Strawson, G. (1998, 2004). „Free will”. In E. Craig (Ed.), Routledge Encyclopedia of Philosophy. London: Routledge. Retrieved August 17, 2006, ((online)).
archive.org
www23.us.archive.org
Niels Bohr, Light and Life (Światło i życie). Nature, 1 kwietnia 1933 r., s. 457. ISBN 978-0-444-89972-9. „Na przykład nie da się, z naszego punktu widzenia, przywiązać jednoznacznej sensowności do czasem wyrażanego zapatrywania, że prawdopodobieństwo wystąpienia pewnych procesów atomowych w ciele mogłoby być pod bezpośrednim wpływem woli. W istocie, zgodnie z uogólnioną interpretacją psychofizycznego paralelizmu, wolność woli musi być postrzegana jako właściwość świadomego życia, która wiąże się z funkcjami organizmu, jakie nie tylko wymykają się opisowi przyczynowo-mechanicznemu, ale nawet analizie fizycznej poprowadzonej w zakresie wymaganym dla jednoznacznego zastosowania statystycznych praw mechaniki atomów. Bez wdawania się w spekulacje metafizyczne mogę być może dodać, że analiza samej koncepcji wyjaśnienia oczywiście zaczęłaby się i skończyła na wyrzeczeniu się wyjaśniania naszej aktywności świadomej.” Pełny tekst na us.archive.org.
arxiv.org
Zob. np. G.G.HooftG.G., How does god play dice? (Pre-)determinism at the Planck scale (Jak Bóg gra w kości? (Pre-)determinizm w skali Plancka), „arXiv”, 2001, arXiv:hep-th/0104219, Cytat: „Predeterminacja jest tu zdefiniowana przez założenie, że ‘wolna wola’ eksperymentatora w decydowaniu, co zmierzyć (jak np. jego wybór, by zmierzyć x-owy lub y-owy komponent spinu elektronu), jest w praktyce ograniczona prawami deterministycznymi, a przez to w ogóle nie wolna”. Także C.V. Sukumar, A new paradigm for science and architecture (Nowy wzorzec dla nauki i architektury). City (Taylor & Francis) 1 (1-2), 1996: s. 181–183. „Teoria kwantowa dostarczyła pięknego opisu zachowania izolowanych atomów i jąder i małych zgrupowań cząstek elementarnych. Współczesna nauka rozpoznała, że to raczej predyspozycja niż predeterminacja jest tym, co szeroko przeważa w naturze.”.
Dalsza dyskusja w Heinrich KuhnJohn T Roberts: Determinism. W: The Philosophy of Science: An Encyclopedia. Sahotra Sarkar, Jessica Pfeifer, Justin Garson (eds.). Psychology Press, 2006, s. 197 i d.
Far Western Philosophy of Education Society (1971). Proceedings of the Annual Meeting of the Far Western Philosophy of Education Society. Far Western Philosophy of Education Society, s. 12. Odczytano 20 grudnia 2012 r. „«Determinism» jest, w istocie, stanowiskiem twierdzącym, że wszelkie zachowanie jest spowodowane zachowaniami wcześniejszymi. «Predeterminacja» to stanowisko twierdzące, że wszelkie zachowanie jest spowodowane warunkami, które w ogóle poprzedzają zachowanie (tego typu bezosobowe ograniczenia jak „uwarunkowania ogólnoludzkie”, instynkty, wola Boża, wewnętrzna wiedza, los itp.).”.
Predeterminism. Oxford Dictionaries, kwiecień 2010. Odczytano 20 grudnia 2012 r. Zob. też Predeterminism, Collins English Dictionary, Collins. Odczytano 20 grudnia 2012 r.
doi.org
dx.doi.org
Jaclyn McKewan, Predeterminism. W: H. James Birx, Encyclopedia of Time: Science, Philosophy, Theology, & Culture (Encyklopedia czasu: nauka, filozofia, teologia i kultura). SAGE Publications, Inc., 2009, s. 1035–1036. Odczytano 20 grudnia 2012 r.
Andrew S.A.S.KayserAndrew S.A.S., Felice T.F.T.SunFelice T.F.T., MarkM.D’EspositoMarkM., A comparison of Granger causality and coherency in fMRI-based analysis of the motor system, „Human Brain Mapping”, 30 (11), 2009, s. 3475–3494, DOI: 10.1002/hbm.20771, ISSN1097-0193, PMID: 19387980, PMCID: PMC2767459.
FrédéricF.AssalFrédéricF., SophieS.SchwartzSophieS., PatrikP.VuilleumierPatrikP., Moving with or without will: functional neural correlates of alien hand syndrome, „Annals of Neurology”, 62 (3), 2007, s. 301–306, DOI: 10.1002/ana.21173, ISSN0364-5134, PMID: 17638304.
Lisa A.L.A.ScepkowskiLisa A.L.A., AliceA.Cronin-GolombAliceA., The alien hand: cases, categorizations, and anatomical correlates, „Behavioral and Cognitive Neuroscience Reviews”, 2 (4), 2003, s. 261–277, DOI: 10.1177/1534582303260119, ISSN1534-5823, PMID: 15006289.
T.T.BundickT.T., M.M.SpinellaM.M., Subjective experience, involuntary movement, and posterior alien hand syndrome, „Journal of Neurology, Neurosurgery, and Psychiatry”, 68 (1), 2000, s. 83–85, DOI: 10.1136/jnnp.68.1.83, ISSN0022-3050, PMID: 10601408, PMCID: PMC1760620.
HenkH.AartsHenkH., RuudR.CustersRuudR., Daniel M.D.M.WegnerDaniel M.D.M., On the inference of personal authorship: enhancing experienced agency by priming effect information, „Consciousness and Cognition”, 14 (3), 2005, s. 439–458, DOI: 10.1016/j.concog.2004.11.001, ISSN1053-8100, PMID: 16091264.
Roy F.R.F.BaumeisterRoy F.R.F., E.J.E.J.MasicampoE.J.E.J., C. NathanC.N.DewallC. NathanC.N., Prosocial benefits of feeling free: disbelief in free will increases aggression and reduces helpfulness, „Personality & Social Psychology Bulletin”, 35 (2), 2009, s. 260–268, DOI: 10.1177/0146167208327217, ISSN0146-1672, PMID: 19141628.
AdamA.FeltzAdamA., Edward T.E.T.CokelyEdward T.E.T., Do judgments about freedom and responsibility depend on who you are? Personality differences in intuitions about compatibilism and incompatibilism, „Consciousness and Cognition”, 18 (1), 2009, s. 342–350, DOI: 10.1016/j.concog.2008.08.001, ISSN1090-2376, PMID: 18805023.
Kathleen D.K.D.VohsKathleen D.K.D., Jonathan W.J.W.SchoolerJonathan W.J.W., The value of believing in free will: encouraging a belief in determinism increases cheating, „Psychological Science”, 19 (1), 2008, s. 49–54, DOI: 10.1111/j.1467-9280.2008.02045.x, ISSN0956-7976, PMID: 18181791.
doi.org
J.M. Fischer. Incompatibilism. „Philosophical Studies”, s. 121–137, 1983. DOI: 10.1007/BF01112527.
Dalsza dyskusja tej kompatybilistycznej teorii znajduje się np. Sumie przeciwko poganom św. Tomasza, w księdze 3 o Opatrzności, rozdz. 88-91 (260-267), gdzie postuluje się, iż wszystko ma swą przyczynę, i w szczegółach co chwila odnosi to także do wszystkich poszczególnych wyborów człowieka itp., odpierając jeszcze poglądy przeciwne. Tutaj tekst online, s. 506. Aby, przynajmniej w zamyśle, uniknąć oczyszczenia człowieka z winy zwraca się tam z drugiej strony uwagę na przygodność tego, co ma miejsce, tzn. brak konieczności bezpośredniej narzuconej przez Boga ściśle w odniesieniu do konkretnego („przygodnego”, przykładowego, przypadkowego) uczynku. Typowy wybór nie został specjalnie nakazany przez Boga; św. Tomasz mówi, że konkretny wybór jest niekonieczny, ale w rzeczywistości (z powodu względności pojęć konieczny-przypadkowy i, co za tym idzie, możliwości ich odwracania) zdaje się to znaczyć tyle, że jest on przypadkowy względem Boga i prawa natury, a zarazem konieczny względem swej bezpośredniej poprzedzającej przyczyny w woli i intelekcie. (Jest to nawet intuicyjne w myśl nowoczesnej teorii chaosu, w której można próbować pokazać, że powstające w toku ewolucji wszechświata czy, prościej, jakiegoś automatu coraz bardziej rozwinięte twory są chaotyczne względem jego praw.).
jstor.org
C.C.BorstC.C., Leibniz and the compatibilist account of free will (Leibniz i kompatybilistyczny pogląd na wolną wolę), „Studia leibnitiana”, 24 (1), 1992, s. 49–58, JSTOR: 40694201, Cytat: „Leibniz przedstawia wyraźny przypadek filozofa, który nie sądzi, że predeterminacja wymaga uniwersalnego determinizmu przyczynowego”.
H.H.ShermanH.H., Marx and determinism (Marks i determinizm), „Journal of Economic Issues”, 15 (1), 1981, s. 61–71, JSTOR: 4224996, Cytat: „Wiele religii świata uważa, że ścieżka historii jest predeterminowana przez Boga lub Przeznaczenie. Na tej podstawie, wielu wierzy, że co ma się zdarzyć, zdarzy się, i akceptuje swe przeznaczenie w fatalistyczny sposób.”.
H.H.FrankfurtH.H., Freedom of the Will and the Concept of the Person (Wolność woli a koncepcja osoby), „Journal of Philosophy”, 68 (1), 1971, s. 5–20, JSTOR: 2024717.
Warto tu odnotować, że przynajmniej ta popularna wciąż wśród ludzi wykształconych interpretacja mechaniki kwantowej, w myśl której cząstki niejako „przeskakują” z jednego położenia w drugie – co mogłoby przykładowo nieść informacje o jakichś ludzkich decyzjach – jest przez współczesną fizykę odrzucana. Już od czasów szczególnej teorii względności przypisywanie cząstkom możliwości takich przeskoków bez oglądania się na obserwowalną średnią prędkość światła stało pod znakiem zapytania; ostatecznym, jak się zdaje, końcem tej interpretacji była fizyka Feynmana, wraz z jej teoretycznym wyprowadzeniem tzw. zasady najmniejszego działania, w myśl której cząstki poruszają się w sposób ciągły i najprostszymi możliwymi trasami (por. artykuł o sumie po historiach z wyprowadzeniem ww. zasady na angielskiej Wikipedii(inne języki)). Dotyczy to wprawdzie położeń cząstek i nie wyklucza skokowych zdarzeń zaburzających innych własności, np. energię. (Również tzw. przeskok z orbity na orbitę, kluczowy dla teorii Bohra, we współczesnej mechanice kwantowej dotyczy raczej nie położenia, a zmiany energii wskutek pochłonięcia lub emisji fotonu, którym to procesom odpowiadają konkretne diagramy Feynmana i wynikające z nich prawdopodobieństwa; tzw. orbity Bohra są względem tej podstawy fizycznej wtórne.) Więcej na temat fizyki Feynmana i tzw. sumy po historiach w angielskim artykule, a także np. w tym polskim.
lander.edu
philosophy.lander.edu
Some Varieties of Free Will and Determinism (Pewne gatunki wolnej woli i determinizmu). Philosophy 302: Ethics. philosophy.lander.edu. 9.10.2009, dostęp: 19 grudnia 2012, „Predeterminizm: filozoficzny i teologiczny pogląd łączący Boga z determinizmem. W tej doktrynie zdarzenia przez całą wieczność zostały wstępnie zadekretowane przez pewną nadprzyrodzoną moc w sekwencji przyczynowej.”.
logicmuseum.com
W oryginale łacińskim zdanie zakończone „ipsa electio dicitur quoddam iudicium, a quo nominatur liberum arbitrium”, czyli „samo wybranie stanowi sąd; od niego to bierze nazwę wolna wola”. Gra słów: arbitrium = wybór, liberum arbitrium = wolna wola.
Predeterminism. Merriam-Webster Dictionary, Merriam-Webster, Inc. Odczytano 20 grudnia 2012 r. Zob. np. A.T. Ormond, Freedom and psycho-genesis (Wolność i psychogeneza). Psychological Review (Macmillan & Company) 1 (3), 1894: s. 217. „Problem predeterminacji dotyczy czynników pochodzenia i środowiska, a przedmiotem debaty jest tu relacja obecnego wybierającego ego do tych predeterminujących czynników”. Także M.D. Garris i in, A Platform for Evolving Genetic Automata for Text Segmentation (GNATS). Science of Artificial Neural Networks (Citeseer) 1710, 1992: s. 714–724. „Mimo to, nie unika się zupełnie predeterminacji. Jeśli kody w genotypie nie są poprawnie zaprojektowane, to ewoluujące organizmy będą fundamentalnie upośledzone.”.
S.H.S.H.ZinnerS.H.S.H., Tourette disorder, „Pediatrics in Review”, 21 (11), 2000, s. 372–383, ISSN1526-3347, PMID: 11077021.
Andrew S.A.S.KayserAndrew S.A.S., Felice T.F.T.SunFelice T.F.T., MarkM.D’EspositoMarkM., A comparison of Granger causality and coherency in fMRI-based analysis of the motor system, „Human Brain Mapping”, 30 (11), 2009, s. 3475–3494, DOI: 10.1002/hbm.20771, ISSN1097-0193, PMID: 19387980, PMCID: PMC2767459.
FrédéricF.AssalFrédéricF., SophieS.SchwartzSophieS., PatrikP.VuilleumierPatrikP., Moving with or without will: functional neural correlates of alien hand syndrome, „Annals of Neurology”, 62 (3), 2007, s. 301–306, DOI: 10.1002/ana.21173, ISSN0364-5134, PMID: 17638304.
R.S.R.S.DoodyR.S.R.S., J.J.JankovicJ.J., The alien hand and related signs, „Journal of Neurology, Neurosurgery, and Psychiatry”, 55 (9), 1992, s. 806–810, ISSN0022-3050, PMID: 1402972, PMCID: PMC1015106.
Lisa A.L.A.ScepkowskiLisa A.L.A., AliceA.Cronin-GolombAliceA., The alien hand: cases, categorizations, and anatomical correlates, „Behavioral and Cognitive Neuroscience Reviews”, 2 (4), 2003, s. 261–277, DOI: 10.1177/1534582303260119, ISSN1534-5823, PMID: 15006289.
T.T.BundickT.T., M.M.SpinellaM.M., Subjective experience, involuntary movement, and posterior alien hand syndrome, „Journal of Neurology, Neurosurgery, and Psychiatry”, 68 (1), 2000, s. 83–85, DOI: 10.1136/jnnp.68.1.83, ISSN0022-3050, PMID: 10601408, PMCID: PMC1760620.
C.D.C.D.FrithC.D.C.D., S.S.BlakemoreS.S., D.M.D.M.WolpertD.M.D.M., Explaining the symptoms of schizophrenia: abnormalities in the awareness of action, „Brain Research. Brain Research Reviews”, 31 (2–3), 2000, s. 357–363, PMID: 10719163.
Douglas T.D.T.KenrickDouglas T.D.T., Norman P.N.P.LiNorman P.N.P., JonathanJ.ButnerJonathanJ., Dynamical evolutionary psychology: individual decision rules and emergent social norms, „Psychological Review”, 110 (1), 2003, s. 3–28, ISSN0033-295X, PMID: 12529056.
D.M.D.M.WegnerD.M.D.M., T.T.WheatleyT.T., Apparent mental causation. Sources of the experience of will, „The American Psychologist”, 54 (7), 1999, s. 480–492, ISSN0003-066X, PMID: 10424155.
HenkH.AartsHenkH., RuudR.CustersRuudR., Daniel M.D.M.WegnerDaniel M.D.M., On the inference of personal authorship: enhancing experienced agency by priming effect information, „Consciousness and Cognition”, 14 (3), 2005, s. 439–458, DOI: 10.1016/j.concog.2004.11.001, ISSN1053-8100, PMID: 16091264.
Roy F.R.F.BaumeisterRoy F.R.F., E.J.E.J.MasicampoE.J.E.J., C. NathanC.N.DewallC. NathanC.N., Prosocial benefits of feeling free: disbelief in free will increases aggression and reduces helpfulness, „Personality & Social Psychology Bulletin”, 35 (2), 2009, s. 260–268, DOI: 10.1177/0146167208327217, ISSN0146-1672, PMID: 19141628.
AdamA.FeltzAdamA., Edward T.E.T.CokelyEdward T.E.T., Do judgments about freedom and responsibility depend on who you are? Personality differences in intuitions about compatibilism and incompatibilism, „Consciousness and Cognition”, 18 (1), 2009, s. 342–350, DOI: 10.1016/j.concog.2008.08.001, ISSN1090-2376, PMID: 18805023.
Kathleen D.K.D.VohsKathleen D.K.D., Jonathan W.J.W.SchoolerJonathan W.J.W., The value of believing in free will: encouraging a belief in determinism increases cheating, „Psychological Science”, 19 (1), 2008, s. 49–54, DOI: 10.1111/j.1467-9280.2008.02045.x, ISSN0956-7976, PMID: 18181791.
Predeterminism. Oxford Dictionaries, kwiecień 2010. Odczytano 20 grudnia 2012 r. Zob. też Predeterminism, Collins English Dictionary, Collins. Odczytano 20 grudnia 2012 r.
philpapers.org
D. Bourget, D.J. Chalmers: What do philosophers believe? (W co wierzą filozofowie?). Philosophical Studies (3): 1-36 (2013). Zob. tekst online.
rsarchive.org
R. Steiner (1964), Rudolf Steiner Press, Londyn, 1964, 1970, 1972, 1979, s. 230 i dalej, tłumaczenie z 12. niemieckiej edycji z 1962 autorstwa Michaela Wilsona. ((online)).
Błędem byłoby natomiast wnioskowanie z cytatu tej encykliki „pierwszej przyczyny ... szukać trzeba w samejże jego wolnej woli, jakby w korzeniu” automatycznie o inkompatybilizmie, gdyż tu akurat omawia się nie tyle przyczyny realnie działające, co racje wysuwane na rzecz bronionej tezy o znaczeniu nauczania moralnego (równie właściwe byłyby słowa „głównego powodu”). Por. oficjalne tłumaczenie na angielski: In man’s free will ... lies the very root of the necessity of law.
Warto tu odnotować, że przynajmniej ta popularna wciąż wśród ludzi wykształconych interpretacja mechaniki kwantowej, w myśl której cząstki niejako „przeskakują” z jednego położenia w drugie – co mogłoby przykładowo nieść informacje o jakichś ludzkich decyzjach – jest przez współczesną fizykę odrzucana. Już od czasów szczególnej teorii względności przypisywanie cząstkom możliwości takich przeskoków bez oglądania się na obserwowalną średnią prędkość światła stało pod znakiem zapytania; ostatecznym, jak się zdaje, końcem tej interpretacji była fizyka Feynmana, wraz z jej teoretycznym wyprowadzeniem tzw. zasady najmniejszego działania, w myśl której cząstki poruszają się w sposób ciągły i najprostszymi możliwymi trasami (por. artykuł o sumie po historiach z wyprowadzeniem ww. zasady na angielskiej Wikipedii(inne języki)). Dotyczy to wprawdzie położeń cząstek i nie wyklucza skokowych zdarzeń zaburzających innych własności, np. energię. (Również tzw. przeskok z orbity na orbitę, kluczowy dla teorii Bohra, we współczesnej mechanice kwantowej dotyczy raczej nie położenia, a zmiany energii wskutek pochłonięcia lub emisji fotonu, którym to procesom odpowiadają konkretne diagramy Feynmana i wynikające z nich prawdopodobieństwa; tzw. orbity Bohra są względem tej podstawy fizycznej wtórne.) Więcej na temat fizyki Feynmana i tzw. sumy po historiach w angielskim artykule, a także np. w tym polskim.
wikisource.org
en.wikisource.org
Schopenhauer, który zresztą kontynuował i uprościł system Kanta, argumentował, m.in. na podstawie złudzeń optycznych i „wstępnego przetwarzania”, że to intelekt czy wręcz mózg wytwarza na podstawie czegoś innego obraz świata, na zasadzie wnioskowania ze skutków, np. optycznych, o odpowiednich przyczynach, np. przedstawieniach konkretnych przedmiotów. Intelekt jest w jego pracach związany ściśle z poznawaniem przyczyn i skutków i ich kojarzeniem, odpowiada to nieco współczesnemu poglądowi na korę mózgową i powstawanie skojarzeń. Z intelektualności wszelkiego przedstawienia wynikało następnie oczywiście, że przyczynowość tkwi w świecie i poprzedza i umożliwia doświadczenie. Wersja angielska dowodu online.
wolnelektury.pl
Kant argumentował, że aby ludzkie życie nie było tylko „marzeniem sennym” (losowym czy projektowanym przez podmiot zestawieniem klatek filmu), czasowość zdarzenia A jako przed lub po B musi podlegać pewnemu prawidłu. Ustalona kolejność zaś oznacza istnienie warunków koniecznych oraz przyczyn, czyli podstaw dostatecznych (tzw. racja dostateczna to współzajście wszystkich warunków koniecznych). Bez określonej przyczynowości, zarówno w podmiocie, jak i w świecie zewnętrznym, upływ czasu byłby niemożliwy, gdyż jest on z samej swej istoty kierunkowy. Zob. tekst online.
worldcat.org
HilaryH.BokHilaryH., Freedom and Responsibility, Princeton: Princeton University Press, 1998, ISBN 0-691-01566-X, OCLC51628620.brak strony (książka)
Michael L.M.L.PetersonMichael L.M.L., John MartinJ.M.FischerJohn MartinJ.M., Libertarianism and Avoidability: A Reply to Widerker (Libertarianizm i możność uniknięcia: odpowiedź do Widerkera), „Faith and Psychology”, 12, 1995, s. 119–125, ISSN0739-7046.
S.H.S.H.ZinnerS.H.S.H., Tourette disorder, „Pediatrics in Review”, 21 (11), 2000, s. 372–383, ISSN1526-3347, PMID: 11077021.
Andrew S.A.S.KayserAndrew S.A.S., Felice T.F.T.SunFelice T.F.T., MarkM.D’EspositoMarkM., A comparison of Granger causality and coherency in fMRI-based analysis of the motor system, „Human Brain Mapping”, 30 (11), 2009, s. 3475–3494, DOI: 10.1002/hbm.20771, ISSN1097-0193, PMID: 19387980, PMCID: PMC2767459.
FrédéricF.AssalFrédéricF., SophieS.SchwartzSophieS., PatrikP.VuilleumierPatrikP., Moving with or without will: functional neural correlates of alien hand syndrome, „Annals of Neurology”, 62 (3), 2007, s. 301–306, DOI: 10.1002/ana.21173, ISSN0364-5134, PMID: 17638304.
R.S.R.S.DoodyR.S.R.S., J.J.JankovicJ.J., The alien hand and related signs, „Journal of Neurology, Neurosurgery, and Psychiatry”, 55 (9), 1992, s. 806–810, ISSN0022-3050, PMID: 1402972, PMCID: PMC1015106.
Lisa A.L.A.ScepkowskiLisa A.L.A., AliceA.Cronin-GolombAliceA., The alien hand: cases, categorizations, and anatomical correlates, „Behavioral and Cognitive Neuroscience Reviews”, 2 (4), 2003, s. 261–277, DOI: 10.1177/1534582303260119, ISSN1534-5823, PMID: 15006289.
T.T.BundickT.T., M.M.SpinellaM.M., Subjective experience, involuntary movement, and posterior alien hand syndrome, „Journal of Neurology, Neurosurgery, and Psychiatry”, 68 (1), 2000, s. 83–85, DOI: 10.1136/jnnp.68.1.83, ISSN0022-3050, PMID: 10601408, PMCID: PMC1760620.
Douglas T.D.T.KenrickDouglas T.D.T., Norman P.N.P.LiNorman P.N.P., JonathanJ.ButnerJonathanJ., Dynamical evolutionary psychology: individual decision rules and emergent social norms, „Psychological Review”, 110 (1), 2003, s. 3–28, ISSN0033-295X, PMID: 12529056.
D.M.D.M.WegnerD.M.D.M., T.T.WheatleyT.T., Apparent mental causation. Sources of the experience of will, „The American Psychologist”, 54 (7), 1999, s. 480–492, ISSN0003-066X, PMID: 10424155.
HenkH.AartsHenkH., RuudR.CustersRuudR., Daniel M.D.M.WegnerDaniel M.D.M., On the inference of personal authorship: enhancing experienced agency by priming effect information, „Consciousness and Cognition”, 14 (3), 2005, s. 439–458, DOI: 10.1016/j.concog.2004.11.001, ISSN1053-8100, PMID: 16091264.
Roy F.R.F.BaumeisterRoy F.R.F., E.J.E.J.MasicampoE.J.E.J., C. NathanC.N.DewallC. NathanC.N., Prosocial benefits of feeling free: disbelief in free will increases aggression and reduces helpfulness, „Personality & Social Psychology Bulletin”, 35 (2), 2009, s. 260–268, DOI: 10.1177/0146167208327217, ISSN0146-1672, PMID: 19141628.
EddyE.NahmiasEddyE. i inni, Is Incompatibilism Intuitive? (Czy inkompatybilizm jest intuicyjny?), „Philosophy and Phenomenological Research”, 73 (1), 2006, s. 28–53, ISSN1933-1592.
AdamA.FeltzAdamA., Edward T.E.T.CokelyEdward T.E.T., ThomasT.NadelhofferThomasT., Natural Compatibilism versus Natural Incompatibilism: Back to the Drawing Board (Naturalny kompatybilizm vs naturalny inkompatybilizm: powrót do tablicy), „Mind & Language”, 24 (1), 2009, s. 1–23, ISSN1468-0017.
ShaunS.NicholsShaunS., JoshuaJ.KnobeJoshuaJ., Moral Responsibility and Determinism: The Cognitive Science of Folk Intuitions (Moralna odpowiedzialność a determinizm: kognitywna nauka intuicji ludowych), „Nous”, 41 (4), 2007, s. 663–685, ISSN1468-0068.
HAGOPH.SarkissianHAGOPH. i inni, Is Belief in Free Will a Cultural Universal? (Czy wiara w wolną wolę jest kulturowo uniwersalna?)., „Mind & Language”, 25 (3), 2010, s. 346–358, ISSN1468-0017.
AdamA.FeltzAdamA., Edward T.E.T.CokelyEdward T.E.T., Do judgments about freedom and responsibility depend on who you are? Personality differences in intuitions about compatibilism and incompatibilism, „Consciousness and Cognition”, 18 (1), 2009, s. 342–350, DOI: 10.1016/j.concog.2008.08.001, ISSN1090-2376, PMID: 18805023.
Kathleen D.K.D.VohsKathleen D.K.D., Jonathan W.J.W.SchoolerJonathan W.J.W., The value of believing in free will: encouraging a belief in determinism increases cheating, „Psychological Science”, 19 (1), 2008, s. 49–54, DOI: 10.1111/j.1467-9280.2008.02045.x, ISSN0956-7976, PMID: 18181791.
