der Universität Unter den Linden, dl. 2: Die Berliner Universität zwischen den Weltkriegen 1918-1945, Berlijn 2010, p. 187. Gearchiveerd op 19 april 2023.
Wolfgang Höppner, 'Kontinuität und Diskontinuität in der Berliner Germanistik', in: Rüdiger vom Bruch red.), Die Berliner Universität in der NS-Zeit, dl. 2: Fachbereiche und Fakultäten, Wiesbaden 2005, p. 257-276, hier 268. Mahsarski, 'Ahnenerbe', p 63 (noot 175), Kater, Ahnenerbe, p. 71, 378. Onderzoek op Helgoland: Franz Wegener, Das atlantidische Weltbild und die integrale Tradition: Nationalsozialismus und Neue Rechte auf der Suche nach der versunkenen Atlantis, 2001, 3. uitgebr.dr. Gladbeck 2014, p. 48-50. Jan Rüger, Heligoland: Britain, Germany, and the Struggle for the North Sea, Oxford 2017, p. 187-188. Gearchiveerd op 29 juli 2023.
Het betrof een gedachtewisseling over het werk van Karl Maria Wiligut. Kater, Ahnenerbe, p. 29. Pringle, The Master Plan, p. 339 (noot 12), stelt dat het contact al eerder moet zijn gelegd, in tegenstelling tot wat Wirth zich in 1963 meende te herinneren.
Wolfgang Benz (red.), Handbuch Des Antisemitismus: Judenfeindschaft in der Geschichte und Gegenwart, dl. 5: Organisationen, Institutionen, Bewegungen, Berlijn/Boston 2012, p. 284-285 (Gesellschaft für germanische Ur- und Vorgeschichtsforschung).
Dit betrof meest leden van het in 1931 opgerichte Nederlandsch Ario-Germaansch Genootschap. Henk M. Luning, Volgens Kapitein Bellen. Archeologie, folklore en wichelarij op de Veluwe en in Drenthe, Leiden 2013, p. 54, 115, 121. Gearchiveerd op 29 juli 2023.
"Am Anfang stand das Wort Herman Wirths. Wahr war, was Herman Wirth zur Doktrin erhob – seine wissenschaftliche Aussagen waren absolut. Wer von den außenstehenden Wissenschaftlern das Pech hatte, mit Wirth nicht übereinzustimmen, dem wurde [...] eine 'restlose Unkenntnis der Geschichte der Kultsymbolik' nachgesagt." Kater, Ahnenerbe, p. 14-15, 24, 41-43, 65, 122-123 (citaat). Vgl. Eickhoff, De oorsprong van het 'eigene', p. 232. Bollmus, Das Amt Rosenberg, p. 179-180, 310 (noot 93). Gearchiveerd op 18 november 2022.
Wirth ontving meer dan 800 RM per maand onderzoekstoelage, naast zijn hoogleraarsalaris van 700 RM, voor die tijd uitzonderlijk veel. Kater, Ahnenerbe, p. 60.
Wirth reconstrueerde – op basis van onscherpe foto's van rotstekeningen uit Fossum – een 'zonnekalender', aan de echtheid waarvan hij later tegen beter weten in vasthield. Vgl. Gert Meier & Hermann Zschweigert, Die Hochkultur der Megalithzeit: verschwiegene Zeugnisse aus Europas grosser Vergangenheit, Tübingen 1997, p. 124. Gerhard Heß, Nichtexistente "Fossum-Kalenderscheibe"; Das Fossum-Rätsel (2016), G-O-D: Glaubensgemeinschaft Oding Deutschland (geraadpleegd 15 april 2020).
Léon Poliakov & Josef Wulf (red.), Das Dritte Reich und seine Denker, Berlijn 1959, p. 243-244. Vgl. Kater, Das Ahnenerbe, p. 176.
Mees, Science of the Swastika, p. 158, meent dat het om een fanclub rond Wirth ging. Zie echter Susannah Heschel, The Aryan Jesus: Christian Theologians and the Bible in Nazi Germany, Princeton/Oxford 2010, p. 137. De Zweedse partner was de theoloog Hugo Odeberg te Lund, tot begin 1943 voorzitter van de pro-Duitse Riksföreningen Sverige-Tyskland. Gearchiveerd op 20 januari 2022.
Trials of War Criminals Before the Nuernberg Military Tribunals Under Control Council Law No. 10, Nuernberg, October 1946-April 1949, Washington 1949, dl. 2, p. 33 ("a rather crazy student of pre-history who had excellent material and terrible concepts"). Gearchiveerd op 29 juli 2023.
Roland Häke, Der Fall Herman Wirth – 1978-1981 im Landkreis Kusel – oder: Das verschüttete Demokratiebewußtsein, Frauenberg bei Marburg 1981, p. 33 ff. Geciteerd door Wenger, 'Patriarchalische Ideologie'. De echtheid van de brief wordt door de gezaghebbende historici als Michael Kater en Reinhard Bollmus betwijfeld. Wiwjorra, Herman Wirth, p. 92-93. Dez., 'In Erwartung', p. 414-415. Kater, Ahnenerbe, p. 63. Gearchiveerd op 29 maart 2020.
Jean-Yves Camus & Nicolas Lebourg, Far-Right Politics in Europe, 2015, Cambridge, MA / London 2017, p. 70.
Het CIA-dossier van Johann von Leers uit 1957 stelt: "Wirth's writings have for years been distributed by [...] Landig". Landig kondigt in 1956 het boek Was ist deutsch? Eine ost-westliche Frage aan. Poliakov & Wulf, Das Dritte Reich und seine Denker, p. 244. Baumann, Verzeichnis der Schriften, nr. 186 en 558. Wilhelm Landig, Das Erbe von Atlantis, Wenen 1991, p. 6 (Wirth als een van Landigs "Freunde und Helfer"). Over Landig: Friedrich Paul Heller & Anton Maegerle, Thule: Vom völkischen Okkultismus bis zur Neuen Rechten, Stuttgart 1995, p. 96-104. Gearchiveerd op 8 maart 2022.
In de aankondiging van de lezing die hij op 16 november 1951 voor het geografisch instituut van de Universiteit van Lund gaf, wordt als woonplaats Kullaberg genoemd. Onderzoeker Göran Dahl merkt op dat rond het bedrijf Institut för Färgfoto nogal wat personen met Duitse namen opduiken, waarvan de identiteit voor hem lastig te achterhalen was. Göran Dahl, Radikalare än Hitler? De esoteriska och gröna nazisterna. Inspirationskällor. Pionjärer. Förvaltare. Ättlingar, Stockholm 2006, p. 101, 157. Dez., 'I backspegeln: Kuf, fuskare och nazist', in: Expo (2007), nr. 2. Pringle, The Master Plan, p. 301. Voor de sleutelrol van Zweden in het internationale nazi-ondersteuningsnetwerk: Oliver Schröm & Andrea Röpke, Stille Hilfe für braune Kameraden: Das geheime Netzwerk der Alt- und Neonazis, 2001, 2e dr. Berlijn 2002, p. 58-59. Gearchiveerd op 18 november 2022.
Heiler hoopte kennelijk dat hij Wirths gipsafgietsels voor de godsdiensthistorische collectie van de universiteit zou kunnen verkrijgen. Junginger, 'From Buddha to Adolf Hitler', p. 163-165. Een CIA-rapport uit 1957 stelt: "The University of Marburg has recently attacked and criticized Wirth for his 'scientific views'."
Haverbeck was tot zijn ontslag in 1959 predikant bij De Christengemeenschap te Marburg, begon daarna het Collegium Humanum (een soort volkshogeschool) te Vlotho-Valdorf en eindigde zijn carrière als hoogleraar aan de Fachhochschule Bielefeld. Of het echtpaar Wirth zich bij zijn Marburger gemeente heeft aangesloten, is niet bekend. Vgl. Werner Haverbeck, 'Meine Begegnung mit Herman Wirth' (geluidsopname), Nationale Vortragsreihe (NVR), z.j. (geraadpleegd 1 mei 2020). Over Haverbecks verdere loopbaan: Tomkowiak, 'Heidelberger Manifest', p. 196-199. Eduard Gugenberger & Roman Schweidlenka, Mutter Erde, Magie und Politik: Zwischen Faschismus und neuer Gesellschaft, Osnabrück 1987, herdr. 2005, p. 117-123. Von Karma bis Lebensschutz: Über New Age, Neofaschismus und Heidentum, uitg. door Argumente und Kultur gegen Rechts e.V., Bielefeld 1992, p. 6-9. Mees, Science of the Swastika, p. 231--232, 262. Christian Mentel, 'Collegium Humanum', in: Brigitte Mihok (red.), Handbuch des Antisemitismus: Judenfeindschaft in Geschichte und Gegenwart, dl. 6: Publikationen, Berlijn/Boston 2013, p. 114-116. Peter Bierl, 'Feindbild Mensch: Ökofaschismus, Esoterik und Biozentrismus und ihre Verbindungslinien', in: Udo Schuster (red.), Rassismus im neuen Gewand. Herausforderungen im Kommunikationszeitalter 4.0, München 2017, p. 217-264, hier 234, 239-242. Andrea Röpke & Andreas Speit, Völkische Landnahme: Alte Sippen, junge Siedler, rechte Ökos, Berlijn 2019, p. 108-110. Gearchiveerd op 16 mei 2023.
Wiedemann, Rassenmutter und Rebellin, p. 188.
Over de Gesellschaft für Vor- und Frühgeschichte als knooppunt in het internationale neonazi-netwerk: Karl Banghard, 'Die DGUF-Gründung 1969 als Reaktion auf den extrem rechten Kulturkampf', in: Archäologische Informationen 38 (2015), 433-452. Spanuth distantieerde zich uitdrukkelijk van Wirth en diens matiarchaatsthese; hij had daarentegen al vroeg relaties met de concurrerende kringen rond Amt Rosenberg: Wegener, Das atlantidische Weltbild, p. 58-59. Bollmus, Das Amt Rosenberg und seine Gegner, p. 259 (noot 3), 315 (noot 158). Vgl. [Bernhard Beyer], J. Spanuth, das SS-Ahnenerbe und die Atlantisforschung vor Helgoland, Atlantisforschung.de (geraadpleegd 1 mei 2020). Gearchiveerd op 19 april 2023.
"Diesmal wird aus dem tragischen Unrecht, das Machthabende des Dritten Reiches, in Nachfolge ausländischer Vorbilder, dem Judentum zufügten, auf Grund der ~~phantastischen~~ Zahl der 6 Millionen umgebrachter Juden ein riesiges Geschäft gemacht". Wirth, Gutachten [...] in Sachen RA Wilhelm Prothmann (1958), Viöl 2007. Horst Mahler, Beweisantrag im Judäismus-Prozess, z.pl. [2019], p. 50-53, 169-188, hier 50 (met herstel van het weggeretoucheerde woord). Baumann, Verzeichnis der Schriften, nr. 190. Raphael Gross, 'Zum Fortwirken der NS-Moral. Adolf Eichmann und die deutsche Gesellschaft', in: Raphael Gross en Yfaan Weiss (Hg.), Jüdische Geschichte als allgemeine Geschichte: Festschrift für Dan Diner zum 60. Geburtstag, Göttingen 2006, p. 212-231, hier 226, 231.
Julius Evola, Il cammino del cinabro, 1963, vert. als The Path of Cinnabar: An Intellectual Autobiography, Londen 2009, p. 99-102. Junginger, 'From Buddha to Adolf Hitler', p. 127, 166. Arthur Branwen, Julius Evola e Herman Wirth, Parma 2007. Goodrick-Clarke, Black Sun, p. 57. Mark Sedgwick, Against the Modern World: Traditionalism and the Secret Intellectual History of the Twentieth Century, Oxford 2009, p. 106, 298. Mahsarski, 'Prähistorische Archäologie als politische Großveranstaltung', p. 99-100. Godwin, Atlantis and the Cycles of Time, p. 165-166. Guénon las overigens geen Duits.
De stichtingsdatum van beide verenigingen is onzeker. Zie: Alexander, 'Herman Wirth' (1954/1957). Wiwjorra, Herman Wirth, p. 98 (ca. 1955/1957), 104. Dez., 'In Erwartung', p. 416 (1956). Junginger, 'From Buddha to Adolf Hitler', p. 164 (1954). Baumann, Verzeichnis der Schriften, nrs. 189, 192-195, 207, 212, 218, 219, 222, 3241-43, 3147, 3259, 3315, 3325, 3332-34, 3347, 3365. De oorspronkelijke Herman-Wirth-Gesellschaft (ook Gesellschaft für Geistesurgeschichte genoemd) werd in 1933 ontbonden, maar maakte in 1934 een doorstart als Deutsches Ahnenerbe e.V. Deze organisatie werd in 1935 de facto overgenomen door de Forschungsgemeinschaft Deutsches Ahnenerbe e.V. Zie: Maharsky, The Ahnenerbe, p. 11-15
Pringle, The Master Plan, p. 302.
Vgl. Frank Uekötter, The Green and the Brown: A History of Conservation in Nazi Germany, Cambridge 2006, p. 58-60.
Wiedemann, Rassenmutter und Rebellin, p. 194-198. Vgl. echter de instemming uit oud-nazikringen: Walter Drees, Herman Wirth bewies: die arktisch-atlantische Kulturgrundlage schuf die Frau, Vlotho-Valdorf [1987]. Gearchiveerd op 29 juli 2023.
James Danaqyumptewa oftewel Jimmy Kootshongsi (1916-1999, kortweg Jimmy Koots) behoorde tot de Hopi traditionalisten die vanaf 1973 meermalen Europa bezochten. Een reisgids bericht dat hij "recently visited the Externstones felt strong energy and was able to 'read' many of the messages there". Wirths medestanders Waltraud Wagner en haar schoonzoon Andreas Lentz fungeren als begeleiders. Ook zijn laatste bezoek aan Wirth in 1979 kreeg de nodige aandacht in de media. Roman Schweidlenka, 'Jugendkulturen und ihr Bezug zum Rechtsextremismus in Geschichte und Gegenwart', in: Udo Schuster (red.), Rassismus im neuen Gewand. Herausforderungen im Kommunikationszeitalter 4.0, München 2017, p. 275-297, hier 276-277. Gugenberger & Schweidlenka, Mutter Erde, p. 17, 122. Wiliam Simons (red.), A Pilgrim's Guide to Planet Earth: Traveler's Handbook & Spiritual Directory, San Rafael, CA 1974, p. 113. Marco Bischof, 'Die Geschichte der Wiederentdeckung der Geomantie', in: Hagia Chora: Zeitschrift für Geomantie nr. 7-10 (2000-2001). Gearchiveerd op 16 mei 2023.
Gugenberger & Schweidlenka, Mutter Erde, p. 123-125 (Abendländischer Besinnungskreis Heimatreligion). Vgl. Gerhard Heß, 'Suche nach der Urwahrheit', in: Dez., Oding-Wizzod: Gottesgesetz und Botschaft der Runen, München 1993. Dez., Oding-Wegbeschreibung (2013); England erfand den "Totalen Krieg" (2020), op G-O-D Glaubensgemeinschaft ODING Deutschland (geraadpleegd 19 mei 2020). Heß was afkomstig uit kringen rond de nieuwrechtse Nationalrevolutionäre Bund (NRB) en een tijdlang lid van de Armanen-Orden. Hij nam later afstand van traditionele neonazi's, hoewel zijn artikelen ook in esoterisch-nazistische bladen werden afgedrukt (deels onder pseudoniem). James Pontolillo, The Black Sun Unveiled: Genesis and Development of a Modern National Socialist Mythos, Kingsport, MA 2013, p. 597-603. Julian Strube, 'Die Erfindung des esoterischen Nationalsozialismus im Zeichen der schwarzen Sonne', in: Zeitschrift für Religionswissenschaften 20 (2012), p. 223-268, hier 244. Over de NRB: Bundesinnenministerium, Verfassungsschutz '75, Bonn 1976, p. 38. Richard Stöss, Die extremen Rechte in der Bundesrepublik: Entwicklung – Ursachen – Gegenmassnahmen, Opladen 1989, 151-152.
Het ging om 3.000 boeken en tijdschriften, verder gipsafgietsels, afbeeldingen en fotonegatieven. Burgstaller kende Wirth vermoedelijk al uit diens tijd bij de Ahnenerbe, hij werkte nauw samen met oud-SS'er Richard Wolfram, wiens bijdragen aan de Österreichischer Volkskundeatlas vooral door Wirth lijken te zijn geïnspireerd: Franz Mandl, 'Das Erbe der Ahnen: Ernst Burgstaller / Herman Wirth und die österreichische Felsbildforschung', in: Mitteilungen der ANISA 19/20 (1999), afl. 1/2, p. 41–67 (hier de verkorte versie met aanvullingen tot 2012). James Dow, Heinrich Himmler's Cultural Commissions: Programmed Plunder in Italy and Yugoslavia, Wisconsin 2018, p. 41. Gearchiveerd op 18 november 2022.
Gugenberger, 'Wirth: Der Ahnerinnerer', p. 93. Dahl, Radikalare än Hitler?, p. 102. Paul A. Rohkst: Für die Freiheit der wissenschaftlichen Forschung, Ur-Europa.de, 2011. Vgl. echter Kai Budler: "Ur-Europa" mit braunem Personal, Publicative.org, 13 oktober 2012 (ook hier). Voorzitter Joachim Bennien en diens voorganger erevoorzitter Paul Rohkst spraken nog in 2015 op een rechts-radicale bijeenkomst. Gedächtsnisstätte Guthmannshausen, 1. Halbjahresprogramm 2015 (allen geraadpleegd 20 mei 2020). Over de oudgediende Rohkst: Hans-Gerd Jaschke, Entstehung und Entwicklung des Rechtsextremismus in der Bundesrepublik: Zur Tradition einer besonderen politischen Kultur, dl. 1, Opladen 1984, p. 136.
Dit beweert althans de Zwitserse archeologe Martine Schäfer, die Herman(n) Wirth echter verwisselt met de oudheidkundige Heinz Willi Wirth (1928-2012) en hem tevens gelijkstelt aan de 1938 vermelde Friedrich Wirth. Martina Schäfer, Die Geschichte des Institutes für Ur- und Frühgeschichte an der Universität zu Köln, MA-scriptie, Keulen 2017. Dez., 'Rechts, Links, Geradeaus? Zum Sprachduktus deutscher Prähistoriker zwischen 1935 und 1965', in: Leipziger online-Beiträge zur Ur- und Frühgeschichtlichen Archäologie 1 (2003), p. 1-27, hier 14-15. Dez., Wolfsfrau im Schafspelz, p. 51-52, 62-63, 66, 70, 81, 105. Vgl. Herbert Kühn, Vorgeschichte der Menschheit, dl. 2: Neusteinzeit, Keulen 1963, p. 75 ("... die heilige Urschrift der Menschheit ..."). In dit noemt Schäfer ook het werk van de amateurarcheologe Marie E.P. König (1899-1988) uit Saarbrücken, dat kennelijk weer beïnvloed werd door Kühn. Dez., Wolfsfrau, p. 107-118,
Marija Gimbutas – sympathisant van de extreemrechtse Nouvelle École – woonde mogelijk een van Wirths laatste lezingen te Augsburg in februari 1980 bij; ze leidde van 1967 tot 1980 vijf grote opgravingen in Zuidoost-Europa. Haar boeken gaf ze uit bij Pearsons Institute for the Study of Man; haar denkbeelden over de herkomst van de Joodse cultuur lijken op die van Wirth. Meret Fehlmann, 'Das Matriarchat: Eine vermeintliche uralte Geschichte', in: Schweizerisches Archiv für Volkskunde 106 (2010), p. 265-288. Schnurbein, Norse Revival, p. 226-227. Marija Gimbutas, 'The "Monstrous" Venus of Prehistory: Devine Creatrix', in: Joseph Campbell & Charles Musèl (red.), In All Her Names: Explorations of the Feminine in Divinity, San Francisco 1991, p. 25-54, hier 50-51, 53. Vgl. in dezelfde bundel Joseph Campbell, p. 129 (noot 97). Susan Ware (red.), Notable American Women: A Biographical Dictionary Completing the Twentieth Century, Cambridge MA 2004, p. 235.
Rudolf Pannwitz, Das Werk des Menschen, Stuttgart 1968, p. 39, 49. Vgl. ook de sinoloog Hermann Köster, in: Monumenta Serica 15 (1956), 223, alsmede de filosoof Purvezji Jamshedji Saher (1932-2011), Symbole: die magischen Geheimsprache der Poesie, Ratingen 1968. De laatste promoveerde op The Problem of symbolism, Freiburg im Breisgau 1956.
Forsite-eigenaar Dennis Krüger publiceerde in 2018 het boek Hyperborea, over een verzonken prehistorische cultuur in de Noordzee, geheel in lijn met het werk van Wirth. Andere betrokken uitgeverijen betreffen Neue Erde te Saarbrücken (Andreas Lentz) en Die Goden e.V. te Herborn-Schönbach (Günther Gabke). De belangrijkste werken werden in 1993 herdrukt door de neutrale Verlag der Manufaktur te Horn-Bad Meinberg (Norbert Ney). Wirths antisemitische Gutachten uit 1958 werd uitgegeven door een tak van het extreemrechtse Bohlinger Verlagcomplex te Viöl. De bio-bibliografie van Eberhard Baumann (1995) verscheen bij de neonazistische Uwe Berg-Verlag te Toppenstedt. De biografieën van Aat van Gilst (2006) en Arend Huussen (2018) werden op de markt gebracht door Uitgeverij Aspekt te Soesterberg/Nieuwegein van de rechts-nationale historicus Perry Pierik. Over de uitgevers Dietrich en Roland Bohlinger, huisdrukkers van de Bund für Deutsche Gotterkenntnis: Patrick Schwarz, 'Verlag für ganzheitliche Forschung und Kultur', in: Brigitte Mihok (red.), Handbuch des Antisemitismus. Judenfeindschaft in Geschichte und Gegenwart, dl. 6: Publikationen, Berlijn/Boston 2013, p. 727-728.
Alain de Benoist, Vu de droite: anthologie critique des idées contemporaines, Parijs 1977, hst. 'Helgoland : Atlantide'. Vgl. Robert Steuckers, 'Herman Wirth (1885–1981)', in: Vouloir nrs. 101-104 (januari 1993), p. 1-5 (opnieuw als: L’œuvre de Herman Wirth (1885-1981), Centro Studi La Runa, 2011) (geraadpleegd 8 april 2020). Wegener, Das atlantidische Weltbild, p. 21, 58, 119. Vgl. ook de necrologie van de kunsthistoricus en schilder Marc Eemans (1907-1998), 'Herman Wirth en de Indo-Europese voorgeschiedenis' (1981). Gearchiveerd op 24 maart 2023.
Vadim Rossman, 'Anti-Semitism in Eurasian Historiography: The Case of Lev Gumilev', in: Dmitry Shlapentokh (red.), Russia between East and West: Scholarly Debates on Eurasianism, Leiden/Boston 2007, p. 121-192, hier 183, naar: Yurii Vorob'evskii, 'Zvezda i svastika' (Star and Swastika), in: Novoe russkoe slovo, 17 december 1993. De laatste beweert dat het manuscript al in de jaren vijftig is gestolen. Yurii Vorob'evskii, Put' k Apokalipsisu: Stuk v Zolotiie Vrata (The Path to the Apocalypse: Knocking on the Golden Gates), Moskou 1998, p. 83 (hier online). Gearchiveerd op 29 juli 2023.
Andreas Diesel & Dieter Gerten, Looking for Europe: Néofolk & Underground, Parijs 2008, dl. 1. Christine Kröger (red.), Sie marschieren wieder, Bremen 2005, p. 25-29.

gornahoor.net

Julius Evola, Il cammino del cinabro, 1963, vert. als The Path of Cinnabar: An Intellectual Autobiography, Londen 2009, p. 99-102. Junginger, 'From Buddha to Adolf Hitler', p. 127, 166. Arthur Branwen, Julius Evola e Herman Wirth, Parma 2007. Goodrick-Clarke, Black Sun, p. 57. Mark Sedgwick, Against the Modern World: Traditionalism and the Secret Intellectual History of the Twentieth Century, Oxford 2009, p. 106, 298. Mahsarski, 'Prähistorische Archäologie als politische Großveranstaltung', p. 99-100. Godwin, Atlantis and the Cycles of Time, p. 165-166. Guénon las overigens geen Duits.

groene.nl

historisch.groene.nl

Herman Wirth, 'Het Oera-Lindaboek', in: De Groene Amsterdammer, 12 september 1925, p. 11. Dez., 'Oergeschiedenis, Oud-Friesche Volkskunde en Oera-Linda-Boek', in: Leeuwarder Courant, 31 oktober 1925. Met instemming aangehaald door de bekende volkskundige Dirk Jan van der Ven, 'Folkloristische stukjes', in: Twentsch Dagblad, 8 januari 1926 en overgenomen in meerdere dagbladen.

groenegraf.blogspot.com

Algemene Winkler Prins Encyclopedie, dl. 10, p. 537. Ingo Wiwjorra, Herman Wirth: Leben und Werk, 1988, p. 127, spreekt over een "humanistisches Gymnasium". Het adres was Eemnesserweg 38. Zie voor een foto: Groenegraf.nl: Een bekend stukje Eemnesserweg in Baarn, 2012 (geraadpleegd 20 april 2020). Gearchiveerd op 1 maart 2021.

hadit.ru

Aleksandr G. Dugin, 'German Virt: v poiskakh Sviatogo Graalia smislov' (Herman Wirth: In Search of the Holy Grail of Meanings, 1998), in: Dez., Filosofiia Traditsionalizma (Philosophy of Traditionalism), Moskou 2002, p. 135-167, hier 162. Vgl. Dez., 'Herman Wirth: Runes, Great Yule, and the Arctic Homeland' (vert. Jafe Arnold), voorwoord uit: Dugin, Znaki Velikogo Norda: Giperboreiskaia teoriia (Signs of the Great North: Hyperborean Theory), 1993, herdr. Moskou 2008, p. 3-20, hier p. 17. Doegin spreekt elders over "duizenden pagina's", maar geeft nergens een bronvermelding.

hetarchief.be

nieuwsvandegrooteoorlog.hetarchief.be

De Toekomst: Weekblad voor Nederland 3 (1917), p. 147 (24 februari). Belgisch Dagblad, 20 oktober 1916 (necrologie Lector Dr. Wirth). In de literatuur wordt Wirths rol ondanks de roem die hij zichzelf toedichtte, vermoedelijk onderschat. Belgische kranten bevatten tientallen artikelen over Wirths optreden, zie de website: Nieuws van de Groote Oorlog. Vgl. Lode Wils, Flamenpolitik en activisme: Vlaanderen tegenover België tijdens de Eerste Wereldoorlog, Leuven 1974, p. 60, 65-70. Lammert Buning, 'Notities betreffende H.F. Wirth' en 'Het persfenomeen "De Vlaamsche Post" (1915-1916)', in: Wetenschappelijke Tijdingen (Gent) 33 (1974), kol. 141-166 en 233-264. Pieter van Hees, 'Activisme' en 'Wirth, Hermann F.', in: Nieuwe Encyclopedie der Vlaamse Beweging (geraadpleegd 20 april 2020). Daniel Vanacker, Het activistisch avontuur,1991, 2^e dr. Gent 2006, p. 33, 41, 44-45, 47, 49, 55, 77, 122, 124-125, 206. Winfried Dolderer, Deutscher Imperialismus und belgischer Nationalitätenkonflikt: Die Rezeption der Flamenfrage in der deutschen Öffentlichkeit und deutsch-flämischen Kontakte 1890-1920, Melsungen 1989, p. 43, 45. Gearchiveerd op 24 maart 2020.
Verordeningsblad voor het Etappengebied van het 4e Leger, 6 oktober 1917. Het Vaderland (Le Havre), 24 februari 1918. Herman F. Wirth, Over de betekenis der muziekwetenschap. Openingsles, Brussel 1918. Gearchiveerd op 30 juni 2023.

hiergeblieben.de

Gugenberger, 'Wirth: Der Ahnerinnerer', p. 93. Dahl, Radikalare än Hitler?, p. 102. Paul A. Rohkst: Für die Freiheit der wissenschaftlichen Forschung, Ur-Europa.de, 2011. Vgl. echter Kai Budler: "Ur-Europa" mit braunem Personal, Publicative.org, 13 oktober 2012 (ook hier). Voorzitter Joachim Bennien en diens voorganger erevoorzitter Paul Rohkst spraken nog in 2015 op een rechts-radicale bijeenkomst. Gedächtsnisstätte Guthmannshausen, 1. Halbjahresprogramm 2015 (allen geraadpleegd 20 mei 2020). Over de oudgediende Rohkst: Hans-Gerd Jaschke, Entstehung und Entwicklung des Rechtsextremismus in der Bundesrepublik: Zur Tradition einer besonderen politischen Kultur, dl. 1, Opladen 1984, p. 136.
Pressemitteilung / Arbeitskreis wider die völkischen Schwarmgeister an den Externsteinen, 30.05.2011, Antifaschistische Datenbank: Die extreme Rechte in Ostwestfalen-Lippe (www.hiergeblieben.de). Pressemitteilung, 29.05.2012, Ibidem. Reactie van de Forschungskreis Externsteine e.V.: Der Forschungskreis Externsteine und Jan Raabe – eine aktuelle Dokumentation, 2014 (Wirth: "zweifellos ein außerordentlich kenntnisreicher Symbolforscher"). Anno 2020 zijn op website van de Forschungskreis Externsteine vrijwel geen verwijzingen meer te vinden naar auteurs als Wirth, Teudt en Machalett (alles geraadpleegd 27 mei 2020). Gearchiveerd op 28 mei 2023.

histrf.ru

Leonid A. Mosionjnik, Tekhnologiia istoricheskogo mifa (Technology of the Historical Myth), Sint Petersburg 2012, p. 95-102 et passim (hier te downloaden). Gearchiveerd op 8 maart 2021.

idoc.pub

Miguel Serrano, Adolf Hitler, el último Avatãra, Santiago 1984, Santa Fé de Bogotá, Columbia 2000, p. 99, vert. Adolf Hitler, the Ultimate Avatar, z.pl. 2011, p. 79, 295. Dez., Manú: "Por el hombre que vendrá", 1991, vert. Manú: For the Man That Comes, Melbourne 2012, dl. 1, p. 95, 97; dl. 2, p. 23-25; 114, 117, 150. Het gesprek vond plaats op 3 september 1979, een dag nadat Serrano Jürgen Spanuth had geïnterviewd. Zie voor de zgn. chazarenhypothese: Wirth, Gutachten [...] in Sachen RA Wilhelm Prothmann, bijlage 2 (1980). Goodrick-Clarke, Black Sun, p. 237, 296. Landig, Wolfszeit um Thule, p. 186 ff. Dez., Rebellen für Thule, p. 451 ff. Eduard Gugenberger, Franko Petri & Roman Schweidlenka: Weltverschwörungstheorien: Die neue Gefahr von rechts, Wenen 1998, p. 130, 180.

ilya.it

Uwe Topper, Zur Erinnerung an Dr. Gert Meier (Kassel 1937 - Köln 2019): Ein Nachruf, februari 2019, Chronologiekritik.net. Budler: "Ur-Europa" (beide geraadpleegd 20 mei 2020).

jimdofree.com

kulturinkontakt-hermanwirth.jimdofree.com

Hermann Langer, 'Der Mann, der mit den Medien tanzte: Zum Wirken Herman Wirths in Mecklenburg 1932/33', in: Zeitgeschichte regional: Mitteilungen aus Mecklenburg-Vorpommern 7 (2003), afl. 2, p. 30-42. Florian Detjens, Am Abgrund der Bedeutungslosigkeit? Die Universität Rostock im Nationalsozialismus 1932/33-1945, Berlin-Brandenburg 2020, p. 89-96. Daniel Nösler, 'Forschungsinstitut für Geistesurgeschichte e.V. in Bad Doberan', in: Michael Fahlbusch, Ingo Haar & Alexander Pinwinkler (red.), Handbuch der völkischen Wissenschaften: Akteure, Netzwerke, Forschungsprogramme, 2. gew. dr., Berlijn/Boston 2017, dl. 1, p. 1386-1390. Kater, Ahnenerbe, p. 14-15. Christiane S. Stadie, 'Herman Wirth: Die Universität Rostock zwischen Nationalsozialismus und freier Wissenschaft', Graduiertenkolleg "Kulturkontakt und Wissenschaftsdiskurs", HMT Rostock/Universität Rostock, 2014 (geraadpleegd 2 april 2020). Gearchiveerd op 29 juli 2023.

journalbelgianhistory.be

Sophie De Schaepdrijver, '"That Theory of Races" Henri Pirenne on the Unfinished Business of the Great War', in: Belgisch Tijdschrift voor Nieuwste Geschiedenis / Revue Belge de Histoire Contemporain 41 (2011), p. 533-552, hier 545. Gearchiveerd op 18 november 2022.

jstor.org

Felix Wiedemann, Rassenmutter und Rebellin: Hexenbilder in Romantik, völkischer Bewegung, Neuheidentum und Feminismus, Würzburg 2007, p. 155-158. Peter Davies, '"Männerbund" and "Mutterrecht": Herman Wirth, Sophie Rogge-Börner and the Ura-Linda-Chronik', in: German Life and Letters 60 (2007), p. 98-115; Dez., Myth, Matriarchy and Modernity: Johann Jakob Bachofen in German Culture 1860-1945, Berlijn/New York 2010, p. 353-358. Stefanie von Schnurbein, Norse Revival: Transformations of Germanic Neopaganism, Leiden 2016, p. 217-231. Vgl. Matthias Wenger, 'Patriarchalische Ideologie oder matriarchalisches Wertsystem: Die Auseinandersetzung um Herman Wirth und die Ura-Linda-Chronik', in: Der Hain: Das Magazin für natürliche Religion und gesellschaftliche Wandlung, 18 december 2005 (geraadpleegd 3 juni 2020). Gearchiveerd op 22 januari 2021.
Marija Gimbutas – sympathisant van de extreemrechtse Nouvelle École – woonde mogelijk een van Wirths laatste lezingen te Augsburg in februari 1980 bij; ze leidde van 1967 tot 1980 vijf grote opgravingen in Zuidoost-Europa. Haar boeken gaf ze uit bij Pearsons Institute for the Study of Man; haar denkbeelden over de herkomst van de Joodse cultuur lijken op die van Wirth. Meret Fehlmann, 'Das Matriarchat: Eine vermeintliche uralte Geschichte', in: Schweizerisches Archiv für Volkskunde 106 (2010), p. 265-288. Schnurbein, Norse Revival, p. 226-227. Marija Gimbutas, 'The "Monstrous" Venus of Prehistory: Devine Creatrix', in: Joseph Campbell & Charles Musèl (red.), In All Her Names: Explorations of the Feminine in Divinity, San Francisco 1991, p. 25-54, hier 50-51, 53. Vgl. in dezelfde bundel Joseph Campbell, p. 129 (noot 97). Susan Ware (red.), Notable American Women: A Biographical Dictionary Completing the Twentieth Century, Cambridge MA 2004, p. 235.

kb.nl

resolver.kb.nl

Nieuwsblad van Friesland, 14 augustus 1935 (West-Fries). De Waag, 14 november 1941, p. 688 ("Dat was een halve Fries moet u weten"). Buning, 'Notities Wirth', p. 141. Vgl. kennelijk door hemzelf verstrekte gegevens in: Algemene Winkler Prins Encyclopedie, dl. 10, Amsterdam 1960, p. 537. Gearchiveerd op 24 maart 2020.
La gazette de Hollande, 8 juli 1920.
Huussen, Hermann Felix Wirth, p. 19, 115. Algemeen Handelsblad, 6 juli 1920. Wirth werd geboren als Nederlander, zijn vader had de Beierse nationaliteit. Kater, Ahnenerbe, p. 11, noemt hem een Wahldeutsche. Hoewel zijn Nederlanderschap door indienstname in het Duitse leger van rechtswege was vervallen, heeft Wirth zich in 1946 als Nederlander voorgedaan om uit Amerikaanse gevangenschap te raken. In Zweden werd hij beschouwd als stateloos; van de Nederlandse pardonregeling in 1953 maakte hij geen gebruik. Ismee Tames, Doorn in het vlees: Foute Nederlanders in de jaren vijftig en zestig, Amsterdam 2013. Gearchiveerd op 29 juli 2023.
De Toekomst: Weekblad voor Nederland 3 (1917), p. 147 (24 februari). Belgisch Dagblad, 20 oktober 1916 (necrologie Lector Dr. Wirth). In de literatuur wordt Wirths rol ondanks de roem die hij zichzelf toedichtte, vermoedelijk onderschat. Belgische kranten bevatten tientallen artikelen over Wirths optreden, zie de website: Nieuws van de Groote Oorlog. Vgl. Lode Wils, Flamenpolitik en activisme: Vlaanderen tegenover België tijdens de Eerste Wereldoorlog, Leuven 1974, p. 60, 65-70. Lammert Buning, 'Notities betreffende H.F. Wirth' en 'Het persfenomeen "De Vlaamsche Post" (1915-1916)', in: Wetenschappelijke Tijdingen (Gent) 33 (1974), kol. 141-166 en 233-264. Pieter van Hees, 'Activisme' en 'Wirth, Hermann F.', in: Nieuwe Encyclopedie der Vlaamse Beweging (geraadpleegd 20 april 2020). Daniel Vanacker, Het activistisch avontuur,1991, 2^e dr. Gent 2006, p. 33, 41, 44-45, 47, 49, 55, 77, 122, 124-125, 206. Winfried Dolderer, Deutscher Imperialismus und belgischer Nationalitätenkonflikt: Die Rezeption der Flamenfrage in der deutschen Öffentlichkeit und deutsch-flämischen Kontakte 1890-1920, Melsungen 1989, p. 43, 45. Gearchiveerd op 24 maart 2020.
Algemeen Handelsblad, 6 juli 1920. De Tijd, 7 januari 1916, noemt hem "de vader van de gedachte" en belangrijkste adviseur van gouverneur-generaal Moritz von Bissing. Dit wordt door andere bronnen niet bevestigd.
Wirth zelf spreekt over een 'Typhus-Infektionsattentat', de officiële stukken vermelden als reden voor het ziekteverlof zijn "unverbesserliche politische Eigenbrödelei". Zijn proefschrift in 1911 is al aan zijn ongenoemde bruid en trouwe medewerkster opgedragen. Huussen, Hermann Felix Wirth, p. 41, 91, 121. Vanacker, Het activistisch avontuur, p. 77. Belgisch Dagblad, 20 oktober 1916. Gearchiveerd op 29 juli 2023.
Verordeningsblad voor het Etappengebied van het 4e Leger, 6 oktober 1917. Het Vaderland (Le Havre), 24 februari 1918. Herman F. Wirth, Over de betekenis der muziekwetenschap. Openingsles, Brussel 1918. Gearchiveerd op 30 juni 2023.
Marcel van de Velde (= Markward), 'Volksche gesteldheid', in: De Weg: Nationaal Weekblad, 27 juli 1940. 'Bekentenissen van een Vlaamschen dwaas', in: De Weg, 17 augustus 1940.
Naamlijst voor den telefoondienst 1922, p. 230: Baarn ... Wirth Prof. Dr. H., Inrichting voor Techn. wetensch. en kunstfotografie, Eemnesserwg 38.
Het Vaderland, 12 juli 1920. [Herman Wirth], Wat is en wil de Dietsche Trekvogel?, Den Haag 1920. Zie ook: Rondreis van het eerste speelliedengilde: Dietsche Trekvogels; Spelwijzer en Tekstboek, z.pl. [1920].
Herman Wirth, 'Vom Ursprung und Sinn des Hakenkreuzes', p. 162. Nicholas Goodrich-Clarke, The Occult Roots of Nazism: Secret Aryan Cults and Their Influence on Nazi Ideology, New York 1985, p. 145. De opvliegende zonneadelaar komt later terug in het embleem van de Deutschvolk-beweging. In Nederland was het rond 1920 onder jonge Nederlandse vrouwen mode om swastika-hangertjes te dragen, als een esoterisch symbool dat zich tegen de kerkelijke orthodoxie keerde. De veranderde lading van het symbool in Duitsland werd echter in Nederland wel degelijk waargenomen. Chris Quispel, Anti-Joodse beeldvorming en Jodenhaat: De geschiedenis van het antisemitisme in West-Europa, Hilversum 2015, p. 232. Vgl. H. Levelt, 'Swastika-bestrijding', in: Overijsselsch Dagblad, 8 november 1919. W.F., 'Met hak en kruis', Limburger Koerier, 2 september 1920.
Provinciale Overijsselsche en Zwolsche Courant, 24 mei 1922.
Het gezin vertrok per 1 oktober naar Marburg; Wirth kreeg een studieverlof van 20 november tot 31 maart, dat werd verlengd tot 30 oktober 1924. Eind oktober 1923 woonde hij tijdelijk in Joure. Tesselschade 43 (1922), nr. 9 (september), p. 7. Huussen, Hermann Felix Wirth, p. 180. De Tempel 1 (1923), p. 128. Tresoar Leeuwarden, 26: Notarieel Archief, inv.nr. 068117, akte nr. 02619 (29 oktober 1923).
De lezing was al voor 17 november 1921 aangekondigd. Leeuwarder Courant, 3 november 1922, p. 1-2. Huussen, Hermann Felix Wirth, p. 123, 200-205. Toevalsvondst: Murk de Jong Hzn., 'Moderne Oera-Linda-cultuur in Duitschland', in: Mensch en Maatschappij 11 (1935), p. 31-42, hier 31. Wirth kondigde een cursus van tien avonden over de behandelde stof aan.
Frieswijk, 'Over boerenhuizen', p. 7. Geert Ayolt Wumkes, Nei sawntich jier. Tinkskriften, Bolsward 1949, p. 184-186. Dez., Frijmitselderij en Oera-Linda-Boek, Sneek 1923. Dez., 'Ofskie oan Dr. Wirth', in: Paden fen Fryslân, dl. 2, Bolsward 1934, p. 482-485. Nieuwe Rotterdamsche Courant, 8 mei 1923. Wirth, Ura Linda Chronik, p. 140. Gearchiveerd op 18 november 2022.
Nieuw Israelietisch Weekblad, 27 april 1923.
Nieuwsblad van Friesland, 14 augustus 1935. Leeuwarder Courant, 9 augustus 1975. Wirths studieverlof gold nog eens negen maanden.
Herman Wirth, 'Thet Oera Linda Bok', in: Nieuwe Rotterdamsche Courant, 30 juni 1923. Rudolf W. Brednich, 'Das Weigelsche Sinnbildarchiv in Göttingen: Ein Beitrag zur Geschichte und Ideologiekritik der nationalsozialistischen Volkskunde', in: Zeitschrift for Volkskunde 81 (1985), p. 22-39, hier 23. Gearchiveerd op 19 januari 2021.
Hendrik Gerrit Cannegieter, '"Oer-Germaansch" geloof', in: De Tempel: Tijdschrift gewijd aan vrij religieuse stroomingen 1 (1923), p. 128-129, 150-151, 172-173, 198-199 (interview met Herman Wirth).
Herman Wirth, 'Het Oera-Lindaboek', in: De Groene Amsterdammer, 12 september 1925, p. 11. Dez., 'Oergeschiedenis, Oud-Friesche Volkskunde en Oera-Linda-Boek', in: Leeuwarder Courant, 31 oktober 1925. Met instemming aangehaald door de bekende volkskundige Dirk Jan van der Ven, 'Folkloristische stukjes', in: Twentsch Dagblad, 8 januari 1926 en overgenomen in meerdere dagbladen.
De Friesen-Bibliothek bestond uit een collectie boeken en grafiek die Roselius had verkregen van de industrieel dr. ing. Hermanus Tiberius Habbema van Nieuwveen en Uiterbuurt (1875-1960) uit Enschede, die in 1927 naar Italië vertrok. Deze collectie werd in 1977 overgedaan aan het Fries Museum te Leeuwarden. Ludwig Roselius, Erstes Nordisches Thing, Bremen 1933, p. 10. Leeuwarder Courant, 6 januari 1962. Kees Boschma, 'Stichting Het Fries Museum, Jaarverslag 1977', in: De Vrije Fries 58 (1978), p. 155-167, hier 160-161.
De Gooi- en Eemlander, 3 januari 1934. De leiding van de rondreizende tentoonstelling lag bij zijn assistent Joseph Otto Plassmann (1895-1964), een germanist die Wirth in Vlaanderen had leren kennen. Vgl. de biografische schets van Wirth door Hendrik Diemer, Het Duitsche nationaal-socialisme: De West-Europeesche democratie op de proef gesteld, Kampen 1934, p. 136-138.
Zie vooral Jensma, Gemaskerde god, p. 182-187. Sönje Storm, 'Die öffentliche Aussprache über Herman Wirths Ura-Linda-Chronik in Berlin (1934)', in: Birgitta Almgren (red.), Bilder des Nordens in der Germanistik 1929-1945: Wissenschaftliche Integrität oder politische Anpassung, Huddinge 2002, p. 79–97. Gerd Simon, Himmlers Bibel und die öffentlichkeitswirksamste Podiumsdiskussion in der Geschichte der Germanistik (Erster Teil), Tübingen, z.j. Dez., Chronologie zur Ura-Linda-Chronik, Tübingen [2005] (beide geraadpleegd 2 april 2020). Leeuwarder Nieuwsblad, 28 juni 1934 (1300 toehoorders). De nieuwe aula bood plek aan 1400 mensen, niet 'duizenden' zoals in de literatuur wordt bericht. Heinz-Elmar Tenorth & Michael Grüttner (red.), Geschichte der Universität Unter den Linden, dl. 2: Die Berliner Universität zwischen den Weltkriegen 1918-1945, Berlijn 2010, p. 187. Gearchiveerd op 19 april 2023.
Leeuwarder Nieuwsblad, 28 juni 1934. Simon, Chronologie, p. 9 ("Zensurverbot, das Herr Rosenberg erlassen hat, wonach von Mitte Juni an nichts über Herrn Wirth geschrieben werden darf").
Frieswijk, 'Over boerenhuizen', p. 16-17. Gjalt Reinder Zondergeld, De Friese beweging in het tijdvak der beide wereldoorlogen, Groningen 1978, p. 218-222. Jan Bartele Vries, 'Friesland en het Rijk', in: Het Nieuwe Volk, 17 mei 1941. Gearchiveerd op 18 november 2022.
Nieuwsblad van Friesland, 14 augustus 1935. Uitvoerig verslag in Leeuwarder Courant, 8, 10, 12, en 13 augustus 1935. De minister van OKW was bang dat eventuele vondsten uit Langweer naar Duitsland zouden gaan. Tillema, Schetsen monumentenzorg, p. 428. Gearchiveerd op 9 september 2021.
Jan de Vries, recensie Van Heemskerck Düker & Van Houten, Zinnebeelden in Nederland, in: Volkskunde 43 (1940), 202-203. Idem, recensie, in: Volkskunde 40 (1937), p. 85.
Eickhoff, De oorsprong van het 'eigene', p. 241-242, 244. Zondergeld, Friese beweging, p. 221-222, 339, 419. Robin te Slaa & Edwin Klijn, De NSB: Ontstaan en opkomst van de Nationaal Socialistische Beweging, 1931-1935, Amsterdam 2009, p. 706-707. De ariosoof Farwerck kende Wirth mogelijk al uit Baarn; hij was in 1931 een van de oprichters het Nederlandsch Ario-Germaansch Genootschap te Laren. Zie: Franz Farwerck: The Life and Work of Franz Eduard Farwerck (1889-1969) (geraadpleegd 18 april 2020). Over Piebenga: Gaasterland in de Tweede Wereldoorlog: De boerenschool in Rijs (idem). Over Hielkema: Sytse Jan van der Molen, 'Hoe ik tot het Frysk Sêgeboek kwam', in: Volkskundig Bulletin 4 (1978), p. 118-121, hier 118. Willem Hielkema, 'It wirk fen dr. Herman Wirth', in: Leeuwarder Courant, 3 augustus 1932. Over Sybesma: Leeuwarder Nieuwsblad, 17 februari 1934. Gearchiveerd op 29 juli 2023.
Dit betrof een lezing voor de Kelto-Germaansche Studiekring Yggdrasil te Den Haag, opgericht in 1932 samen met E.G. van Bolhuis. Leeuwarder Courant, 4 maart 1941. Over Heyting: Adrianus P.A.M. van der Logt, Het theater van de Nieuwe Orde: Een onderzoek naar het drama van Nederlandse nationaalsocialisten, Amsterdam 2008, p. 473 en Analyses en bijlagen bij hst. 1, p. 5-6. Gearchiveerd op 18 november 2022.
Perry W. Pierik, 'Frans J. Los: In de ban van de "Nordische" Geschiedschrijving', in: P.W. Pierik en Marten Ros (red.), Vierde Bulletin Tweede Wereldoorlog, Soesterberg 2002, p. 371-381. Overwijn behoorde tot de NSB'ers van het eerste uur, maar verliet de beweging in 1935. Hij bleef in völkische zin publiceren; Himmlers adviseur Otto Maußer toonde zich nog in 1941 verheugd over de steun van Overwijn en Heyting voor de echtheid van het Oera Linda-boek. Overwijn werd daarna actief in het verzet, waarvoor hij in 1951 gedecoreerd werd, maar bewoog zich nog altijd in het uiterst rechtse politieke milieu. Gerd Simon, Chronologie zur Ura-Linda-Chronik, Tübingen [2005], p. 31 (geraadpleegd 18 april 2020). Jensma, De gemaskerde god, p. 156. Provinciale Drentsche en Asser courant, 30 mei 1953.
Bernd-A. Rusinek et al., Zwischenbilanz der Historischen Kommission zur Untersuchung des Falles Schneider / Schwerte und seiner zeitgeschichtlichen Umstände, Düsseldorf: Hauptstaatsarchiv Nordrhein-Westfalen, 1996, p. 20. Brief van Hans Ernst Schneider aan uitgever Reinier van Houten, 27 mei 1941, transcriptie Gert Simon (geraadpleegd 2 april 2020). Vgl. Jan Bartele Vries, 'Nadere bijzonderheden over den Bergumer Poppesteen', in: Ons Eigen Volk 15 (1944), nr. 2, p. 34-39, hier 36 (met een verwijzing naar Wirths studie 'Kindersteen en jaar Gods'). Anti-Hollandse sentimenten: Vries, 'Friesland en het Rijk'.
Nico de Haas, 'De strijd om ons wereldbeeld', in: Storm: blad der Nederlandsche SS, 24 oktober 1941. Dez., 'De zin des levens: De tentoonstelling "Eeuwig Levende Teekens"', in: Hamer 2, nr. 2 (november 1941), p. 2-4. Dez., 'De oeroude heilsteekens van het Noorden', in: De Waag, 24 oktober 1941. Vgl. Jan Storm, 'Blond en Blauw Blaadjes', in: De Waag 5 (1941), p. 688. Gearchiveerd op 16 januari 2021.
Tegenover Wumkes gaf Wirth na de oorlog te kennen dat hij tot het christendom was bekeerd en – mede dankzij bescherming door de theoloog Friedrich Heiler – "amper aan de hel Dachau was ontkomen". Nei sawntich jier, p. 186. Aan Miguel Serrano vertelde hij in 1979 dat Walther Darré zijn vrouw had gered. Adolf Hitler, the Ultimate Avatar, z.pl. 2011, p. 295.
De Goede was fanatiek lid van de in 1941 opgeheven NSNAP, maar trad na de oorlog toe tot de CHU. Noord-Hollands Archief, 197: Collectie van de familie De Goede, inv.nr. 5: Betreffende de Stichting voor Oergodsdienstgeschiedenis. Limburgsch dagblad, 2 september 1949. Zondergeld, Friese beweging, p. 217, 261, 319, 335.
Zich uitgevend voor een hoogleraar uit Stockholm meldde Herman Wirth zich in 1950 aan voor een besloten bijeenkomst bij De Goede. De beide mannen kregen opnieuw ruzie, waarbij Wirth door De Goede op zijn nummer werd gezet. Aanwezig waren Jacques F. Overwijn te Dordrecht, Eeltsje Molenaar uit Sneek (oud-SDAP Statenlid, nu te Hilversum), de heraldici Dirk Rühl jr. uit Bandung en Henri W.M.J. Kits Nieuwenkamp te Doorn (een oud-nazi), mr. s'Jacob te Utrecht en journalist-genealoog Wigholt Tjerk Vleer te De Kaag. De eerste twee waren fans van Wirth; Kits Nieuwenkamp niet. Zie brief Wigholt Vleer aan RVU Educatieve Omroep, 14 maart 1996, afgedrukt bij Ad Maas, 'Het Oera Linda Boek: een spel bijna zonder einde', in: Semafoor 6 (2007), nr. 1, p. 4-9, hier 8-9, ook op Weblog "Saved from the Flood" ~ Oera Linda studies (geraadpleegd 5 april 2020). Over Kits Nieuwenkamp: 'Thet Oera Linda Bok', in: Eigen Volk 6 (1934), p. 129-132. Het Nationale Dagblad, 27 maart 1941 (opname in de Waffen-SS). Over Molenaar: Jensma, De gemaskerde god, p. 182, 188 en 406 (n. 151).
Vgl. Jan Piebenga in Leeuwarder Courant, 9, 10 en 12 mei 1961: "een wat wilde brochure van een gekwetste en in zichzelf opgesloten oude man", maar "ideëel te zien [...] te gevaarlijk" om dood te zwijgen. Wirth schreef naar aanleiding hiervan een uitvoerige reactie, die niet geplaatst werd, alsmede twee brieven aan Piebenga. RHC Tresoar, Leeuwarden: 'Herman Wirth', skreaun nei oanlieding fan artikels fan Jan Piebenga yn de Leeuwarder Courant op 9,10 en 12 maaie 1961, mei 2 brieven oan Piebenga 24.4.1961 en 6.6.1961 / W.R.B.
'Schenkel der Göttlichen', in: Der Spiegel 40 (1980) (29 September). Gugenberger & Schweidlenka, Mutter Erde, p. 119. Kerst Huisman, 'Herman Wirth, eens ûlebuorden-onderzoeker, nu opzichter van de heilige Almoeder-graal', in: Leeuwarder Courant, 1 november 1980. Gearchiveerd op 19 januari 2021.

knaw.nl

meertens.knaw.nl

Frieswijk, 'Over boerenhuizen', p. 7. Geert Ayolt Wumkes, Nei sawntich jier. Tinkskriften, Bolsward 1949, p. 184-186. Dez., Frijmitselderij en Oera-Linda-Boek, Sneek 1923. Dez., 'Ofskie oan Dr. Wirth', in: Paden fen Fryslân, dl. 2, Bolsward 1934, p. 482-485. Nieuwe Rotterdamsche Courant, 8 mei 1923. Wirth, Ura Linda Chronik, p. 140. Gearchiveerd op 18 november 2022.
Frieswijk, 'Over boerenhuizen', p. 16-17. Gjalt Reinder Zondergeld, De Friese beweging in het tijdvak der beide wereldoorlogen, Groningen 1978, p. 218-222. Jan Bartele Vries, 'Friesland en het Rijk', in: Het Nieuwe Volk, 17 mei 1941. Gearchiveerd op 18 november 2022.
Eickhoff, De oorsprong van het 'eigene', p. 241-242, 244. Zondergeld, Friese beweging, p. 221-222, 339, 419. Robin te Slaa & Edwin Klijn, De NSB: Ontstaan en opkomst van de Nationaal Socialistische Beweging, 1931-1935, Amsterdam 2009, p. 706-707. De ariosoof Farwerck kende Wirth mogelijk al uit Baarn; hij was in 1931 een van de oprichters het Nederlandsch Ario-Germaansch Genootschap te Laren. Zie: Franz Farwerck: The Life and Work of Franz Eduard Farwerck (1889-1969) (geraadpleegd 18 april 2020). Over Piebenga: Gaasterland in de Tweede Wereldoorlog: De boerenschool in Rijs (idem). Over Hielkema: Sytse Jan van der Molen, 'Hoe ik tot het Frysk Sêgeboek kwam', in: Volkskundig Bulletin 4 (1978), p. 118-121, hier 118. Willem Hielkema, 'It wirk fen dr. Herman Wirth', in: Leeuwarder Courant, 3 augustus 1932. Over Sybesma: Leeuwarder Nieuwsblad, 17 februari 1934. Gearchiveerd op 29 juli 2023.
De gebroeders Ropohl, resp. filosoof en volkskundige, kregen deze opdracht van het Reichspropagandaministerium naar aanleiding van hun recente tentoonstelling 'Ewige Zeichen, Ewiger Sinn' te Erkelenz. Heinrich Ropohl, Eeuwig levende teekens: Tentoonstelling van volksche zinnebeelden, Den Haag 1941. Vgl. de bijbehorende film van Peter Tijsen: Eeuwig levende teekens: een film van de Volksche Werkgemeenschap, Hamer Films 1941. Kees Broos, 'Drieloop, driespruit en driekruinenboom: Germaanse symbolen op Nederlandse munten', in: Netherlands Yearbook for History of Art / Nederlands Kunsthistorisch Jaarboek 39 (1988), p. 112-133, hier 113-115, 118-120. Gerard Rooijakkers, '"De tot vorm gekomen persoonlijkheid van het volk": Volkskunst als cultuurdiagnose', in: Volkskundig Bulletin 23 (1997), p. 88-105, hier 97-99. Eickhoff, De oorsprong van het 'eigene', p. 159, 331-332. Over Ropohl: Hubert Rütten (red.), Lebensspuren – Spurensuche: Jüdisches Leben im ehemaligen Landkreis Erkelenz, Erkelenz 2008, p. 125. Gearchiveerd op 18 november 2022.

publications.niod.knaw.nl

Nanno K.C.A. in 't Veld (ed.), De SS en Nederland. Documenten uit SS-archieven 1935-1945, Den Haag 1976, dl. 1, p. 586-587 (nr. 84). Gearchiveerd op 30 maart 2022.

kritiknetz.de

Werner Georg Haverbeck, Das Ziel der Technik: Die Menschwerdung der Erde, Olten/Freiburg i.Br. 1965, p. 157-158. Peter Bierl, 'Lebensschutz und Rassenhygiene: Zu den ideologischen Grundlagen des Weltbundes zum Schutz des Lebens (WSL)', ongepubl. ms. 2011. Heinz Gess & Peter Pott, Die Gestalttheorie des Neo-Nazis Prof. Dr. Werner Haverbeck, kritiknetz.de 2008 (geraadpleegd 3 juni 2020). Gearchiveerd op 14 februari 2022.

loveread.ec

Vadim Rossman, 'Anti-Semitism in Eurasian Historiography: The Case of Lev Gumilev', in: Dmitry Shlapentokh (red.), Russia between East and West: Scholarly Debates on Eurasianism, Leiden/Boston 2007, p. 121-192, hier 183, naar: Yurii Vorob'evskii, 'Zvezda i svastika' (Star and Swastika), in: Novoe russkoe slovo, 17 december 1993. De laatste beweert dat het manuscript al in de jaren vijftig is gestolen. Yurii Vorob'evskii, Put' k Apokalipsisu: Stuk v Zolotiie Vrata (The Path to the Apocalypse: Knocking on the Golden Gates), Moskou 1998, p. 83 (hier online). Gearchiveerd op 29 juli 2023.

marceemans.wordpress.com

Marc Eemans, 'Herman Wirth en de Indo-Europese voorgeschiedenis', in: Tekst-kommentaren-studies, nr. 921 (december 1981), p. 13-21, ook als Herman Wirth et la préhistoire pré-indo-européenne, Brussel: Studi Evoliani, 1981. Rijksarchief in België: Rijksarchief in België: L. Vandeweyer, Het conglomeraatsarchief van de Raad van Vlaanderen [...], inv.nr. 228, 530, 3625. Vgl. Buning, 'Notities Wirth', kol. 153-154. Gearchiveerd op 24 maart 2020.
Alain de Benoist, Vu de droite: anthologie critique des idées contemporaines, Parijs 1977, hst. 'Helgoland : Atlantide'. Vgl. Robert Steuckers, 'Herman Wirth (1885–1981)', in: Vouloir nrs. 101-104 (januari 1993), p. 1-5 (opnieuw als: L’œuvre de Herman Wirth (1885-1981), Centro Studi La Runa, 2011) (geraadpleegd 8 april 2020). Wegener, Das atlantidische Weltbild, p. 21, 58, 119. Vgl. ook de necrologie van de kunsthistoricus en schilder Marc Eemans (1907-1998), 'Herman Wirth en de Indo-Europese voorgeschiedenis' (1981). Gearchiveerd op 24 maart 2023.

nevb.be

Vgl. Winfried Dolderer, 'Deutsch-Flämische Gesellschaft', in: Nieuwe Encyclopedie der Vlaamse Beweging (geraadpleegd 29 maart 2020). Gearchiveerd op 23 januari 2021.

noord-hollandsarchief.nl

De Goede was fanatiek lid van de in 1941 opgeheven NSNAP, maar trad na de oorlog toe tot de CHU. Noord-Hollands Archief, 197: Collectie van de familie De Goede, inv.nr. 5: Betreffende de Stichting voor Oergodsdienstgeschiedenis. Limburgsch dagblad, 2 september 1949. Zondergeld, Friese beweging, p. 217, 261, 319, 335.

oeralindaboek.nl

Frieswijk, 'Over boerenhuizen', p. 7. Geert Ayolt Wumkes, Nei sawntich jier. Tinkskriften, Bolsward 1949, p. 184-186. Dez., Frijmitselderij en Oera-Linda-Boek, Sneek 1923. Dez., 'Ofskie oan Dr. Wirth', in: Paden fen Fryslân, dl. 2, Bolsward 1934, p. 482-485. Nieuwe Rotterdamsche Courant, 8 mei 1923. Wirth, Ura Linda Chronik, p. 140. Gearchiveerd op 18 november 2022.

openbookpublishers.com

Christopher Webster, '"Transmissions from an Extrasensory World": Ethnos and Mysticism in the Photographic Nexus', in: Dez. (red.), Photography in the Third Reich: Art, Physiognomy and Propaganda, Cambridge 2021, p. 173-202, hier 189-192. Gearchiveerd op 11 oktober 2021.
Webster, 'Transmissions from an Extrasensory World'. Gearchiveerd op 11 oktober 2021.

openedition.org

books.openedition.org

Lionel Gossman, Brownshirt Princess: A Study of the "Nazi Conscience", Cambridge 2009, p. 46 (over de betrekkingen met zijn sponsor Marie Adelheid Reuß zur Lippe, 1895-1993). Gearchiveerd op 24 maart 2022.

journals.openedition.org

Manfred Nagl, Science Fiction in Deutschland: Untersuchungen zur Genese, Soziographie und Ideologie der phantastischen Massenliteratur, Tübingen 1972, p. 179-180, 183. Dez., 'SF, Occult Sciences, and Nazi Myths', in: Science Fiction Studies 1 (1974), afl. 3, p. 185-197. Vgl. Maurice Schuhmann, 'Völkische Science Fiction: Deutsche Zukunftsromane mit völkischen Tendenzen (1890–1933)', in: ILCEA: Revue de l’Institut des langues et cultures d'Europe, Amérique, Afrique, Asie et Australie, nr. 30 (2018) (over Friedrich Freksa's Druso, 1931). Vgl. Hans Behm, 'Nachwort', in: Edmund Kiss, Die letzte Königin von Atlantis, Leipzig 1931, p. 203-234, hier 210, 228 (over Wirth).

pdfslide.net

Roland Häke, Der Fall Herman Wirth – 1978-1981 im Landkreis Kusel – oder: Das verschüttete Demokratiebewußtsein, Frauenberg bei Marburg 1981, p. 33 ff. Geciteerd door Wenger, 'Patriarchalische Ideologie'. De echtheid van de brief wordt door de gezaghebbende historici als Michael Kater en Reinhard Bollmus betwijfeld. Wiwjorra, Herman Wirth, p. 92-93. Dez., 'In Erwartung', p. 414-415. Kater, Ahnenerbe, p. 63. Gearchiveerd op 29 maart 2020.
Ingo Wiwjorra, Herman Wirth: Leben und Werk, 1988, p. 90-99, 110-115. Gearchiveerd op 29 maart 2020.
De stichtingsdatum van beide verenigingen is onzeker. Zie: Alexander, 'Herman Wirth' (1954/1957). Wiwjorra, Herman Wirth, p. 98 (ca. 1955/1957), 104. Dez., 'In Erwartung', p. 416 (1956). Junginger, 'From Buddha to Adolf Hitler', p. 164 (1954). Baumann, Verzeichnis der Schriften, nrs. 189, 192-195, 207, 212, 218, 219, 222, 3241-43, 3147, 3259, 3315, 3325, 3332-34, 3347, 3365. De oorspronkelijke Herman-Wirth-Gesellschaft (ook Gesellschaft für Geistesurgeschichte genoemd) werd in 1933 ontbonden, maar maakte in 1934 een doorstart als Deutsches Ahnenerbe e.V. Deze organisatie werd in 1935 de facto overgenomen door de Forschungsgemeinschaft Deutsches Ahnenerbe e.V. Zie: Maharsky, The Ahnenerbe, p. 11-15

pedocs.de

Hans-Christian Harten, Weltanschauliche Schulung der SS und der Polizei im Nationalsozialismus: Zusammenstellung personenbezogener Daten, [Frankfurt a.M.] 2017, p. 273. Gearchiveerd op 12 november 2022.

researchgate.net

Nicholas Goodrick-Clarke, Black Sun: Aryan Cults, Esoteric Nazism, and the Politics of Identity, New York/Londen 2002, p. 128-150. Strube, 'Erfindung des esoterischen Nationalsozialismus ', p. 228-229, 233-236. Stéphane François, 'Un exemple de contre-culture nazi: le cycle thuléen de Wilhelm Landig', in: Cécilia Fernandez & Olivier Hanse (red.), A contre-courant – Gegen den Strom: Résistances souterraines à l'autorité et construction de contrecultures dans les pays germanophones au XX^e siècle, Bern etc. 2014, p. 71-86 (hier online). Pontolillo, Black Sun Unveiled, p. 465-480. Wilhelm Landig, Götzen gegen Thule: Ein Roman voller Wirklichkeiten, Hannover 1971, p. 338-343. Dez., Wolfszeit um Thule, Wenen 1980. Dez., Rebellen für Thule: Das Erbe von Atlantis, Wenen 1991. Gearchiveerd op 22 november 2021.
Gugenberger & Schweidlenka, Mutter Erde, p. 123-125 (Abendländischer Besinnungskreis Heimatreligion). Vgl. Gerhard Heß, 'Suche nach der Urwahrheit', in: Dez., Oding-Wizzod: Gottesgesetz und Botschaft der Runen, München 1993. Dez., Oding-Wegbeschreibung (2013); England erfand den "Totalen Krieg" (2020), op G-O-D Glaubensgemeinschaft ODING Deutschland (geraadpleegd 19 mei 2020). Heß was afkomstig uit kringen rond de nieuwrechtse Nationalrevolutionäre Bund (NRB) en een tijdlang lid van de Armanen-Orden. Hij nam later afstand van traditionele neonazi's, hoewel zijn artikelen ook in esoterisch-nazistische bladen werden afgedrukt (deels onder pseudoniem). James Pontolillo, The Black Sun Unveiled: Genesis and Development of a Modern National Socialist Mythos, Kingsport, MA 2013, p. 597-603. Julian Strube, 'Die Erfindung des esoterischen Nationalsozialismus im Zeichen der schwarzen Sonne', in: Zeitschrift für Religionswissenschaften 20 (2012), p. 223-268, hier 244. Over de NRB: Bundesinnenministerium, Verfassungsschutz '75, Bonn 1976, p. 38. Richard Stöss, Die extremen Rechte in der Bundesrepublik: Entwicklung – Ursachen – Gegenmassnahmen, Opladen 1989, 151-152.
Gerhard Heß stelt dat Wirth hem een maand voor zijn dood had belast met de afwikkeling van zijn geestelijke nalatenschap, maar had verzuimd dit in een testament vast te leggen. Inge had volgens hem een verstoorde verhouding met haar ouders die mogelijk samenhing met haar huwelijk met een Nichtdeutscher. Hij benadrukt verder dat zij zich bij haar bezoek liet vergezellen van haar farbige Neffe. Gerhard Heß, Herman Wirth – Zwischen Wahrheit und Wirrung. Dez., Oding - Wegbeschreibung (2013), G-O-D: Glaubensgemeinschaft Oding Deutschland. Baumann, Verzeichnis, p. 68-69. Over zijn eigen racistische en rechts-nationale opvattingen laat Heß geen twijfel: England erfand den "Totalen Krieg" (2020) (websites geraadpleegd 19 mei 2020). Deels onder pseudoniem werden zijn artikelen ook in nazistische bladen afgedrukt. Julian Strube, 'Die Erfindung des esoterischen Nationalsozialismus im Zeichen der schwarzen Sonne', in: Zeitschrift für Religionswissenschaften 20 (2012), p. 223-268, hier 244. James Pontolillo, The Black Sun Unveiled: Genesis and Development of a Modern National Socialist Mythos, Kingsport, MA 2013, p. 597-603.
Marija Gimbutas – sympathisant van de extreemrechtse Nouvelle École – woonde mogelijk een van Wirths laatste lezingen te Augsburg in februari 1980 bij; ze leidde van 1967 tot 1980 vijf grote opgravingen in Zuidoost-Europa. Haar boeken gaf ze uit bij Pearsons Institute for the Study of Man; haar denkbeelden over de herkomst van de Joodse cultuur lijken op die van Wirth. Meret Fehlmann, 'Das Matriarchat: Eine vermeintliche uralte Geschichte', in: Schweizerisches Archiv für Volkskunde 106 (2010), p. 265-288. Schnurbein, Norse Revival, p. 226-227. Marija Gimbutas, 'The "Monstrous" Venus of Prehistory: Devine Creatrix', in: Joseph Campbell & Charles Musèl (red.), In All Her Names: Explorations of the Feminine in Divinity, San Francisco 1991, p. 25-54, hier 50-51, 53. Vgl. in dezelfde bundel Joseph Campbell, p. 129 (noot 97). Susan Ware (red.), Notable American Women: A Biographical Dictionary Completing the Twentieth Century, Cambridge MA 2004, p. 235.

rosenland-lippe.de

De Herman-Wirth-Gesellschaft behoorde in 1959 tot de deelnemende organisaties van de neonazistische bijeenkomst bij het Hermannsdenkmal. Baumann, Verzeichnis der Schriften, p. 62-63. Hierover vooral: Ralf-Dieter Wilhelm, 'Das Hermannsdenkmal an der Grenze seiner Sprachfähigkeit: Ringen um nationale Identität in den fünfziger Jahren', in: Rosenland: Zeitschrift für lippische Geschichte, nr. 23 (december 2019), p. 2-35, hier 21. Ingo Wiwjorra, 'Die Externsteine Herman Wirths als "Herz-Haupt-Stätte des Abendlandes" und als Szeneort völkisch-religiöser Sammlung und Besinnung', in: Larissa Eikermann et al. (red.), Die Externsteine: Zwischen wissenschaftlicher Forschung und völkischer Deutung, Münster 2018, p. 421-450, hier p. 429-432. Stefanie Haupt, 'Walther Machalett und die Entstehung des "Forschungskreises Externsteine"', in: Rosenland: Zeitschrift für lippische Geschichte, Nr. 15 (september 2013), p. 77-102. Gearchiveerd op 8 maart 2022.
Ingo Wiwjorra, 'Die Externsteine Herman Wirths'. Erich Kittel, 'Die Externsteine als Tümmelplatz der Schwarmgeister', in: Lippische Mitteilungen aus Geschichte und Landeskunde 33 (1964), p. 5-68. Haupt, 'Machalett', p. 87. Baumann, Verzeichnis der Schriften, p. 38, 62-63, 268-272. Gearchiveerd op 8 maart 2022.

rug.nl

ugp.rug.nl

De lezing was al voor 17 november 1921 aangekondigd. Leeuwarder Courant, 3 november 1922, p. 1-2. Huussen, Hermann Felix Wirth, p. 123, 200-205. Toevalsvondst: Murk de Jong Hzn., 'Moderne Oera-Linda-cultuur in Duitschland', in: Mensch en Maatschappij 11 (1935), p. 31-42, hier 31. Wirth kondigde een cursus van tien avonden over de behandelde stof aan.

rusinek.eu

Bernd-A. Rusinek et al., Zwischenbilanz der Historischen Kommission zur Untersuchung des Falles Schneider / Schwerte und seiner zeitgeschichtlichen Umstände, Düsseldorf: Hauptstaatsarchiv Nordrhein-Westfalen, 1996, p. 20. Brief van Hans Ernst Schneider aan uitgever Reinier van Houten, 27 mei 1941, transcriptie Gert Simon (geraadpleegd 2 april 2020). Vgl. Jan Bartele Vries, 'Nadere bijzonderheden over den Bergumer Poppesteen', in: Ons Eigen Volk 15 (1944), nr. 2, p. 34-39, hier 36 (met een verwijzing naar Wirths studie 'Kindersteen en jaar Gods'). Anti-Hollandse sentimenten: Vries, 'Friesland en het Rijk'.
Wiwjorra, Herman Wirth, p. 119. Alarich Augustin, Germanische Sinnbilder als Hofgiebelzeichen: Die Schwanengiebelzeichen in niederländisch Friesland, Berljn-Dahlem 1942. Bernd-A. Rusinek, '"Wald und Baum in der arisch-germanischen Geistes- und Kulturgeschichte": Ein Forschungsprojekt des "Ahnenerbe" der SS 1937 - 1945', in: Albrecht Lehmann & al. (red.), Der Wald – Ein deutscher Mythos: Perspektiven eines Kulturthemas, Hamburg 2000, p. 267-363. Gearchiveerd op 29 maart 2020.

scribd.com

Ingo Wiwjorra, Herman Wirth: Leben und Werk, 1988, p. 90-99, 110-115. Gearchiveerd op 29 maart 2020.

skifed.ru

Aleksandr G. Dugin, Giperboreiskaia teoriia: Opit ariosofskogo issledovaniia (Hyperborean Theory: The Experience of Ariosophical Research), Moskou 1993. Dez., 'Herman Wirth: Runes, Great Yule, and the Arctic Homeland', voorwoord bij de 2^e dr. o.d.t. Znaki Velikogo Norda: Giperboreiskaiia teoriiia (Signs of the Great North: Hyperborean Theory), Moskou 2008, p. 3-20. Dez., 'Herman Wirth’s Theory of Civilization', uit: Dez., Noomakhia: voinii uma, dl. 14: Geosofiia: gorizonti i tsivilizatsii (Noomakhia: Wars of the Mind, dl. 14: Geosophy – Horizons and Civilizations), Moskou 2017, p. 153-157. Hierover: Jafe Arnold, Mysteries of Eurasia: The Esoteric Sources of Alexander Dugin and the Yuzhinsky Circle, Research Masters Thesis, Amsterdam 2019, p. 72-73 ("one of the most extensive summaries and treatments of Wirth in any language").
Aleksandr G. Dugin, 'German Virt: v poiskakh Sviatogo Graalia smislov' (Herman Wirth: In Search of the Holy Grail of Meanings, 1998), in: Dez., Filosofiia Traditsionalizma (Philosophy of Traditionalism), Moskou 2002, p. 135-167, hier 162. Vgl. Dez., 'Herman Wirth: Runes, Great Yule, and the Arctic Homeland' (vert. Jafe Arnold), voorwoord uit: Dugin, Znaki Velikogo Norda: Giperboreiskaia teoriia (Signs of the Great North: Hyperborean Theory), 1993, herdr. Moskou 2008, p. 3-20, hier p. 17. Doegin spreekt elders over "duizenden pagina's", maar geeft nergens een bronvermelding.

spiegel.de

'Schenkel der Göttlichen', in: Der Spiegel 40 (1980) (29 September). Gugenberger & Schweidlenka, Mutter Erde, p. 119. Kerst Huisman, 'Herman Wirth, eens ûlebuorden-onderzoeker, nu opzichter van de heilige Almoeder-graal', in: Leeuwarder Courant, 1 november 1980. Gearchiveerd op 19 januari 2021.

tempspresents.com

Nicholas Goodrick-Clarke, Black Sun: Aryan Cults, Esoteric Nazism, and the Politics of Identity, New York/Londen 2002, p. 128-150. Strube, 'Erfindung des esoterischen Nationalsozialismus ', p. 228-229, 233-236. Stéphane François, 'Un exemple de contre-culture nazi: le cycle thuléen de Wilhelm Landig', in: Cécilia Fernandez & Olivier Hanse (red.), A contre-courant – Gegen den Strom: Résistances souterraines à l'autorité et construction de contrecultures dans les pays germanophones au XX^e siècle, Bern etc. 2014, p. 71-86 (hier online). Pontolillo, Black Sun Unveiled, p. 465-480. Wilhelm Landig, Götzen gegen Thule: Ein Roman voller Wirklichkeiten, Hannover 1971, p. 338-343. Dez., Wolfszeit um Thule, Wenen 1980. Dez., Rebellen für Thule: Das Erbe von Atlantis, Wenen 1991. Gearchiveerd op 22 november 2021.

tresoar.nl

Vgl. Jan Piebenga in Leeuwarder Courant, 9, 10 en 12 mei 1961: "een wat wilde brochure van een gekwetste en in zichzelf opgesloten oude man", maar "ideëel te zien [...] te gevaarlijk" om dood te zwijgen. Wirth schreef naar aanleiding hiervan een uitvoerige reactie, die niet geplaatst werd, alsmede twee brieven aan Piebenga. RHC Tresoar, Leeuwarden: 'Herman Wirth', skreaun nei oanlieding fan artikels fan Jan Piebenga yn de Leeuwarder Courant op 9,10 en 12 maaie 1961, mei 2 brieven oan Piebenga 24.4.1961 en 6.6.1961 / W.R.B.

uni-heidelberg.de

digi.ub.uni-heidelberg.de

Catalogus van de veiling van oude en moderne schilderijen, antiquiteiten [...], collectie muziek-instrumenten van Professor Herman Wirth te Marburg; openbare verkooping 22 september 1942 en volgende dagen, Amsterdam 1942, p. 33-34 (nr. 742-774a) (ook hier online). Gearchiveerd op 29 maart 2020.

uni-tuebingen.de

homepages.uni-tuebingen.de

Zie vooral Jensma, Gemaskerde god, p. 182-187. Sönje Storm, 'Die öffentliche Aussprache über Herman Wirths Ura-Linda-Chronik in Berlin (1934)', in: Birgitta Almgren (red.), Bilder des Nordens in der Germanistik 1929-1945: Wissenschaftliche Integrität oder politische Anpassung, Huddinge 2002, p. 79–97. Gerd Simon, Himmlers Bibel und die öffentlichkeitswirksamste Podiumsdiskussion in der Geschichte der Germanistik (Erster Teil), Tübingen, z.j. Dez., Chronologie zur Ura-Linda-Chronik, Tübingen [2005] (beide geraadpleegd 2 april 2020). Leeuwarder Nieuwsblad, 28 juni 1934 (1300 toehoorders). De nieuwe aula bood plek aan 1400 mensen, niet 'duizenden' zoals in de literatuur wordt bericht. Heinz-Elmar Tenorth & Michael Grüttner (red.), Geschichte der Universität Unter den Linden, dl. 2: Die Berliner Universität zwischen den Weltkriegen 1918-1945, Berlijn 2010, p. 187. Gearchiveerd op 19 april 2023.
Leeuwarder Nieuwsblad, 28 juni 1934. Simon, Chronologie, p. 9 ("Zensurverbot, das Herr Rosenberg erlassen hat, wonach von Mitte Juni an nichts über Herrn Wirth geschrieben werden darf").
Bernd-A. Rusinek et al., Zwischenbilanz der Historischen Kommission zur Untersuchung des Falles Schneider / Schwerte und seiner zeitgeschichtlichen Umstände, Düsseldorf: Hauptstaatsarchiv Nordrhein-Westfalen, 1996, p. 20. Brief van Hans Ernst Schneider aan uitgever Reinier van Houten, 27 mei 1941, transcriptie Gert Simon (geraadpleegd 2 april 2020). Vgl. Jan Bartele Vries, 'Nadere bijzonderheden over den Bergumer Poppesteen', in: Ons Eigen Volk 15 (1944), nr. 2, p. 34-39, hier 36 (met een verwijzing naar Wirths studie 'Kindersteen en jaar Gods'). Anti-Hollandse sentimenten: Vries, 'Friesland en het Rijk'.

uu.nl

dspace.library.uu.nl

Leen Dorsman, 'Germanistik in Utrecht: eine Vorgeschichte', in: Utrechter Blätter 1 (2009), p. 11-19, hier 15-16.

uva.nl

pure.uva.nl

Dit betrof een lezing voor de Kelto-Germaansche Studiekring Yggdrasil te Den Haag, opgericht in 1932 samen met E.G. van Bolhuis. Leeuwarder Courant, 4 maart 1941. Over Heyting: Adrianus P.A.M. van der Logt, Het theater van de Nieuwe Orde: Een onderzoek naar het drama van Nederlandse nationaalsocialisten, Amsterdam 2008, p. 473 en Analyses en bijlagen bij hst. 1, p. 5-6. Gearchiveerd op 18 november 2022.
"Am Anfang stand das Wort Herman Wirths. Wahr war, was Herman Wirth zur Doktrin erhob – seine wissenschaftliche Aussagen waren absolut. Wer von den außenstehenden Wissenschaftlern das Pech hatte, mit Wirth nicht übereinzustimmen, dem wurde [...] eine 'restlose Unkenntnis der Geschichte der Kultsymbolik' nachgesagt." Kater, Ahnenerbe, p. 14-15, 24, 41-43, 65, 122-123 (citaat). Vgl. Eickhoff, De oorsprong van het 'eigene', p. 232. Bollmus, Das Amt Rosenberg, p. 179-180, 310 (noot 93). Gearchiveerd op 18 november 2022.
Over de rol van de Kieler archeologen bericht hun collega Assien Bohmers, kennelijk op gezag van Herbert Jankuhn, in een rapport uit 1948. Arnold Carmiggelt, Geheimzinnigheid is zijn fort: Assien Bohmers 1912-1988, Utrecht 2019, p. 391-392. Eickhoff, De oorsprong van het 'eigene', p. 232. Gearchiveerd op 18 november 2022.
Eickhoff, De oorsprong van het 'eigene', p. 242, 244, 246. Gearchiveerd op 18 november 2022.
De gebroeders Ropohl, resp. filosoof en volkskundige, kregen deze opdracht van het Reichspropagandaministerium naar aanleiding van hun recente tentoonstelling 'Ewige Zeichen, Ewiger Sinn' te Erkelenz. Heinrich Ropohl, Eeuwig levende teekens: Tentoonstelling van volksche zinnebeelden, Den Haag 1941. Vgl. de bijbehorende film van Peter Tijsen: Eeuwig levende teekens: een film van de Volksche Werkgemeenschap, Hamer Films 1941. Kees Broos, 'Drieloop, driespruit en driekruinenboom: Germaanse symbolen op Nederlandse munten', in: Netherlands Yearbook for History of Art / Nederlands Kunsthistorisch Jaarboek 39 (1988), p. 112-133, hier 113-115, 118-120. Gerard Rooijakkers, '"De tot vorm gekomen persoonlijkheid van het volk": Volkskunst als cultuurdiagnose', in: Volkskundig Bulletin 23 (1997), p. 88-105, hier 97-99. Eickhoff, De oorsprong van het 'eigene', p. 159, 331-332. Over Ropohl: Hubert Rütten (red.), Lebensspuren – Spurensuche: Jüdisches Leben im ehemaligen Landkreis Erkelenz, Erkelenz 2008, p. 125. Gearchiveerd op 18 november 2022.

dare.uva.nl

Eickhoff, De oorsprong van het 'eigene', p. 241-242, 244. Zondergeld, Friese beweging, p. 221-222, 339, 419. Robin te Slaa & Edwin Klijn, De NSB: Ontstaan en opkomst van de Nationaal Socialistische Beweging, 1931-1935, Amsterdam 2009, p. 706-707. De ariosoof Farwerck kende Wirth mogelijk al uit Baarn; hij was in 1931 een van de oprichters het Nederlandsch Ario-Germaansch Genootschap te Laren. Zie: Franz Farwerck: The Life and Work of Franz Eduard Farwerck (1889-1969) (geraadpleegd 18 april 2020). Over Piebenga: Gaasterland in de Tweede Wereldoorlog: De boerenschool in Rijs (idem). Over Hielkema: Sytse Jan van der Molen, 'Hoe ik tot het Frysk Sêgeboek kwam', in: Volkskundig Bulletin 4 (1978), p. 118-121, hier 118. Willem Hielkema, 'It wirk fen dr. Herman Wirth', in: Leeuwarder Courant, 3 augustus 1932. Over Sybesma: Leeuwarder Nieuwsblad, 17 februari 1934. Gearchiveerd op 29 juli 2023.

velesova-sloboda.info

Herman Wirth, Khronika Ura Linda: Drevneishaia istoria y Evropii (The Ura Linda Chronicle: The Oldest History of Europe), ed. Andrei Kondratiev, Moskou 2007, met een uitvoerige inleiding, p. 3-96: 'Herman Feliks Virt i "Khronika Ura Linda"' (Herman WIrth and the "Ura Linda Chronicle"; hier online, maar onder weglating van § 1-7, 27 en 3). Religiewetenschapper Andrei Viktorovich Kondratiev (geb. 1984) heeft zich toegelegd op het politiek-esoterische denken van het vooroorlogse Duitsland; hij wordt sinds 2010 vermist. Uitgeverij Ariana Mystica is gespecialiseerd in de ariosofie; de inleiding is te vinden op de rechts-radicale website Velesov Sloboda. Gearchiveerd op 18 april 2023.

vixri.com

Andrei Kondratiev, 'Herman Feliks Virt i "Khronika Ura Linda"', in: Herman Wirth, Khronika Ura Linda: Drevneishaia istoria y Evropii, Moskou 2007, p. 3-96, p. 12. Manifesto of Arctogaia (1998) en German Virt, op Arctogaia.com (geraadpleegd 15 april 2020). Gearchiveerd op 25 augustus 2021.
Herman Wirth, Khronika Ura Linda: Drevneishaia istoria y Evropii (The Ura Linda Chronicle: The Oldest History of Europe), ed. Andrei Kondratiev, Moskou 2007, met een uitvoerige inleiding, p. 3-96: 'Herman Feliks Virt i "Khronika Ura Linda"' (Herman WIrth and the "Ura Linda Chronicle"; hier online, maar onder weglating van § 1-7, 27 en 3). Religiewetenschapper Andrei Viktorovich Kondratiev (geb. 1984) heeft zich toegelegd op het politiek-esoterische denken van het vooroorlogse Duitsland; hij wordt sinds 2010 vermist. Uitgeverij Ariana Mystica is gespecialiseerd in de ariosofie; de inleiding is te vinden op de rechts-radicale website Velesov Sloboda. Gearchiveerd op 18 april 2023.

vk.com

Aleksandr G. Dugin, Giperboreiskaia teoriia: Opit ariosofskogo issledovaniia (Hyperborean Theory: The Experience of Ariosophical Research), Moskou 1993. Dez., 'Herman Wirth: Runes, Great Yule, and the Arctic Homeland', voorwoord bij de 2^e dr. o.d.t. Znaki Velikogo Norda: Giperboreiskaiia teoriiia (Signs of the Great North: Hyperborean Theory), Moskou 2008, p. 3-20. Dez., 'Herman Wirth’s Theory of Civilization', uit: Dez., Noomakhia: voinii uma, dl. 14: Geosofiia: gorizonti i tsivilizatsii (Noomakhia: Wars of the Mind, dl. 14: Geosophy – Horizons and Civilizations), Moskou 2017, p. 153-157. Hierover: Jafe Arnold, Mysteries of Eurasia: The Esoteric Sources of Alexander Dugin and the Yuzhinsky Circle, Research Masters Thesis, Amsterdam 2019, p. 72-73 ("one of the most extensive summaries and treatments of Wirth in any language").

web.archive.org

Zie vooral de biografieën van Ingo Wiwjorra (1988-2018) en Bernhard Mees (2006), verder Buning (1974), Häke (1981), Doegin (1993, ²2008), Baumann (1995), Van Gilst (2006), Alexander (2010) en Huussen (2018). Gegevens uit andere bronnen zijn voorzien van annotatie. De onkritische studies van Alexander, Baumann, Doegin en Van Gilst zijn afkomstig uit het zelfde milieu als waarin Wirth zich bewoog en dienen met voorzichtigheid geraadpleegd te worden. Thematische bijdragen betreffen studies over Wirths runologie (Hunger 1984), zijn muziekhistorische werk (Godwin 2002; Huussen 2018), zijn studie naar rotsinscripties (Löw 2009, 2016), zijn godsdiensthistorische opvattingen (Winter 2010, 2017) en zijn taalgebruik (Horňáček 2014). Wirths optreden in Friesland komt vooral aan de orde bij Frieswijk (1999), Eickhoff (2003) en Jensma (2004). Een aardige samenvatting van zijn werk in het Tsjechisch levert: Martin Ulč, 'Herman Wirth: het ontwerpen van een nieuwe wetenschap' (Herman Wirth: Utváření nové vědy), bachelorscriptie Universiteit van West-Bohemen, Plzeň 2013. Gearchiveerd op 18 november 2022.
Zie vooral: Mees, Science of the Swastika. Zo ook James Dow, Heinrich Himmler's Cultural Commissions: Programmed Plunder in Italy and Yugoslavia, Wisconsin 2018, p. 41. Gearchiveerd op 20 januari 2022.
Horst Junginger, 'Nordic Ideology in the SS and the SS Ahnenerbe', in: Dez. & Andreas Åkerlund (red.), Nordic Ideology between Religion and Scholarship, Frankfurt am Main 2013, p. 39-71, hier 66. Gearchiveerd op 21 april 2023.
Gottfried Korff, 'Antisymbolik und Symbolanalytik in der Volkskunde', in: Brednich & Schmitt, Symbole: Zur Bedeutung der Zeichen in der Kultur, 1997, p. 11-30. Gearchiveerd op 29 juli 2023.
Leonid A. Mosionjnik, Tekhnologiia istoricheskogo mifa (Technology of the Historical Myth), Sint Petersburg 2012, p. 95-102 et passim (hier te downloaden). Gearchiveerd op 8 maart 2021.
Marlene Laruelle, Russian Nationalism: Imaginaries, Doctrines, and Political Battlefields, Abington, Oxon/New York 2019, p. 95-133 (A Textbook Case of Doctrinal Entrepreneurship: Aleksandr Dugin) (hier te downloaden). Dez., 'Alexander Dugin and Eurasianism', in: Mark Sedgwick (red.), Key Thinkers of the Radical Right: Behind the New Threat to Liberal Democracy, Oxford 2019, p. 155-169, hier 157, 159. Jacob Christiansen Senholt, 'Radical Politics and Political Esotericism: The Adaption of Esoteric Discourse within the Radical Right', in: Egil Asprem, Kennet Granholm (red.), Contemporary Esotericism, Abbington, Oxon/New York 2013, p. 244-264, hier 252-254. Jafe Arnold, 'Alexander Dugin and Western Esotericism: The Challenge of the Language of Tradition', in: Mondi: Movimenti Simbolici e Sociali dell’Uomo 2 (2019), 33-70. Victor Shnirelman, 'Hyperborea: The Arctic Myth of Contemporary Russian Radical Nationalists', in: Journal of Ethnology and Folkloristics 2 (2014), no. 2, p. 121-138. Gearchiveerd op 29 juli 2023.
Nieuwsblad van Friesland, 14 augustus 1935 (West-Fries). De Waag, 14 november 1941, p. 688 ("Dat was een halve Fries moet u weten"). Buning, 'Notities Wirth', p. 141. Vgl. kennelijk door hemzelf verstrekte gegevens in: Algemene Winkler Prins Encyclopedie, dl. 10, Amsterdam 1960, p. 537. Gearchiveerd op 24 maart 2020.
Tanja Holzhey, 'De Berlijnse neerlandistiek: een bewogen geschiedenis van honderd jaar', in: Matthias Hüning, Jan Konst, Tanja Holzhey (red.), Neerlandistiek in Europa: Bijdragen tot de geschiedenis van de universitaire neerlandistiek buiten Nederland en Vlaanderen, Münster 2010, p. 65-100, hier 68 (vgl. ook p. 56-57). Gearchiveerd op 29 juli 2023.
Huussen, Hermann Felix Wirth, p. 19, 115. Algemeen Handelsblad, 6 juli 1920. Wirth werd geboren als Nederlander, zijn vader had de Beierse nationaliteit. Kater, Ahnenerbe, p. 11, noemt hem een Wahldeutsche. Hoewel zijn Nederlanderschap door indienstname in het Duitse leger van rechtswege was vervallen, heeft Wirth zich in 1946 als Nederlander voorgedaan om uit Amerikaanse gevangenschap te raken. In Zweden werd hij beschouwd als stateloos; van de Nederlandse pardonregeling in 1953 maakte hij geen gebruik. Ismee Tames, Doorn in het vlees: Foute Nederlanders in de jaren vijftig en zestig, Amsterdam 2013. Gearchiveerd op 29 juli 2023.
De Toekomst: Weekblad voor Nederland 3 (1917), p. 147 (24 februari). Belgisch Dagblad, 20 oktober 1916 (necrologie Lector Dr. Wirth). In de literatuur wordt Wirths rol ondanks de roem die hij zichzelf toedichtte, vermoedelijk onderschat. Belgische kranten bevatten tientallen artikelen over Wirths optreden, zie de website: Nieuws van de Groote Oorlog. Vgl. Lode Wils, Flamenpolitik en activisme: Vlaanderen tegenover België tijdens de Eerste Wereldoorlog, Leuven 1974, p. 60, 65-70. Lammert Buning, 'Notities betreffende H.F. Wirth' en 'Het persfenomeen "De Vlaamsche Post" (1915-1916)', in: Wetenschappelijke Tijdingen (Gent) 33 (1974), kol. 141-166 en 233-264. Pieter van Hees, 'Activisme' en 'Wirth, Hermann F.', in: Nieuwe Encyclopedie der Vlaamse Beweging (geraadpleegd 20 april 2020). Daniel Vanacker, Het activistisch avontuur,1991, 2^e dr. Gent 2006, p. 33, 41, 44-45, 47, 49, 55, 77, 122, 124-125, 206. Winfried Dolderer, Deutscher Imperialismus und belgischer Nationalitätenkonflikt: Die Rezeption der Flamenfrage in der deutschen Öffentlichkeit und deutsch-flämischen Kontakte 1890-1920, Melsungen 1989, p. 43, 45. Gearchiveerd op 24 maart 2020.
Jan Derk. Domela Nieuwenhuis-Nyegaard, 'Het Friesche bestanddeel in den Nederlandschen stam, voornamelijk in West- en Fransch-Vlaanderen', in: De Tijdspiegel 69 (1912), p. 336-372. Lammert Buning, Het strijdbare leven van J. D. Domela Nieuwenhuis Nyegaard: Vlaming door keuze, Buitenpost 1976, p. 77-78. Domela ontkende later de eerdere vriendschap. Gearchiveerd op 23 januari 2021.
Sophie De Schaepdrijver, '"That Theory of Races" Henri Pirenne on the Unfinished Business of the Great War', in: Belgisch Tijdschrift voor Nieuwste Geschiedenis / Revue Belge de Histoire Contemporain 41 (2011), p. 533-552, hier 545. Gearchiveerd op 18 november 2022.
Herman Nohl, Ein Landsturmmann im Himmel: Flandern und der Erste Weltkrieg in den Briefen von Herman Nohl an seine Frau, Leipzig 2005, p. 20. Over Wirths literaire aspiraties: Bert Govaerts, 'De kleine oorlog van Anton Kippenberg', in: Dietsche Warande en Belfort 135 (1990), p. 738-761, hier 756-758. Paweł Zajas, Editors, Writers, Translators and Cultural Intermediaries in the Great War (1914-1918) (Niemilknące muzy Wydawcy, pisarze, tłumacze i pośrednicy kulturowi na frontach Wielkiej Wojny (1914-1918)), Poznań 2016, p. 237, 289-292. Gearchiveerd op 15 augustus 2022.
Wirth zelf spreekt over een 'Typhus-Infektionsattentat', de officiële stukken vermelden als reden voor het ziekteverlof zijn "unverbesserliche politische Eigenbrödelei". Zijn proefschrift in 1911 is al aan zijn ongenoemde bruid en trouwe medewerkster opgedragen. Huussen, Hermann Felix Wirth, p. 41, 91, 121. Vanacker, Het activistisch avontuur, p. 77. Belgisch Dagblad, 20 oktober 1916. Gearchiveerd op 29 juli 2023.
Vgl. Winfried Dolderer, 'Deutsch-Flämische Gesellschaft', in: Nieuwe Encyclopedie der Vlaamse Beweging (geraadpleegd 29 maart 2020). Gearchiveerd op 23 januari 2021.
Marc Eemans, 'Herman Wirth en de Indo-Europese voorgeschiedenis', in: Tekst-kommentaren-studies, nr. 921 (december 1981), p. 13-21, ook als Herman Wirth et la préhistoire pré-indo-européenne, Brussel: Studi Evoliani, 1981. Rijksarchief in België: Rijksarchief in België: L. Vandeweyer, Het conglomeraatsarchief van de Raad van Vlaanderen [...], inv.nr. 228, 530, 3625. Vgl. Buning, 'Notities Wirth', kol. 153-154. Gearchiveerd op 24 maart 2020.
Verordeningsblad voor het Etappengebied van het 4e Leger, 6 oktober 1917. Het Vaderland (Le Havre), 24 februari 1918. Herman F. Wirth, Over de betekenis der muziekwetenschap. Openingsles, Brussel 1918. Gearchiveerd op 30 juni 2023.
Algemene Winkler Prins Encyclopedie, dl. 10, p. 537. Ingo Wiwjorra, Herman Wirth: Leben und Werk, 1988, p. 127, spreekt over een "humanistisches Gymnasium". Het adres was Eemnesserweg 38. Zie voor een foto: Groenegraf.nl: Een bekend stukje Eemnesserweg in Baarn, 2012 (geraadpleegd 20 april 2020). Gearchiveerd op 1 maart 2021.
Rüdiger Ahrens, Bündische Jugend: Eine neue Geschichte 1918-1933, Göttingen 2015, 104 ff. Gearchiveerd op 29 juli 2023.
Catalogus van de veiling van oude en moderne schilderijen, antiquiteiten [...], collectie muziek-instrumenten van Professor Herman Wirth te Marburg; openbare verkooping 22 september 1942 en volgende dagen, Amsterdam 1942, p. 33-34 (nr. 742-774a) (ook hier online). Gearchiveerd op 29 maart 2020.
J.A.C. Tillema, Schetsen uit de geschiedenis van de monumentenzorg in Nederland, Den Haag 1975, p. 427-428. Gearchiveerd op 9 september 2021.
Frieswijk, 'Over boerenhuizen', p. 7. Geert Ayolt Wumkes, Nei sawntich jier. Tinkskriften, Bolsward 1949, p. 184-186. Dez., Frijmitselderij en Oera-Linda-Boek, Sneek 1923. Dez., 'Ofskie oan Dr. Wirth', in: Paden fen Fryslân, dl. 2, Bolsward 1934, p. 482-485. Nieuwe Rotterdamsche Courant, 8 mei 1923. Wirth, Ura Linda Chronik, p. 140. Gearchiveerd op 18 november 2022.
Herman Wirth, 'Thet Oera Linda Bok', in: Nieuwe Rotterdamsche Courant, 30 juni 1923. Rudolf W. Brednich, 'Das Weigelsche Sinnbildarchiv in Göttingen: Ein Beitrag zur Geschichte und Ideologiekritik der nationalsozialistischen Volkskunde', in: Zeitschrift for Volkskunde 81 (1985), p. 22-39, hier 23. Gearchiveerd op 19 januari 2021.
Samengevat: Joscelyn Godwin, 'Herman Wirth and The Ascent of Mankind', in: Dez., Atlantis and the Cycles of Time: Prophecies, Traditions, and Occult Revelations, Rochester, Vermont/Toronto 2010, p. 132-141.
Lionel Gossman, Brownshirt Princess: A Study of the "Nazi Conscience", Cambridge 2009, p. 46 (over de betrekkingen met zijn sponsor Marie Adelheid Reuß zur Lippe, 1895-1993). Gearchiveerd op 24 maart 2022.
Benjamin Freitag, Mythos, Totem und Tabu: Eine quellenorientierte Studie zu den Spielarten des Primitivismus und zur Bedeutung der Mythenforschung im Werk Gottfried Benns, diss. Aken 2012, p. 371-387. Gearchiveerd op 18 november 2022.
Felix Wiedemann, Rassenmutter und Rebellin: Hexenbilder in Romantik, völkischer Bewegung, Neuheidentum und Feminismus, Würzburg 2007, p. 155-158. Peter Davies, '"Männerbund" and "Mutterrecht": Herman Wirth, Sophie Rogge-Börner and the Ura-Linda-Chronik', in: German Life and Letters 60 (2007), p. 98-115; Dez., Myth, Matriarchy and Modernity: Johann Jakob Bachofen in German Culture 1860-1945, Berlijn/New York 2010, p. 353-358. Stefanie von Schnurbein, Norse Revival: Transformations of Germanic Neopaganism, Leiden 2016, p. 217-231. Vgl. Matthias Wenger, 'Patriarchalische Ideologie oder matriarchalisches Wertsystem: Die Auseinandersetzung um Herman Wirth und die Ura-Linda-Chronik', in: Der Hain: Das Magazin für natürliche Religion und gesellschaftliche Wandlung, 18 december 2005 (geraadpleegd 3 juni 2020). Gearchiveerd op 22 januari 2021.
Nils Åberg, 'Herman Wirth. En Germansk Kulturprofet', in: Forvännen 28 (1933), p. 246-249, hier 249. Gearchiveerd op 14 april 2023.
De Friesen-Bibliothek bestond uit een collectie boeken en grafiek die Roselius had verkregen van de industrieel dr. ing. Hermanus Tiberius Habbema van Nieuwveen en Uiterbuurt (1875-1960) uit Enschede, die in 1927 naar Italië vertrok. Deze collectie werd in 1977 overgedaan aan het Fries Museum te Leeuwarden. Ludwig Roselius, Erstes Nordisches Thing, Bremen 1933, p. 10. Leeuwarder Courant, 6 januari 1962. Kees Boschma, 'Stichting Het Fries Museum, Jaarverslag 1977', in: De Vrije Fries 58 (1978), p. 155-167, hier 160-161.
De term Aufbruch des Nordens sluit aan bij het motto Aufbruch der Nation uit de bündnische jeugdbeweging. Stefan Breuer & Ina Schmidt, Die Kommenden: Eine Zeitschrift der Bündischen Jugend (1926-1933), Schwalbach 2010, p. 123. Gernot Kunze, Hermann Stresau und Max Wieser: Zwei Beispiele bibliothekarischen Zeitgeistes während der Nazidiktatur, Hannover 1990, p. 33. Baumann, Verzeichnis der Schriften, nr. 343. Vgl. Ahrens, Bündische Jugend, 296 ff. Gearchiveerd op 8 maart 2022.
Aangezien Wirth er niet in was geslaagd het promotierecht te verwerven, promoveerde Haverbeck augustus 1937 bij de volkskundige Eugen Fehrle te Heidelberg op het aan Wirth ontleende thema Lebensbaum und Sonnensinnbild, waarna hij zich een jaar later habiliteerde met de studie Deutscher Volksglaube im Sinnbild; beide zijn niet bewaard. Over Haverbeck en zijn werkzaamheden: Hermann Bausinger, 'Volkskunde und Volkstumsarbeit im Nationalsozialismus', in: Helge Gerndt (red.), Volkskunde und Nationalsozialismus: Referate und Diskussionen einer Tagung, München 1987, p. 131-141 (hier de Engelse versie). Reinhard Bollmus, Das Amt Rosenberg und seine Gegner, Stuttgart 1970, 2^e dr. München 2006, p. 47-50, 267-268. Arfst Wagner, 'Anthroposophen und Nationalsozialismus: Probleme der Vergangenheit und Gegenwart', in: Flensburger Hefte 3 (1991), nr. 32, p. 6-78, hier 40. Mees, Science of the Swastika, p. 231-232. Ingrid Tomkowiak, '"Das Heidelberger Manifest" und die Volkskunde', in: Zeitschrift für Volkskunde 92 (1996), p. 185-207, hier 196.
Hermann Langer, 'Der Mann, der mit den Medien tanzte: Zum Wirken Herman Wirths in Mecklenburg 1932/33', in: Zeitgeschichte regional: Mitteilungen aus Mecklenburg-Vorpommern 7 (2003), afl. 2, p. 30-42. Florian Detjens, Am Abgrund der Bedeutungslosigkeit? Die Universität Rostock im Nationalsozialismus 1932/33-1945, Berlin-Brandenburg 2020, p. 89-96. Daniel Nösler, 'Forschungsinstitut für Geistesurgeschichte e.V. in Bad Doberan', in: Michael Fahlbusch, Ingo Haar & Alexander Pinwinkler (red.), Handbuch der völkischen Wissenschaften: Akteure, Netzwerke, Forschungsprogramme, 2. gew. dr., Berlijn/Boston 2017, dl. 1, p. 1386-1390. Kater, Ahnenerbe, p. 14-15. Christiane S. Stadie, 'Herman Wirth: Die Universität Rostock zwischen Nationalsozialismus und freier Wissenschaft', Graduiertenkolleg "Kulturkontakt und Wissenschaftsdiskurs", HMT Rostock/Universität Rostock, 2014 (geraadpleegd 2 april 2020). Gearchiveerd op 29 juli 2023.
Dirk Mahsarski, 'Prähistorische Archäologie als politische Großveranstaltung: Archäologische Jahrestagungen der 1930er im Spannungsfeld von Wissenschaft, Verbandspolitik, Macht und Propaganda', in: Archäologische Informationen 34 (2011), p. 97-112, hier 100. Hans Friedrich Blunck, Unwegsame Zeiten: Lebensbericht, dl. 1, Mannheim 1952, p. 195. Gearchiveerd op 29 juli 2023.
Junginger, 'From Buddha to Adolf Hitler', p. 147-148. Dez., 'Nordic Ideology', p. 50. Gearchiveerd op 21 april 2023.
Zie vooral Jensma, Gemaskerde god, p. 182-187. Sönje Storm, 'Die öffentliche Aussprache über Herman Wirths Ura-Linda-Chronik in Berlin (1934)', in: Birgitta Almgren (red.), Bilder des Nordens in der Germanistik 1929-1945: Wissenschaftliche Integrität oder politische Anpassung, Huddinge 2002, p. 79–97. Gerd Simon, Himmlers Bibel und die öffentlichkeitswirksamste Podiumsdiskussion in der Geschichte der Germanistik (Erster Teil), Tübingen, z.j. Dez., Chronologie zur Ura-Linda-Chronik, Tübingen [2005] (beide geraadpleegd 2 april 2020). Leeuwarder Nieuwsblad, 28 juni 1934 (1300 toehoorders). De nieuwe aula bood plek aan 1400 mensen, niet 'duizenden' zoals in de literatuur wordt bericht. Heinz-Elmar Tenorth & Michael Grüttner (red.), Geschichte der Universität Unter den Linden, dl. 2: Die Berliner Universität zwischen den Weltkriegen 1918-1945, Berlijn 2010, p. 187. Gearchiveerd op 19 april 2023.
Wolfgang Höppner, 'Kontinuität und Diskontinuität in der Berliner Germanistik', in: Rüdiger vom Bruch red.), Die Berliner Universität in der NS-Zeit, dl. 2: Fachbereiche und Fakultäten, Wiesbaden 2005, p. 257-276, hier 268. Mahsarski, 'Ahnenerbe', p 63 (noot 175), Kater, Ahnenerbe, p. 71, 378. Onderzoek op Helgoland: Franz Wegener, Das atlantidische Weltbild und die integrale Tradition: Nationalsozialismus und Neue Rechte auf der Suche nach der versunkenen Atlantis, 2001, 3. uitgebr.dr. Gladbeck 2014, p. 48-50. Jan Rüger, Heligoland: Britain, Germany, and the Struggle for the North Sea, Oxford 2017, p. 187-188. Gearchiveerd op 29 juli 2023.
Frieswijk, 'Over boerenhuizen', p. 16-17. Gjalt Reinder Zondergeld, De Friese beweging in het tijdvak der beide wereldoorlogen, Groningen 1978, p. 218-222. Jan Bartele Vries, 'Friesland en het Rijk', in: Het Nieuwe Volk, 17 mei 1941. Gearchiveerd op 18 november 2022.
Nieuwsblad van Friesland, 14 augustus 1935. Uitvoerig verslag in Leeuwarder Courant, 8, 10, 12, en 13 augustus 1935. De minister van OKW was bang dat eventuele vondsten uit Langweer naar Duitsland zouden gaan. Tillema, Schetsen monumentenzorg, p. 428. Gearchiveerd op 9 september 2021.
Eickhoff, De oorsprong van het 'eigene', p. 241-242, 244. Zondergeld, Friese beweging, p. 221-222, 339, 419. Robin te Slaa & Edwin Klijn, De NSB: Ontstaan en opkomst van de Nationaal Socialistische Beweging, 1931-1935, Amsterdam 2009, p. 706-707. De ariosoof Farwerck kende Wirth mogelijk al uit Baarn; hij was in 1931 een van de oprichters het Nederlandsch Ario-Germaansch Genootschap te Laren. Zie: Franz Farwerck: The Life and Work of Franz Eduard Farwerck (1889-1969) (geraadpleegd 18 april 2020). Over Piebenga: Gaasterland in de Tweede Wereldoorlog: De boerenschool in Rijs (idem). Over Hielkema: Sytse Jan van der Molen, 'Hoe ik tot het Frysk Sêgeboek kwam', in: Volkskundig Bulletin 4 (1978), p. 118-121, hier 118. Willem Hielkema, 'It wirk fen dr. Herman Wirth', in: Leeuwarder Courant, 3 augustus 1932. Over Sybesma: Leeuwarder Nieuwsblad, 17 februari 1934. Gearchiveerd op 29 juli 2023.
Dit betrof meest leden van het in 1931 opgerichte Nederlandsch Ario-Germaansch Genootschap. Henk M. Luning, Volgens Kapitein Bellen. Archeologie, folklore en wichelarij op de Veluwe en in Drenthe, Leiden 2013, p. 54, 115, 121. Gearchiveerd op 29 juli 2023.
Dit betrof een lezing voor de Kelto-Germaansche Studiekring Yggdrasil te Den Haag, opgericht in 1932 samen met E.G. van Bolhuis. Leeuwarder Courant, 4 maart 1941. Over Heyting: Adrianus P.A.M. van der Logt, Het theater van de Nieuwe Orde: Een onderzoek naar het drama van Nederlandse nationaalsocialisten, Amsterdam 2008, p. 473 en Analyses en bijlagen bij hst. 1, p. 5-6. Gearchiveerd op 18 november 2022.
"Am Anfang stand das Wort Herman Wirths. Wahr war, was Herman Wirth zur Doktrin erhob – seine wissenschaftliche Aussagen waren absolut. Wer von den außenstehenden Wissenschaftlern das Pech hatte, mit Wirth nicht übereinzustimmen, dem wurde [...] eine 'restlose Unkenntnis der Geschichte der Kultsymbolik' nachgesagt." Kater, Ahnenerbe, p. 14-15, 24, 41-43, 65, 122-123 (citaat). Vgl. Eickhoff, De oorsprong van het 'eigene', p. 232. Bollmus, Das Amt Rosenberg, p. 179-180, 310 (noot 93). Gearchiveerd op 18 november 2022.
Over de rol van de Kieler archeologen bericht hun collega Assien Bohmers, kennelijk op gezag van Herbert Jankuhn, in een rapport uit 1948. Arnold Carmiggelt, Geheimzinnigheid is zijn fort: Assien Bohmers 1912-1988, Utrecht 2019, p. 391-392. Eickhoff, De oorsprong van het 'eigene', p. 232. Gearchiveerd op 18 november 2022.
Wirth reconstrueerde – op basis van onscherpe foto's van rotstekeningen uit Fossum – een 'zonnekalender', aan de echtheid waarvan hij later tegen beter weten in vasthield. Vgl. Gert Meier & Hermann Zschweigert, Die Hochkultur der Megalithzeit: verschwiegene Zeugnisse aus Europas grosser Vergangenheit, Tübingen 1997, p. 124. Gerhard Heß, Nichtexistente "Fossum-Kalenderscheibe"; Das Fossum-Rätsel (2016), G-O-D: Glaubensgemeinschaft Oding Deutschland (geraadpleegd 15 april 2020).
Een tekst die zijn opvattingen over het matriarchaat onderuit haalde, verscheen onder de gefingeerde naam Friedrich Wirth, 'Der nordische Charakter des Griechentums', in: Mannus 28 (1938), p. 222-246. De patriarchale strijdcultuur van de noordelijke Indogermanen wordt hier afgezet tegen een oriëntaals-matriarchale Bandkeramische cultuur, min of meer in overeenstemming met de partijlijn. Jürgen Spanuth beroept zich meermalen op deze tekst. Samengevat: Martina Schäfer, Die Wolfsfrau im Schafspelz: Autoritäre Strukturen in der Frauenbewegung, München 2001, p. 62-63.
Volgens de Berlijnse Meldekartei verhuisde hij op 5 maart 1937 naar Marburg. Huussen, Hermann Felix Wirth, p. 188. Brednich, 'Sinnbildarchiv', p. 128, meent daarentegen dat Wirths Lehr- und Forschungsstätte al sinds 1935 in Marburg was gevestigd. Vgl. Ulrich Nußbeck, Karl Theodor Weigel und das Göttinger Sinnbildarchiv: Eine Karriere im Dritten Reich, Göttingen 1993, p. 77-78. Gearchiveerd op 19 januari 2021.
Johannes Sandén, Interaktionen mellan en SS-organisation och ett svenskt ämbetsverk: Korrespondensen mellan Herman Wirth (Ahnenerbe) och Riksantikvarien (Riksantikvarieämbetet) 1935-1939, scriptie Växjö Universitet, Växjö 2008, p. 33. Gearchiveerd op 18 november 2022.
Mees, Science of the Swastika, p. 239-245, vooral 241. Gearchiveerd op 20 januari 2022.
Eickhoff, De oorsprong van het 'eigene', p. 242, 244, 246. Gearchiveerd op 18 november 2022.
Christopher Webster, '"Transmissions from an Extrasensory World": Ethnos and Mysticism in the Photographic Nexus', in: Dez. (red.), Photography in the Third Reich: Art, Physiognomy and Propaganda, Cambridge 2021, p. 173-202, hier 189-192. Gearchiveerd op 11 oktober 2021.
Bernd-A. Rusinek et al., Zwischenbilanz der Historischen Kommission zur Untersuchung des Falles Schneider / Schwerte und seiner zeitgeschichtlichen Umstände, Düsseldorf: Hauptstaatsarchiv Nordrhein-Westfalen, 1996, p. 20. Brief van Hans Ernst Schneider aan uitgever Reinier van Houten, 27 mei 1941, transcriptie Gert Simon (geraadpleegd 2 april 2020). Vgl. Jan Bartele Vries, 'Nadere bijzonderheden over den Bergumer Poppesteen', in: Ons Eigen Volk 15 (1944), nr. 2, p. 34-39, hier 36 (met een verwijzing naar Wirths studie 'Kindersteen en jaar Gods'). Anti-Hollandse sentimenten: Vries, 'Friesland en het Rijk'.
De gebroeders Ropohl, resp. filosoof en volkskundige, kregen deze opdracht van het Reichspropagandaministerium naar aanleiding van hun recente tentoonstelling 'Ewige Zeichen, Ewiger Sinn' te Erkelenz. Heinrich Ropohl, Eeuwig levende teekens: Tentoonstelling van volksche zinnebeelden, Den Haag 1941. Vgl. de bijbehorende film van Peter Tijsen: Eeuwig levende teekens: een film van de Volksche Werkgemeenschap, Hamer Films 1941. Kees Broos, 'Drieloop, driespruit en driekruinenboom: Germaanse symbolen op Nederlandse munten', in: Netherlands Yearbook for History of Art / Nederlands Kunsthistorisch Jaarboek 39 (1988), p. 112-133, hier 113-115, 118-120. Gerard Rooijakkers, '"De tot vorm gekomen persoonlijkheid van het volk": Volkskunst als cultuurdiagnose', in: Volkskundig Bulletin 23 (1997), p. 88-105, hier 97-99. Eickhoff, De oorsprong van het 'eigene', p. 159, 331-332. Over Ropohl: Hubert Rütten (red.), Lebensspuren – Spurensuche: Jüdisches Leben im ehemaligen Landkreis Erkelenz, Erkelenz 2008, p. 125. Gearchiveerd op 18 november 2022.
Nico de Haas, 'De strijd om ons wereldbeeld', in: Storm: blad der Nederlandsche SS, 24 oktober 1941. Dez., 'De zin des levens: De tentoonstelling "Eeuwig Levende Teekens"', in: Hamer 2, nr. 2 (november 1941), p. 2-4. Dez., 'De oeroude heilsteekens van het Noorden', in: De Waag, 24 oktober 1941. Vgl. Jan Storm, 'Blond en Blauw Blaadjes', in: De Waag 5 (1941), p. 688. Gearchiveerd op 16 januari 2021.
Nanno K.C.A. in 't Veld (ed.), De SS en Nederland. Documenten uit SS-archieven 1935-1945, Den Haag 1976, dl. 1, p. 586-587 (nr. 84). Gearchiveerd op 30 maart 2022.
Wiwjorra, Herman Wirth, p. 119. Alarich Augustin, Germanische Sinnbilder als Hofgiebelzeichen: Die Schwanengiebelzeichen in niederländisch Friesland, Berljn-Dahlem 1942. Bernd-A. Rusinek, '"Wald und Baum in der arisch-germanischen Geistes- und Kulturgeschichte": Ein Forschungsprojekt des "Ahnenerbe" der SS 1937 - 1945', in: Albrecht Lehmann & al. (red.), Der Wald – Ein deutscher Mythos: Perspektiven eines Kulturthemas, Hamburg 2000, p. 267-363. Gearchiveerd op 29 maart 2020.
Nußbeck, Karl Theodor Weigel, p. 29. Mees, Science of the Swastika, p. 160. Gearchiveerd op 20 januari 2022.
Webster, 'Transmissions from an Extrasensory World'. Gearchiveerd op 11 oktober 2021.
Hans-Christian Harten, Weltanschauliche Schulung der SS und der Polizei im Nationalsozialismus: Zusammenstellung personenbezogener Daten, [Frankfurt a.M.] 2017, p. 273. Gearchiveerd op 12 november 2022.
Brednich, 'Sinnbildarchiv', p. 28-29. Nußbeck, Karl Theodor Weigel, p. 124. Gearchiveerd op 19 januari 2021.
Sandén, Interaktionen, p. 33-36. Luitgard Löw, '"The Great God's Oldest Runes"', in: Horst Junginger & Andreas Åkerlund (red.), Nordic Ideology between Religion and Scholarship, Frankfurt am Main 2013, p. 107-132, 247-279. Gearchiveerd op 18 november 2022.
Wirth ontving van de Ahnenerbe een maandelijkse toelage van 500 rijksmark, maar die werd in februari 1942 stopgezet omdat hij zijn verplichtingen niet nakwam. De DFG-gelden waren bedoeld om zijn habilitatieschrift over de zonnekalender van Fossum te voltooien, maar dit plan werd in 1940 opgegeven. Ook bij Weigels Hauptstelle te Horn-Bad Meinberg was hij niet welkom. Peter Longerich, Heinrich Himmler: Biographie, München 2008, p. 846 (noot 99). Nußbeck, Karl Theodor Weigel, p. 110, 113. Lars Schreiber Pedersen, '"Damit die Dänen sehen, dass wir uns darum kümmern": Ahnenerbes forbindelser til Danmark 1935-1945', in: Fund og Forskning i det Kongelige Biblioteks Samlinger 47 (2008), p. 271-311, hier 276. Gearchiveerd op 29 juli 2023.
Mees, Science of the Swastika, p. 158, meent dat het om een fanclub rond Wirth ging. Zie echter Susannah Heschel, The Aryan Jesus: Christian Theologians and the Bible in Nazi Germany, Princeton/Oxford 2010, p. 137. De Zweedse partner was de theoloog Hugo Odeberg te Lund, tot begin 1943 voorzitter van de pro-Duitse Riksföreningen Sverige-Tyskland. Gearchiveerd op 20 januari 2022.
Trials of War Criminals Before the Nuernberg Military Tribunals Under Control Council Law No. 10, Nuernberg, October 1946-April 1949, Washington 1949, dl. 2, p. 33 ("a rather crazy student of pre-history who had excellent material and terrible concepts"). Gearchiveerd op 29 juli 2023.
Roland Häke, Der Fall Herman Wirth – 1978-1981 im Landkreis Kusel – oder: Das verschüttete Demokratiebewußtsein, Frauenberg bei Marburg 1981, p. 33 ff. Geciteerd door Wenger, 'Patriarchalische Ideologie'. De echtheid van de brief wordt door de gezaghebbende historici als Michael Kater en Reinhard Bollmus betwijfeld. Wiwjorra, Herman Wirth, p. 92-93. Dez., 'In Erwartung', p. 414-415. Kater, Ahnenerbe, p. 63. Gearchiveerd op 29 maart 2020.
Margareta Wirth-Schmitt aan Gerhard Heß, 22 december 1974. Gerhard Heß, 'Herman Wirth - Genie, Guru oder Gaukler?', in: Germanen-Glaube: Zeitschrift der Germanischen Glaubens-Gemeinschaft, afl. 4 (1994), p. 4-7, opnieuw als Herman Wirth – Zwischen Wahrheit und Wirrung (geraadpleegd 19 mei 2020). Aanleiding was kennelijk de handelseditie van het boek van Ahnenerbe-kenner Michael Kater. De beeldspraak is mogelijk ontleend aan een gedicht van Ludendorff-aanhangster Hertha Dittmer.
Een voorbeeld uit vele: Alexander, 'Herman Wirth'.
Ingo Wiwjorra, Herman Wirth: Leben und Werk, 1988, p. 90-99, 110-115. Gearchiveerd op 29 maart 2020.
Zich uitgevend voor een hoogleraar uit Stockholm meldde Herman Wirth zich in 1950 aan voor een besloten bijeenkomst bij De Goede. De beide mannen kregen opnieuw ruzie, waarbij Wirth door De Goede op zijn nummer werd gezet. Aanwezig waren Jacques F. Overwijn te Dordrecht, Eeltsje Molenaar uit Sneek (oud-SDAP Statenlid, nu te Hilversum), de heraldici Dirk Rühl jr. uit Bandung en Henri W.M.J. Kits Nieuwenkamp te Doorn (een oud-nazi), mr. s'Jacob te Utrecht en journalist-genealoog Wigholt Tjerk Vleer te De Kaag. De eerste twee waren fans van Wirth; Kits Nieuwenkamp niet. Zie brief Wigholt Vleer aan RVU Educatieve Omroep, 14 maart 1996, afgedrukt bij Ad Maas, 'Het Oera Linda Boek: een spel bijna zonder einde', in: Semafoor 6 (2007), nr. 1, p. 4-9, hier 8-9, ook op Weblog "Saved from the Flood" ~ Oera Linda studies (geraadpleegd 5 april 2020). Over Kits Nieuwenkamp: 'Thet Oera Linda Bok', in: Eigen Volk 6 (1934), p. 129-132. Het Nationale Dagblad, 27 maart 1941 (opname in de Waffen-SS). Over Molenaar: Jensma, De gemaskerde god, p. 182, 188 en 406 (n. 151).
Een Nederlandstalig artikel van oktober 1949, bedoeld voor het tijdschrift Studia Catholica, trok hij later weer in. Baumann, Verzeichnis der Schriften, p. 76-77. Wiwjorra, Herman Wirth, p. 92, 98. Gearchiveerd op 29 maart 2020.
Het CIA-dossier van Johann von Leers uit 1957 stelt: "Wirth's writings have for years been distributed by [...] Landig". Landig kondigt in 1956 het boek Was ist deutsch? Eine ost-westliche Frage aan. Poliakov & Wulf, Das Dritte Reich und seine Denker, p. 244. Baumann, Verzeichnis der Schriften, nr. 186 en 558. Wilhelm Landig, Das Erbe von Atlantis, Wenen 1991, p. 6 (Wirth als een van Landigs "Freunde und Helfer"). Over Landig: Friedrich Paul Heller & Anton Maegerle, Thule: Vom völkischen Okkultismus bis zur Neuen Rechten, Stuttgart 1995, p. 96-104. Gearchiveerd op 8 maart 2022.
In de aankondiging van de lezing die hij op 16 november 1951 voor het geografisch instituut van de Universiteit van Lund gaf, wordt als woonplaats Kullaberg genoemd. Onderzoeker Göran Dahl merkt op dat rond het bedrijf Institut för Färgfoto nogal wat personen met Duitse namen opduiken, waarvan de identiteit voor hem lastig te achterhalen was. Göran Dahl, Radikalare än Hitler? De esoteriska och gröna nazisterna. Inspirationskällor. Pionjärer. Förvaltare. Ättlingar, Stockholm 2006, p. 101, 157. Dez., 'I backspegeln: Kuf, fuskare och nazist', in: Expo (2007), nr. 2. Pringle, The Master Plan, p. 301. Voor de sleutelrol van Zweden in het internationale nazi-ondersteuningsnetwerk: Oliver Schröm & Andrea Röpke, Stille Hilfe für braune Kameraden: Das geheime Netzwerk der Alt- und Neonazis, 2001, 2e dr. Berlijn 2002, p. 58-59. Gearchiveerd op 18 november 2022.
Heiler hoopte kennelijk dat hij Wirths gipsafgietsels voor de godsdiensthistorische collectie van de universiteit zou kunnen verkrijgen. Junginger, 'From Buddha to Adolf Hitler', p. 163-165. Een CIA-rapport uit 1957 stelt: "The University of Marburg has recently attacked and criticized Wirth for his 'scientific views'."
Haverbeck was tot zijn ontslag in 1959 predikant bij De Christengemeenschap te Marburg, begon daarna het Collegium Humanum (een soort volkshogeschool) te Vlotho-Valdorf en eindigde zijn carrière als hoogleraar aan de Fachhochschule Bielefeld. Of het echtpaar Wirth zich bij zijn Marburger gemeente heeft aangesloten, is niet bekend. Vgl. Werner Haverbeck, 'Meine Begegnung mit Herman Wirth' (geluidsopname), Nationale Vortragsreihe (NVR), z.j. (geraadpleegd 1 mei 2020). Over Haverbecks verdere loopbaan: Tomkowiak, 'Heidelberger Manifest', p. 196-199. Eduard Gugenberger & Roman Schweidlenka, Mutter Erde, Magie und Politik: Zwischen Faschismus und neuer Gesellschaft, Osnabrück 1987, herdr. 2005, p. 117-123. Von Karma bis Lebensschutz: Über New Age, Neofaschismus und Heidentum, uitg. door Argumente und Kultur gegen Rechts e.V., Bielefeld 1992, p. 6-9. Mees, Science of the Swastika, p. 231--232, 262. Christian Mentel, 'Collegium Humanum', in: Brigitte Mihok (red.), Handbuch des Antisemitismus: Judenfeindschaft in Geschichte und Gegenwart, dl. 6: Publikationen, Berlijn/Boston 2013, p. 114-116. Peter Bierl, 'Feindbild Mensch: Ökofaschismus, Esoterik und Biozentrismus und ihre Verbindungslinien', in: Udo Schuster (red.), Rassismus im neuen Gewand. Herausforderungen im Kommunikationszeitalter 4.0, München 2017, p. 217-264, hier 234, 239-242. Andrea Röpke & Andreas Speit, Völkische Landnahme: Alte Sippen, junge Siedler, rechte Ökos, Berlijn 2019, p. 108-110. Gearchiveerd op 16 mei 2023.
Werner Georg Haverbeck, Das Ziel der Technik: Die Menschwerdung der Erde, Olten/Freiburg i.Br. 1965, p. 157-158. Peter Bierl, 'Lebensschutz und Rassenhygiene: Zu den ideologischen Grundlagen des Weltbundes zum Schutz des Lebens (WSL)', ongepubl. ms. 2011. Heinz Gess & Peter Pott, Die Gestalttheorie des Neo-Nazis Prof. Dr. Werner Haverbeck, kritiknetz.de 2008 (geraadpleegd 3 juni 2020). Gearchiveerd op 14 februari 2022.
CIA, Nazi War Crimes and Japanese Imperial Government Records Interagency Working Group: Leers, Johannes von (Complete file), hierin: 'Chief of Base, Frankfurt, Recent Activities of Prof. Dr. Hermann Wirth, 25 January 1957'. Martin Finkenberger, 'Johann von Leers und die "faschistische Internationale" der fünfziger und sechziger Jahren in Argentinien und Egypten', in: Zeitschrift für Geschichtswissenschaft 59 (2011), p. 522-543, hier 530-537. Vgl. Johann von Leers, 'Die Forschungen von Herman Wirth', in: Der Weg (1951).
De Herman-Wirth-Gesellschaft behoorde in 1959 tot de deelnemende organisaties van de neonazistische bijeenkomst bij het Hermannsdenkmal. Baumann, Verzeichnis der Schriften, p. 62-63. Hierover vooral: Ralf-Dieter Wilhelm, 'Das Hermannsdenkmal an der Grenze seiner Sprachfähigkeit: Ringen um nationale Identität in den fünfziger Jahren', in: Rosenland: Zeitschrift für lippische Geschichte, nr. 23 (december 2019), p. 2-35, hier 21. Ingo Wiwjorra, 'Die Externsteine Herman Wirths als "Herz-Haupt-Stätte des Abendlandes" und als Szeneort völkisch-religiöser Sammlung und Besinnung', in: Larissa Eikermann et al. (red.), Die Externsteine: Zwischen wissenschaftlicher Forschung und völkischer Deutung, Münster 2018, p. 421-450, hier p. 429-432. Stefanie Haupt, 'Walther Machalett und die Entstehung des "Forschungskreises Externsteine"', in: Rosenland: Zeitschrift für lippische Geschichte, Nr. 15 (september 2013), p. 77-102. Gearchiveerd op 8 maart 2022.
Nicholas Goodrick-Clarke, Black Sun: Aryan Cults, Esoteric Nazism, and the Politics of Identity, New York/Londen 2002, p. 128-150. Strube, 'Erfindung des esoterischen Nationalsozialismus ', p. 228-229, 233-236. Stéphane François, 'Un exemple de contre-culture nazi: le cycle thuléen de Wilhelm Landig', in: Cécilia Fernandez & Olivier Hanse (red.), A contre-courant – Gegen den Strom: Résistances souterraines à l'autorité et construction de contrecultures dans les pays germanophones au XX^e siècle, Bern etc. 2014, p. 71-86 (hier online). Pontolillo, Black Sun Unveiled, p. 465-480. Wilhelm Landig, Götzen gegen Thule: Ein Roman voller Wirklichkeiten, Hannover 1971, p. 338-343. Dez., Wolfszeit um Thule, Wenen 1980. Dez., Rebellen für Thule: Das Erbe von Atlantis, Wenen 1991. Gearchiveerd op 22 november 2021.
Over de Gesellschaft für Vor- und Frühgeschichte als knooppunt in het internationale neonazi-netwerk: Karl Banghard, 'Die DGUF-Gründung 1969 als Reaktion auf den extrem rechten Kulturkampf', in: Archäologische Informationen 38 (2015), 433-452. Spanuth distantieerde zich uitdrukkelijk van Wirth en diens matiarchaatsthese; hij had daarentegen al vroeg relaties met de concurrerende kringen rond Amt Rosenberg: Wegener, Das atlantidische Weltbild, p. 58-59. Bollmus, Das Amt Rosenberg und seine Gegner, p. 259 (noot 3), 315 (noot 158). Vgl. [Bernhard Beyer], J. Spanuth, das SS-Ahnenerbe und die Atlantisforschung vor Helgoland, Atlantisforschung.de (geraadpleegd 1 mei 2020). Gearchiveerd op 19 april 2023.
Wiwjorra, Herman Wirth, p. 117. Vgl. Herbert Illig, 'Horken, Krohne, Krieg und Nachkrieg: Ein musischer Prähistoriker aus Gräfelfing', in: Zeitensprünge: Interdisziplinäres Bulletin 25 (2013), nr. 3, p. 9-29. Gearchiveerd op 29 maart 2020.
Serrano was van 1962 tot 1970 gestationeerd in Wenen en daar raakte bevriend met Wilhelm Landig; hij woonde daarna in Zwitserland en keerde na de staatsgreep van 1973 terug naar Chili. Goodrick-Clarke, Black Sun, p. 190. Pontolillo, Black Sun Unveiled, p. 489-526. Gustavo Guzmán, 'Miguel Serrano's Antisemitism and its Impact on the Twenty-First-Century Countercultural Rightists', in: Analysis of Current Trends in Antisemitism (ACTA) 40 (2019), nr. 1. Gearchiveerd op 22 november 2021.
Julius Evola, Il cammino del cinabro, 1963, vert. als The Path of Cinnabar: An Intellectual Autobiography, Londen 2009, p. 99-102. Junginger, 'From Buddha to Adolf Hitler', p. 127, 166. Arthur Branwen, Julius Evola e Herman Wirth, Parma 2007. Goodrick-Clarke, Black Sun, p. 57. Mark Sedgwick, Against the Modern World: Traditionalism and the Secret Intellectual History of the Twentieth Century, Oxford 2009, p. 106, 298. Mahsarski, 'Prähistorische Archäologie als politische Großveranstaltung', p. 99-100. Godwin, Atlantis and the Cycles of Time, p. 165-166. Guénon las overigens geen Duits.
Baumann, Verzeichnis der Schriften, p. 260. Vgl. Heß, Das Fossum-Rätsel.
De stichtingsdatum van beide verenigingen is onzeker. Zie: Alexander, 'Herman Wirth' (1954/1957). Wiwjorra, Herman Wirth, p. 98 (ca. 1955/1957), 104. Dez., 'In Erwartung', p. 416 (1956). Junginger, 'From Buddha to Adolf Hitler', p. 164 (1954). Baumann, Verzeichnis der Schriften, nrs. 189, 192-195, 207, 212, 218, 219, 222, 3241-43, 3147, 3259, 3315, 3325, 3332-34, 3347, 3365. De oorspronkelijke Herman-Wirth-Gesellschaft (ook Gesellschaft für Geistesurgeschichte genoemd) werd in 1933 ontbonden, maar maakte in 1934 een doorstart als Deutsches Ahnenerbe e.V. Deze organisatie werd in 1935 de facto overgenomen door de Forschungsgemeinschaft Deutsches Ahnenerbe e.V. Zie: Maharsky, The Ahnenerbe, p. 11-15
Ingo Wiwjorra, 'Die Externsteine Herman Wirths'. Erich Kittel, 'Die Externsteine als Tümmelplatz der Schwarmgeister', in: Lippische Mitteilungen aus Geschichte und Landeskunde 33 (1964), p. 5-68. Haupt, 'Machalett', p. 87. Baumann, Verzeichnis der Schriften, p. 38, 62-63, 268-272. Gearchiveerd op 8 maart 2022.
Matthias Wenger, Sonne, Mond und Externsteine: Wege und Irrwege der Alternativen Archäologie am Beispiel Walther Machaletts. Eine geistes- und ideologiegeschichtliche Spurensuche in seinem Lebenswerk, Horn-Bad Meinberg 2012, p. 18. Gearchiveerd op 15 oktober 2022.
Wiedemann, Rassenmutter und Rebellin, p. 194-198. Vgl. echter de instemming uit oud-nazikringen: Walter Drees, Herman Wirth bewies: die arktisch-atlantische Kulturgrundlage schuf die Frau, Vlotho-Valdorf [1987]. Gearchiveerd op 29 juli 2023.
James Danaqyumptewa oftewel Jimmy Kootshongsi (1916-1999, kortweg Jimmy Koots) behoorde tot de Hopi traditionalisten die vanaf 1973 meermalen Europa bezochten. Een reisgids bericht dat hij "recently visited the Externstones felt strong energy and was able to 'read' many of the messages there". Wirths medestanders Waltraud Wagner en haar schoonzoon Andreas Lentz fungeren als begeleiders. Ook zijn laatste bezoek aan Wirth in 1979 kreeg de nodige aandacht in de media. Roman Schweidlenka, 'Jugendkulturen und ihr Bezug zum Rechtsextremismus in Geschichte und Gegenwart', in: Udo Schuster (red.), Rassismus im neuen Gewand. Herausforderungen im Kommunikationszeitalter 4.0, München 2017, p. 275-297, hier 276-277. Gugenberger & Schweidlenka, Mutter Erde, p. 17, 122. Wiliam Simons (red.), A Pilgrim's Guide to Planet Earth: Traveler's Handbook & Spiritual Directory, San Rafael, CA 1974, p. 113. Marco Bischof, 'Die Geschichte der Wiederentdeckung der Geomantie', in: Hagia Chora: Zeitschrift für Geomantie nr. 7-10 (2000-2001). Gearchiveerd op 16 mei 2023.
Gugenberger & Schweidlenka, Mutter Erde, p. 123-125 (Abendländischer Besinnungskreis Heimatreligion). Vgl. Gerhard Heß, 'Suche nach der Urwahrheit', in: Dez., Oding-Wizzod: Gottesgesetz und Botschaft der Runen, München 1993. Dez., Oding-Wegbeschreibung (2013); England erfand den "Totalen Krieg" (2020), op G-O-D Glaubensgemeinschaft ODING Deutschland (geraadpleegd 19 mei 2020). Heß was afkomstig uit kringen rond de nieuwrechtse Nationalrevolutionäre Bund (NRB) en een tijdlang lid van de Armanen-Orden. Hij nam later afstand van traditionele neonazi's, hoewel zijn artikelen ook in esoterisch-nazistische bladen werden afgedrukt (deels onder pseudoniem). James Pontolillo, The Black Sun Unveiled: Genesis and Development of a Modern National Socialist Mythos, Kingsport, MA 2013, p. 597-603. Julian Strube, 'Die Erfindung des esoterischen Nationalsozialismus im Zeichen der schwarzen Sonne', in: Zeitschrift für Religionswissenschaften 20 (2012), p. 223-268, hier 244. Over de NRB: Bundesinnenministerium, Verfassungsschutz '75, Bonn 1976, p. 38. Richard Stöss, Die extremen Rechte in der Bundesrepublik: Entwicklung – Ursachen – Gegenmassnahmen, Opladen 1989, 151-152.
Alexander, 'Herman Wirth'. Baumann, Verzeichnis der Schriften, nr. 439, 3393 (14 februari 1980).
Eberhard Baumann (Passau) aan Gerhard Heß, 27 april 1995, geciteerd in Heß, Oding - Wegbeschreibung.
Baumann, Verzeichnis der Schriften, nrs. 230, 442-444, 3466-69, 3506. Gearchiveerd op 8 maart 2022.
'Schenkel der Göttlichen', in: Der Spiegel 40 (1980) (29 September). Gugenberger & Schweidlenka, Mutter Erde, p. 119. Kerst Huisman, 'Herman Wirth, eens ûlebuorden-onderzoeker, nu opzichter van de heilige Almoeder-graal', in: Leeuwarder Courant, 1 november 1980. Gearchiveerd op 19 januari 2021.
De laatste bestuurders van de oude vereniging waren de juristen Heinrich Herrfahrdt (1890-1969) en Karl Alfred Hall (1906-1974) te Marburg; de leden werden in 1979 voor het laatst aangeschreven. Baumann, Verzeichnis der Schriften, nrs. 228, 3401, 3425-29, 3433, 3561, 3585. Gearchiveerd op 8 maart 2022.
Het ging om 3.000 boeken en tijdschriften, verder gipsafgietsels, afbeeldingen en fotonegatieven. Burgstaller kende Wirth vermoedelijk al uit diens tijd bij de Ahnenerbe, hij werkte nauw samen met oud-SS'er Richard Wolfram, wiens bijdragen aan de Österreichischer Volkskundeatlas vooral door Wirth lijken te zijn geïnspireerd: Franz Mandl, 'Das Erbe der Ahnen: Ernst Burgstaller / Herman Wirth und die österreichische Felsbildforschung', in: Mitteilungen der ANISA 19/20 (1999), afl. 1/2, p. 41–67 (hier de verkorte versie met aanvullingen tot 2012). James Dow, Heinrich Himmler's Cultural Commissions: Programmed Plunder in Italy and Yugoslavia, Wisconsin 2018, p. 41. Gearchiveerd op 18 november 2022.
Vgl. 'Demker: Det ariska urhemmet återfinns nu i ett traktorgarage', in: Borås Tidning, 21 mei 2017. Gearchiveerd op 4 juli 2022.
Gerhard Heß stelt dat Wirth hem een maand voor zijn dood had belast met de afwikkeling van zijn geestelijke nalatenschap, maar had verzuimd dit in een testament vast te leggen. Inge had volgens hem een verstoorde verhouding met haar ouders die mogelijk samenhing met haar huwelijk met een Nichtdeutscher. Hij benadrukt verder dat zij zich bij haar bezoek liet vergezellen van haar farbige Neffe. Gerhard Heß, Herman Wirth – Zwischen Wahrheit und Wirrung. Dez., Oding - Wegbeschreibung (2013), G-O-D: Glaubensgemeinschaft Oding Deutschland. Baumann, Verzeichnis, p. 68-69. Over zijn eigen racistische en rechts-nationale opvattingen laat Heß geen twijfel: England erfand den "Totalen Krieg" (2020) (websites geraadpleegd 19 mei 2020). Deels onder pseudoniem werden zijn artikelen ook in nazistische bladen afgedrukt. Julian Strube, 'Die Erfindung des esoterischen Nationalsozialismus im Zeichen der schwarzen Sonne', in: Zeitschrift für Religionswissenschaften 20 (2012), p. 223-268, hier 244. James Pontolillo, The Black Sun Unveiled: Genesis and Development of a Modern National Socialist Mythos, Kingsport, MA 2013, p. 597-603.
Jan Raabe & Dana Schlegelmilch, 'Die rezente extreme Rechte und das Germanentum', in: Graben für Germanien – Archäologie unterm Hakenkreuz, Tentoonstellingscatalogus Focke-Museum, Bremer Landesmuseum für Kunst und Kulturgeschichte, 10 maart tot 8 september 2013, Stuttgart/Bremen 2013, p. 172-178, hier 197. Gearchiveerd op 7 februari 2023.
Schnurbein, Nordic Revival, p. 273. Gearchiveerd op 30 maart 2023.
Gugenberger, 'Wirth: Der Ahnerinnerer', p. 93. Dahl, Radikalare än Hitler?, p. 102. Paul A. Rohkst: Für die Freiheit der wissenschaftlichen Forschung, Ur-Europa.de, 2011. Vgl. echter Kai Budler: "Ur-Europa" mit braunem Personal, Publicative.org, 13 oktober 2012 (ook hier). Voorzitter Joachim Bennien en diens voorganger erevoorzitter Paul Rohkst spraken nog in 2015 op een rechts-radicale bijeenkomst. Gedächtsnisstätte Guthmannshausen, 1. Halbjahresprogramm 2015 (allen geraadpleegd 20 mei 2020). Over de oudgediende Rohkst: Hans-Gerd Jaschke, Entstehung und Entwicklung des Rechtsextremismus in der Bundesrepublik: Zur Tradition einer besonderen politischen Kultur, dl. 1, Opladen 1984, p. 136.
Pressemitteilung / Arbeitskreis wider die völkischen Schwarmgeister an den Externsteinen, 30.05.2011, Antifaschistische Datenbank: Die extreme Rechte in Ostwestfalen-Lippe (www.hiergeblieben.de). Pressemitteilung, 29.05.2012, Ibidem. Reactie van de Forschungskreis Externsteine e.V.: Der Forschungskreis Externsteine und Jan Raabe – eine aktuelle Dokumentation, 2014 (Wirth: "zweifellos ein außerordentlich kenntnisreicher Symbolforscher"). Anno 2020 zijn op website van de Forschungskreis Externsteine vrijwel geen verwijzingen meer te vinden naar auteurs als Wirth, Teudt en Machalett (alles geraadpleegd 27 mei 2020). Gearchiveerd op 28 mei 2023.
Uwe Topper, Zur Erinnerung an Dr. Gert Meier (Kassel 1937 - Köln 2019): Ein Nachruf, februari 2019, Chronologiekritik.net. Budler: "Ur-Europa" (beide geraadpleegd 20 mei 2020).
'Hagall – Die Allumfassende?', in: Antifaschistisches Infoblatt nr. 49 (okt.-nov. 1999), p. 43-45. Rainer Fromm: 'Rechtsradikalismus in der Esoterik', in: Ingolf Christiansen, Rainer Fromm & Hartmut Zinser, Brennpunkt Esoterik: Okkultismus, Satanismus, Rechtsradikalismus, Hamburg 2004, p. 122-189, hier 175–177.
Dit beweert althans de Zwitserse archeologe Martine Schäfer, die Herman(n) Wirth echter verwisselt met de oudheidkundige Heinz Willi Wirth (1928-2012) en hem tevens gelijkstelt aan de 1938 vermelde Friedrich Wirth. Martina Schäfer, Die Geschichte des Institutes für Ur- und Frühgeschichte an der Universität zu Köln, MA-scriptie, Keulen 2017. Dez., 'Rechts, Links, Geradeaus? Zum Sprachduktus deutscher Prähistoriker zwischen 1935 und 1965', in: Leipziger online-Beiträge zur Ur- und Frühgeschichtlichen Archäologie 1 (2003), p. 1-27, hier 14-15. Dez., Wolfsfrau im Schafspelz, p. 51-52, 62-63, 66, 70, 81, 105. Vgl. Herbert Kühn, Vorgeschichte der Menschheit, dl. 2: Neusteinzeit, Keulen 1963, p. 75 ("... die heilige Urschrift der Menschheit ..."). In dit noemt Schäfer ook het werk van de amateurarcheologe Marie E.P. König (1899-1988) uit Saarbrücken, dat kennelijk weer beïnvloed werd door Kühn. Dez., Wolfsfrau, p. 107-118,
Alain de Benoist, Vu de droite: anthologie critique des idées contemporaines, Parijs 1977, hst. 'Helgoland : Atlantide'. Vgl. Robert Steuckers, 'Herman Wirth (1885–1981)', in: Vouloir nrs. 101-104 (januari 1993), p. 1-5 (opnieuw als: L’œuvre de Herman Wirth (1885-1981), Centro Studi La Runa, 2011) (geraadpleegd 8 april 2020). Wegener, Das atlantidische Weltbild, p. 21, 58, 119. Vgl. ook de necrologie van de kunsthistoricus en schilder Marc Eemans (1907-1998), 'Herman Wirth en de Indo-Europese voorgeschiedenis' (1981). Gearchiveerd op 24 maart 2023.
Herman Wirth, Ura Linda: Una saga indoeuropea; il popolo frisone, Milaan 1989. Dez., Introduzione a l’Aurora dell’umanità, Genua 2013. Michele Ruzzai, “Der Aufgang der Menschheit” di Herman Wirth: traduzione in corso…, 2017 (blog) (geraadpleegd 15 april 2020). Gearchiveerd op 25 maart 2023.
Logghe gaf eerder het blad Mjöllnir uit, waarin ook enkele hoogbejaarde leden van de Volksche Werkgemeenschap publiceerden. Harry Westerink, 'Ankh-Hermes bijna in zee met extreem-rechtse auteur', in: De Fabel van de Illegaal nr. 27 (februari 1998) (geraadpleegd 27 mei 2020). Vgl. Koenraad Logghe, Eigen tradities: de Reuzenommegangen; De St. Evermaruskultus, Kieldrecht: Herman Wirth Genootschap, 1989. Baumann, Verzeichnis, nr. 3770, 3774 (1989). Gearchiveerd op 17 januari 2021.
Viktor Shnirelman, Ariiskii mif v sovremennom mire (The Arian Myth in the Modern World), Moskou 2015, hst. 7.3: Folk Archeology and Esoterics. Shnirelman ziet parallellen met de jaren dertig, zie hst. 3.2: Nazism and Paranauka over Wirth. Dez., 'Hyperborea: The Arctic Myth of Contemporary Russian Radical Nationalists', in: Journal of Ethnology and Folkloristics 2 (2014), p. 121-138. Gearchiveerd op 15 november 2022.
Aleksandr G. Dugin, Giperboreiskaia teoriia: Opit ariosofskogo issledovaniia (Hyperborean Theory: The Experience of Ariosophical Research), Moskou 1993. Dez., 'Herman Wirth: Runes, Great Yule, and the Arctic Homeland', voorwoord bij de 2^e dr. o.d.t. Znaki Velikogo Norda: Giperboreiskaiia teoriiia (Signs of the Great North: Hyperborean Theory), Moskou 2008, p. 3-20. Dez., 'Herman Wirth’s Theory of Civilization', uit: Dez., Noomakhia: voinii uma, dl. 14: Geosofiia: gorizonti i tsivilizatsii (Noomakhia: Wars of the Mind, dl. 14: Geosophy – Horizons and Civilizations), Moskou 2017, p. 153-157. Hierover: Jafe Arnold, Mysteries of Eurasia: The Esoteric Sources of Alexander Dugin and the Yuzhinsky Circle, Research Masters Thesis, Amsterdam 2019, p. 72-73 ("one of the most extensive summaries and treatments of Wirth in any language").
Andrei Kondratiev, 'Herman Feliks Virt i "Khronika Ura Linda"', in: Herman Wirth, Khronika Ura Linda: Drevneishaia istoria y Evropii, Moskou 2007, p. 3-96, p. 12. Manifesto of Arctogaia (1998) en German Virt, op Arctogaia.com (geraadpleegd 15 april 2020). Gearchiveerd op 25 augustus 2021.
Aleksandr G. Dugin, 'German Virt: v poiskakh Sviatogo Graalia smislov' (Herman Wirth: In Search of the Holy Grail of Meanings, 1998), in: Dez., Filosofiia Traditsionalizma (Philosophy of Traditionalism), Moskou 2002, p. 135-167, hier 162. Vgl. Dez., 'Herman Wirth: Runes, Great Yule, and the Arctic Homeland' (vert. Jafe Arnold), voorwoord uit: Dugin, Znaki Velikogo Norda: Giperboreiskaia teoriia (Signs of the Great North: Hyperborean Theory), 1993, herdr. Moskou 2008, p. 3-20, hier p. 17. Doegin spreekt elders over "duizenden pagina's", maar geeft nergens een bronvermelding.
Vadim Rossman, 'Anti-Semitism in Eurasian Historiography: The Case of Lev Gumilev', in: Dmitry Shlapentokh (red.), Russia between East and West: Scholarly Debates on Eurasianism, Leiden/Boston 2007, p. 121-192, hier 183, naar: Yurii Vorob'evskii, 'Zvezda i svastika' (Star and Swastika), in: Novoe russkoe slovo, 17 december 1993. De laatste beweert dat het manuscript al in de jaren vijftig is gestolen. Yurii Vorob'evskii, Put' k Apokalipsisu: Stuk v Zolotiie Vrata (The Path to the Apocalypse: Knocking on the Golden Gates), Moskou 1998, p. 83 (hier online). Gearchiveerd op 29 juli 2023.
Herman Wirth, Khronika Ura Linda: Drevneishaia istoria y Evropii (The Ura Linda Chronicle: The Oldest History of Europe), ed. Andrei Kondratiev, Moskou 2007, met een uitvoerige inleiding, p. 3-96: 'Herman Feliks Virt i "Khronika Ura Linda"' (Herman WIrth and the "Ura Linda Chronicle"; hier online, maar onder weglating van § 1-7, 27 en 3). Religiewetenschapper Andrei Viktorovich Kondratiev (geb. 1984) heeft zich toegelegd op het politiek-esoterische denken van het vooroorlogse Duitsland; hij wordt sinds 2010 vermist. Uitgeverij Ariana Mystica is gespecialiseerd in de ariosofie; de inleiding is te vinden op de rechts-radicale website Velesov Sloboda. Gearchiveerd op 18 april 2023.
Wiwjorra, 'Externsteine', p. 432-433. Baumann, Verzeichnis der Schriften, nr. 55, 60, 96, 107, 108, 289. Scribblings of Unknowing (blog): Herman Wirth and Questenburg, 2011. Gerhard Heß: Das Questenfest. Glaubensgemeinschaft Oding, 2014 (geraadpleegd 13 april 2020).
Andreas Diesel & Dieter Gerten, Looking for Europe: Néofolk & Underground, Parijs 2008, dl. 1. Christine Kröger (red.), Sie marschieren wieder, Bremen 2005, p. 25-29.
Baumann, Verzeichnis der Schriften, p.75. Gearchiveerd op 8 maart 2022.

wikipedia.org

de.wikipedia.org

De jurist en Obersturmbannführer Helmut Bischoff [de] (1908-1993) werd wegens zijn actieve rol in de Holocaust aangeklaagd, maar het proces werd in 1970 geseponeerd vanwege zijn slechte gezondheidheid. Vanaf dat jaar werd hij actief in Wirths vereniging en publiceerde veelvuldig over de daar behandelde onderwerpen. Helmut Bischoff, Das Sinnbild, ein Wegweiser zu unserer verschütteten Geistesurgeschichte, [München] 1980.

wikireading.ru

history.wikireading.ru

Viktor Shnirelman, Ariiskii mif v sovremennom mire (The Arian Myth in the Modern World), Moskou 2015, hst. 7.3: Folk Archeology and Esoterics. Shnirelman ziet parallellen met de jaren dertig, zie hst. 3.2: Nazism and Paranauka over Wirth. Dez., 'Hyperborea: The Arctic Myth of Contemporary Russian Radical Nationalists', in: Journal of Ethnology and Folkloristics 2 (2014), p. 121-138. Gearchiveerd op 15 november 2022.

youtube.com

De gebroeders Ropohl, resp. filosoof en volkskundige, kregen deze opdracht van het Reichspropagandaministerium naar aanleiding van hun recente tentoonstelling 'Ewige Zeichen, Ewiger Sinn' te Erkelenz. Heinrich Ropohl, Eeuwig levende teekens: Tentoonstelling van volksche zinnebeelden, Den Haag 1941. Vgl. de bijbehorende film van Peter Tijsen: Eeuwig levende teekens: een film van de Volksche Werkgemeenschap, Hamer Films 1941. Kees Broos, 'Drieloop, driespruit en driekruinenboom: Germaanse symbolen op Nederlandse munten', in: Netherlands Yearbook for History of Art / Nederlands Kunsthistorisch Jaarboek 39 (1988), p. 112-133, hier 113-115, 118-120. Gerard Rooijakkers, '"De tot vorm gekomen persoonlijkheid van het volk": Volkskunst als cultuurdiagnose', in: Volkskundig Bulletin 23 (1997), p. 88-105, hier 97-99. Eickhoff, De oorsprong van het 'eigene', p. 159, 331-332. Over Ropohl: Hubert Rütten (red.), Lebensspuren – Spurensuche: Jüdisches Leben im ehemaligen Landkreis Erkelenz, Erkelenz 2008, p. 125. Gearchiveerd op 18 november 2022.

yumpu.com

Zie vooral: Mees, Science of the Swastika. Zo ook James Dow, Heinrich Himmler's Cultural Commissions: Programmed Plunder in Italy and Yugoslavia, Wisconsin 2018, p. 41. Gearchiveerd op 20 januari 2022.
Aangezien Wirth er niet in was geslaagd het promotierecht te verwerven, promoveerde Haverbeck augustus 1937 bij de volkskundige Eugen Fehrle te Heidelberg op het aan Wirth ontleende thema Lebensbaum und Sonnensinnbild, waarna hij zich een jaar later habiliteerde met de studie Deutscher Volksglaube im Sinnbild; beide zijn niet bewaard. Over Haverbeck en zijn werkzaamheden: Hermann Bausinger, 'Volkskunde und Volkstumsarbeit im Nationalsozialismus', in: Helge Gerndt (red.), Volkskunde und Nationalsozialismus: Referate und Diskussionen einer Tagung, München 1987, p. 131-141 (hier de Engelse versie). Reinhard Bollmus, Das Amt Rosenberg und seine Gegner, Stuttgart 1970, 2^e dr. München 2006, p. 47-50, 267-268. Arfst Wagner, 'Anthroposophen und Nationalsozialismus: Probleme der Vergangenheit und Gegenwart', in: Flensburger Hefte 3 (1991), nr. 32, p. 6-78, hier 40. Mees, Science of the Swastika, p. 231-232. Ingrid Tomkowiak, '"Das Heidelberger Manifest" und die Volkskunde', in: Zeitschrift für Volkskunde 92 (1996), p. 185-207, hier 196.
Mees, Science of the Swastika, p. 239-245, vooral 241. Gearchiveerd op 20 januari 2022.
Nußbeck, Karl Theodor Weigel, p. 29. Mees, Science of the Swastika, p. 160. Gearchiveerd op 20 januari 2022.
Mees, Science of the Swastika, p. 158, meent dat het om een fanclub rond Wirth ging. Zie echter Susannah Heschel, The Aryan Jesus: Christian Theologians and the Bible in Nazi Germany, Princeton/Oxford 2010, p. 137. De Zweedse partner was de theoloog Hugo Odeberg te Lund, tot begin 1943 voorzitter van de pro-Duitse Riksföreningen Sverige-Tyskland. Gearchiveerd op 20 januari 2022.
Haverbeck was tot zijn ontslag in 1959 predikant bij De Christengemeenschap te Marburg, begon daarna het Collegium Humanum (een soort volkshogeschool) te Vlotho-Valdorf en eindigde zijn carrière als hoogleraar aan de Fachhochschule Bielefeld. Of het echtpaar Wirth zich bij zijn Marburger gemeente heeft aangesloten, is niet bekend. Vgl. Werner Haverbeck, 'Meine Begegnung mit Herman Wirth' (geluidsopname), Nationale Vortragsreihe (NVR), z.j. (geraadpleegd 1 mei 2020). Over Haverbecks verdere loopbaan: Tomkowiak, 'Heidelberger Manifest', p. 196-199. Eduard Gugenberger & Roman Schweidlenka, Mutter Erde, Magie und Politik: Zwischen Faschismus und neuer Gesellschaft, Osnabrück 1987, herdr. 2005, p. 117-123. Von Karma bis Lebensschutz: Über New Age, Neofaschismus und Heidentum, uitg. door Argumente und Kultur gegen Rechts e.V., Bielefeld 1992, p. 6-9. Mees, Science of the Swastika, p. 231--232, 262. Christian Mentel, 'Collegium Humanum', in: Brigitte Mihok (red.), Handbuch des Antisemitismus: Judenfeindschaft in Geschichte und Gegenwart, dl. 6: Publikationen, Berlijn/Boston 2013, p. 114-116. Peter Bierl, 'Feindbild Mensch: Ökofaschismus, Esoterik und Biozentrismus und ihre Verbindungslinien', in: Udo Schuster (red.), Rassismus im neuen Gewand. Herausforderungen im Kommunikationszeitalter 4.0, München 2017, p. 217-264, hier 234, 239-242. Andrea Röpke & Andreas Speit, Völkische Landnahme: Alte Sippen, junge Siedler, rechte Ökos, Berlijn 2019, p. 108-110. Gearchiveerd op 16 mei 2023.
Werner Georg Haverbeck, Das Ziel der Technik: Die Menschwerdung der Erde, Olten/Freiburg i.Br. 1965, p. 157-158. Peter Bierl, 'Lebensschutz und Rassenhygiene: Zu den ideologischen Grundlagen des Weltbundes zum Schutz des Lebens (WSL)', ongepubl. ms. 2011. Heinz Gess & Peter Pott, Die Gestalttheorie des Neo-Nazis Prof. Dr. Werner Haverbeck, kritiknetz.de 2008 (geraadpleegd 3 juni 2020). Gearchiveerd op 14 februari 2022.

zcu.cz

otik.zcu.cz

Zie vooral de biografieën van Ingo Wiwjorra (1988-2018) en Bernhard Mees (2006), verder Buning (1974), Häke (1981), Doegin (1993, ²2008), Baumann (1995), Van Gilst (2006), Alexander (2010) en Huussen (2018). Gegevens uit andere bronnen zijn voorzien van annotatie. De onkritische studies van Alexander, Baumann, Doegin en Van Gilst zijn afkomstig uit het zelfde milieu als waarin Wirth zich bewoog en dienen met voorzichtigheid geraadpleegd te worden. Thematische bijdragen betreffen studies over Wirths runologie (Hunger 1984), zijn muziekhistorische werk (Godwin 2002; Huussen 2018), zijn studie naar rotsinscripties (Löw 2009, 2016), zijn godsdiensthistorische opvattingen (Winter 2010, 2017) en zijn taalgebruik (Horňáček 2014). Wirths optreden in Friesland komt vooral aan de orde bij Frieswijk (1999), Eickhoff (2003) en Jensma (2004). Een aardige samenvatting van zijn werk in het Tsjechisch levert: Martin Ulč, 'Herman Wirth: het ontwerpen van een nieuwe wetenschap' (Herman Wirth: Utváření nové vědy), bachelorscriptie Universiteit van West-Bohemen, Plzeň 2013. Gearchiveerd op 18 november 2022.

zeitensprünge.de

Wiwjorra, Herman Wirth, p. 117. Vgl. Herbert Illig, 'Horken, Krohne, Krieg und Nachkrieg: Ein musischer Prähistoriker aus Gräfelfing', in: Zeitensprünge: Interdisziplinäres Bulletin 25 (2013), nr. 3, p. 9-29. Gearchiveerd op 29 maart 2020.