Adam Westerman, 'Een corte waerachtighe beschryvinge van de oude Anze-stadt Stavoren', in: Dez., Christelycke Zee-vaert ende Wandel-Wegh, Amsterdam 1625 (oorspr. 1611), p. 371-416, hier p. 399. Eerdere drukken zijn niet bewaard gebleven. De tekst moet dateren van voor zijn vertrek uit Stavoren in 1616.
Werraga (1422) is inderdaad de oudste naam van Warga; Warns komt sinds de 13e eeuw voor als Wardelse. Een toponiem Reawier is in Friesland niet bekend. Karel F. Gildemacher, Friese plaatsnamen. Alle steden, dorpen en gehuchten, Leeuwarden 2007, p. 258, 262.
Martinus Hamconius, Frisia. De viris rebusque Frisiae illustribus libri duo, Keulen 1620, p. 10, 13vs-14, 75vs. De drukplaten zijn al gebruikt voor een eerdere publicatie uit 1617, waar geen volledig exemplaar van bewaard is gebleven.
Vgl. Josephus J. Bruinsma, ‘Het Roode Klif’, Nieuwe Friesche Volks-Almanak 11 (1863), p. 17-38.
Joost H. Halbertsma, ‘Bibliografisch album’, in: De Gids 20 (1856), dl. 1, p. 262-292, hier p. 271. Dez., Lexicon Frisicum, dl. 1, Den Haag 1874, p. 785.
Allmers gebruikte het motto "Lewer dod as Sklav" om de Opstand van de Stedingers in 1234 te karakteriseren. Hermann Allmers, Dichtungen, Bremen 1860, p. 104.
Johan Winkler, ‘Friesland over de grenzen’, in: De Tijdspiegel 39 (1882), p. 77-103, hier p. 95 ("Ljeavor dead as slav"). Opnieuw in: Dez., Oud Nederland, Den Haag 1888, p. 91.
Pieter Jacob Harrebomée, Spreekwoordenboek der Nederlandsche taal, Utrecht 1858, dl. 1, p. 147 ("Liever dood dan onvrij"). Witsens manuscript is niet bewaard gebleven.
Vermoedelijk de eerste die de strijdkreet Ljeaver dea dan slaêf met de veldslag van 1345 verbond was de gereformeerde tuinder Gerben Reimers Brouwer te Bitgum, die actief was in het Kristlik Frysk Selskip. Zie Groustra, Slach by Starum, p. 85. G.R.B. te B., 'Graaf Willem IV en het vrije Friesche Volk. Hoe Holland het onderspit moest delven in 1345', in: De Standaard, 9 oktober 1936 (Friesch Bijvoegsel). Het artikel was door de redactie wterk bekort, maar werd volledig afgedrukt in De Stim fan Fryslân, het orgaan van het Kristlik Frysk Selskip. Hendrik Algra schreef daarop een reactie, waarin hij stelde dat de slag zich bij Warns had afgespeeld en de gedachte dat het om Stavoren zou gaan een misvatting noemde. De spreuk wordt eveneens gebruikt door de antimilitarist Inne de Jong. Zie: d.J., 'De Slag bij Warns 1345', in: Leeuwarder Courant, 23 maart 1940. Imme de Jong was een van de sprekers bij de onthulling van de gedenksteen in 1952.
De zinsnede "dat naeste dorp(e)" in plaats van "dat naeste huus" is mogelijk ontleend aan een corrupte vertaling van de 14e-eeuwse kroniek van Johannes de Beke, waar sprake is van "viconiorum domum". Vgl. Hettel Bruch, 'Beke en Friesland’, in: It Beaken 46 (1984), p. 238-250. Dez. (ed.), Chronographia Johannes de Beke, Den Haag 1973, dl. 2, p. lxiii en 190. Lambooij (zie hierna) veronderstelt ten onrechte dat deze fout zich eerst via de in 1738 gedrukte Beka-vertaling heeft verbreid: hij was al te vinden bij Aurelius (1517).
Bernardus Schotanus à Sterringa en François Halma, Uitbeelding der Heerlijkheid Friesland, Leeuwarden 1718, frontispice (bron: Rare Atlasses, ookvia Wageningen University).
Giovanni Villani, Nova Cronica, 1348, ed. Giovanni Porta, 3 dl., Parma 1991, hier ed. 2000, p. 1527-1528 (hst. 54).
wur.nl
images.wur.nl
Bernardus Schotanus à Sterringa en François Halma, Uitbeelding der Heerlijkheid Friesland, Leeuwarden 1718, frontispice (bron: Rare Atlasses, ookvia Wageningen University).
youtube.com
Ferklearring Frije Fryske Folk. De Ommekeer (13 juli 2022). Geraadpleegd op 20 september 2023. “Op grond van het internationaal volkenrecht geldt, dat indien een overheid niet meer dienstig is aan het Fryske volk, maar het Fryske volk dienstig dient te zijn aan een overheid, dan heeft het Fryske volk het recht om zich met alle middelen te beschermen ende corrupte overheid met alle middelen af te zetten. Rutte cs. en alle medeplegers hebben onder leiding van het World Economic Forum bewust gekozen om het Fryske volk en haar mienskip onder meer middels het biowapen Covid-19 en psychologische oorlogsvoering te vernietigen.”
