Το Φιλοσοφικό Λεξικό του Βολταίρου αναφέρει: «ΙΕΧΩΒΑ, το αρχαίο όνομα του Θεού. [...] Όλα τα έθνη το προφέρουν ιε και όχι ζε [σημ. καθώς στα γαλλικά το "Jeová", προφέρεται Ζεοβά]. Αυτό το ιερό όνομα σχηματιζόταν από τα φωνήεντα ι, ε, ο, ου [σημ. ή β (w)] στη σειρά. Κάποιοι το πρόφεραν ιε, εχ με δασεία προφορά, ι, ε, ο, βα». Το λεξικογραφικό αυτό έργο του Βολταίρου μπορεί να βρεθεί στην αγγλική έκδοση The Works of Voltaire, A Contemporary Version (New York: E.R. DuMont, 1901) εδώΑρχειοθετήθηκε 2008-08-09 στο Wayback Machine., στον ιστότοπο του Πανεπιστημίου της ΑδελαΐδαςΑρχειοθετήθηκε 2016-03-20 στο Wayback Machine., και εδώ, στην The Online Library of Liberty.
«Όσον αφορά την κοινή άποψη ότι το όνομα Ιεχωβά εκφράζει την ιδέα της απόλυτης και αφ' εαυτού ύπαρξης, αυτή αποτελεί αποκύημα της φαντασίας της Αλεξανδρινής φιλοσοφίας, εξόχως ασυνεπούς με τη συνολική γλώσσα της Παλαιάς Διαθήκης [...] Ο Ισραήλ λάτρευε τον Ιεχωβά ως ζωντανή προσωπική δύναμη και όχι ως μεταφυσική οντότητα [...] Επαληθώς, η μεταφυσική θεώρηση της Θεότητας ως αιώνιου, άπειρου και τα όμοια δεν αποτελεί ίδιον της εξ αποκαλύψεως θρησκείας, αλλά προήλθε από τους φιλοσόφους των Εθνικών πολύ πέρα από οποιαδήποτε απόπειρα στην Παλαιά Διαθήκη». (W. Robertson Smith, The Prophets of Israel and their Place in History, 1919, A. & C. Black, σελ. 62, 63, διαθέσιμο στο διαδίκτυο εδώ)
archive.today
Στον ιστότοπο της εφημερίδας Το Βήμα υπάρχει ο λόγος του Μάλκολμ Χ, τον οποίο εκφώνησε στις 4 Δεκεμβρίου1963, όπου γίνεται αναφορά «στο πάνσοφο Υπέρτατο Ον, τον μεγάλο Θεό που αποκαλείται «Ιεχωβά» από τους μονοθεϊστές Εβραίους» και στον «ίδιο εκείνο Θεό (Ιεχωβά) που αναγκάστηκε να πνίξει τον Φαραώ στην Ερυθρά Θάλασσα». Το αγγλικό πρωτότυπο της ομιλίας μπορεί να βρεθεί εδώΑρχειοθετήθηκε 2016-04-08 στο Wayback Machine. στον ιστότοπο www.malcolm-x.orgΑρχειοθετήθηκε 2017-09-11 στο Wayback Machine..
Για παράδειγμα, αναφέρει ο Νίκος Δήμου: «Άραγε έχει γίνει ποτέ δίωξη για προσβολή του Μωάμεθ, του Ιεχωβά, ή του Βούδα; [...] Άλλες φορές βρεθήκαμε σε σύνθεση. Όπως στο έργο του Φίλωνα από την Αλεξάνδρεια, που έκανε τις πλατωνικές ιδέες, σκέψεις μέσα στη νόηση του Ιεχωβά». (Ασκήσεις ελευθερίας, σελ. 317, 339) Βλέπε, επίσης, σχετικά άρθρα του συγγραφέα στον ιστότοπό του, όπως εδώ και εδώ.
Το ποίημα World Karma παρουσιάστηκε το 1986 στη συλλογή White Shroud Poems και αναφέρει: «Οι Εβραίοι πάντοτε παραπονούνταν, γκρινιάζοντας σχετικά με τους ψεύτικους θεούς, και οι ίδιοι ύψωσαν τον μεγαλύτερο ψεύτικο Θεό, τον Ιεχωβά, στο μέσο του δυτικού πολιτισμού». (The Columbia World of Quotations, 1996, διαθέσιμο εδώ, στον ιστότοπο bartleby.com)
Harvard Classics:Το Βιβλίο των Ψαλμών. (Νέα Υόρκη, P.F. Collier & Son Company, 1909–14, Τομ. 44, Μέρος 3ο)
Αναφορά του Γουέλς στον «Θεό του Αβραάμ, τον Ιεχωβά» μπορεί να βρεθεί εδώ, στον ιστότοπο bartleby.com. (A Short History of the World, H.G. Wells, Penguin Books, 1922/1991, Κεφ. XXII, "Priests and Prophets in Judea", σελ. 83)
blueletterbible.org
I revealed Myself to Abraham, Isaac and Jacob as God Almighty (El Shaddai), and did not allow them to know Me by My name YHVH.—Έξοδος 6:3Αρχειοθετήθηκε 2012-01-18 στο Wayback Machine., The Living Torah
ccel.org
* Ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς αναφέρει ότι το τετραγράμματο όνομα του Θεού "λέγεται Ιαουέ" και το ερμηνεύει ως "ο Ων και ο Εσόμενος", δηλαδή "Εκείνος που Είναι και Εκείνος που θα Είναι". Συγκεκριμένα, στο έργο του Στρωματείς αναφέρει: «Πάλιν τὸ παραπέτασμα τῆς εἰς τὰ ἅγια τῶν ἁγίων παρόδου, κίονες τέτταρες αὐτόθι, ἁγίας μήνυμα τετράδος διαθηκῶν παλαιῶν, ἀτὰρ καὶ τὸ τετράγραμμον ὄνομα τὸ μυστικόν, ὃ περιέκειντο οἷς μόνοις τὸ ἄδυτον βάσιμον ἦν· λέγεται δὲ Ἰαουε, ὃ μεθερμηνεύεται ὁ ὢν καὶ ὁ ἐσόμενος. Καὶ μὴν καὶ καθʼ Ἕλληνας θεὸς τὸ ὄνομα τετράδα περιέχει γραμμάτων». (Στρωματείς 5.6.34.5, στα αγγλικά εδώΑρχειοθετήθηκε 2006-08-08 στο Wayback Machine., στον ιστότοπο της Christian Classics Ethereal Library)
Ο αναθεματισθείς μετά θάνατον Ωριγένης, στο σχολιολόγιό του Εις Ψαλμούς, αναφέρει ότι το "Κύριος" αποτελεί μετάφραση της εβραϊκής λέξης Αδωνάι ενώ η λέξη "Κύριος" είχε χρησιμοποιηθεί για να υποκαταστήσει το εβραϊκό τετραγράμματο που το καταγράφει ως Ιαή (Ιεχωβά/Γιαχβέ). Επίσης, ο Ωριγένης κάνει φανερό ότι ως τις ημέρες του υπήρχαν χειρόγραφα των Εβραϊκών Γραφών στην ελληνική γλώσσα που περιείχαν το τετραγράμματο με αρχαίους εβραϊκούς χαρακτήρες: «Διὸ λέγεται ταῦτα αὐτοὺς πεποιηκέναι "κατὰ τοῦ Κυρίου καὶ κατὰ τοῦ Χριστοῦ αὐτοῦ". Οὐκ ἀγνοητέον δὲ περὶ τοῦ ἐκφωνουμένου παρὰ μὲν ῞ελλησι τῇ "Κύριος" προσηγορίᾳ, παρὰ δὲ Ἑβραίοις τῇ "Ἀδωναΐ". Δέκα γὰρ ὀνόμασι παρ΄ Ἑβραίοις ὀνομάζεται ὁ Θεὸς, ὧν ἐστιν ἓν τὸ "Ἀδωναῒ", καὶ ἑρμηνεύεται "Κύριος". Καὶ ἔστιν ὅπου λέγεται τὸ "Ἀδωναῒ" παρ΄ Ἑβραίοις, καὶ παρ΄ ῞ελλησι "Κύριος", τῆς λέξεως τῆς γεγραμμένης ἐν τῇ Γραφῇ τοῦτο ἀπαγγελλούσης. ῎εστι δὲ ὅτε τὸ Ἰαὴ κεῖται, ἐκφωνεῖται δὲ τῇ "Κύριος" προσηγορίᾳ παρ΄ ῞ελλησι, ἀλλ΄ οὐ παρ΄ Ἑβραίοις, ὡς ἐν τῷ "Αἰνεῖτε τὸν Κύριον, ὅτι ἀγαθὸς ψαλμός". Κύριον γὰρ ἐνθάδε ἀντὶ τοῦ Ἰαὴ εἴρηκεν. Καὶ ἔστιν ἡ ἀρχὴ τοῦ ψαλμοῦ παρ΄ Ἑβραίοις "Ἀλληλούϊα"· ἔστι δέ τι τετραγράμματον ἀνεκφώνητον παρ΄ αὐτοῖς, ὅπερ καὶ ἐπὶ τοῦ πετάλου τοῦ χρυσοῦ τοῦ ἀρχιερέως ἀναγέγραπται, καὶ λέγεται μὲν τῇ "Ἀδωναῒ" προσηγορίᾳ, οὐχὶ τούτου γεγραμμένου ἐν τῷ τετραγραμμάτῳ· παρὰ δὲ ῞ελλησι τῇ "Κύριος" ἐκφωνεῖται. Καὶ ἐν τοῖς ἀκριβεστέροις δὲ τῶν ἀντιγράφων Ἑβραίοις χαρακτῆρσι κεῖται τὸ ὄνομα, Ἑβραϊκοῖς δὲ οὐ τοῖς νῦν, ἀλλὰ τοῖς ἀρχαιοτάτοις. Φασὶ γὰρ τὸν ῎εσδραν ἐν τῇ αἰχμαλωσίᾳ ἑτέρους αὐτοῖς χαρακτῆρας παρὰ τοὺς προτέρους παραδεδωκέναι. Τούτων δὲ ὑπεμνήσθημεν, ἐπεὶ τὸ τετραγράμματον ὡς "Κύριος" κεῖται ἐν τῷ "Ἀλλ΄ ἢ ἐν νόμῳ Κυρίου"· καὶ ἐν τῷ "῞οτι γινώσκει Κύριος ὁδὸν δικαίων"· καὶ νῦν "Κατὰ τοῦ Κυρίου καὶ κατὰ τοῦ Χριστοῦ αὐτοῦ"
Πηγή: Matthew Henry's Commentary on the Whole Bible, Τόμ. 1ος (Γένεση έως Δευτερονόμιο), διαθέσιμο στο ίντερνετ εδώ, στον ιστότοπο Christian Classics Ethereal Library.
Θεολογία της Παλαιάς Διαθήκης (Theologie des Alten Testaments), Dr Gustav Friedrich Oehler, 1883, εκδ. Funk & Wagnalls. Η πηγή είναι διαθέσιμη σε ψηφιοποιημένη μορφή εδώ.
«Θα ήταν επίπονο να απαριθμήσω τις ποικίλες απόψεις περί του ονόματος «Ιεχωβά». Είναι βέβαιο ότι αποτελεί αχρεία δεισιδαιμονία των Εβραίων να μην τολμούν να το προφέρουν ή να το γράψουν, αλλά να το αντικαθιστούν με το όνομα «Αδωνάι»· επίσης ούτε εγώ δεν επιδοκιμάζω τη διδασκαλία τους σύμφωνα με την οποία είναι άρρητο, επειδή δεν γράφεται σύμφωνα με τον κανόνα της γραμματικής. Αναντίρρητα, προέρχεται από τη λέξη היה, χαγιάχ, ή הוה, χαβάχ, και συνεπώς ορθά λέγεται από τους λόγιους σχολιολόγους ότι είναι το πρωταρχικό όνομα του Θεού, ενώ τα άλλα ήταν και παραμένουν επίθετα. Εφόσον, λοιπόν, τίποτα δεν είναι πιο αποκλειστικό όσον αφορά στον Θεό όσο η αιωνιότητά του, Εκείνος αποκαλείται Ιεχωβά, επειδή οφείλει την ύπαρξη Του στον Εαυτό του, και συντηρεί τα πάντα με τη μυστική του πνοή. Ούτε επίσης συμφωνώ με τους καθηγητές γραμματικής, οι οποίοι δεν το προφέρουν, επειδή η κλίση του είναι ανώμαλη· επειδή η ετυμολογία του, για την οποία όλοι ομολογούν ότι συγγραφέας της είναι ο Θεός, είναι πιο σημαντική για εμένα απ' ό,τι εκατό κανόνες». (Σχολιολόγιο των Εναρμονισμένων Τεσσάρων Τελευταίων Βιβλίων του Μωυσή, Τόμ. 1ος, διαθέσιμο εδώ, στον ιστότοπο Christian Classics Ethereal Library)
Διαθέσιμη στο ίντερνετ στον ιστότοπο της Christian Classics Ethereal Library (ccel.org).
Διαθέσιμη στο ίντερνετ στον ιστότοπο της Christian Classics Ethereal Library (ccel.org).
«Μιλάει ο Δημιουργός των πάντων! Θεός, Θεός εμφανίζεται! Ναι, ο ΩΝ, το Ων των ώντων, ο ΙΕΧΩΒΑ, ο αυθύπρακτος, ο Υπέρτατος, ο Θεός που είναι πάνω από όλους, ευλογημένος για πάντα!» (John Wesley, Ομιλία 21, «Περί της Επί του Όρους Ομιλίας», διαθέσιμο στο ίντερνετ εδώΑρχειοθετήθηκε 2010-01-13 στο Wayback Machine., στον ιστότοπο της Christian Classics Ethereal Library)
«Ο ΓΙΑΧ, ο ΙΕΧΩΒΑ, είναι ο Κύριός μου», «Τον αληθινό και πιστό Μάρτυρα, ομολογούμε τον Γιο του Ιεχωβά· Και στο πρόσωπο του Ιησού βλέπουμε το χαμογελαστό πρόσωπο του Ιεχωβά», «Ιεχωβά σε Τρία Πρόσωπα, έλα, και πλησίασε, και ράντισέ μας, και σφράγισέ μας», «Ο Ιεχωβά στη λαμπρή θέση του, Ο Κατασκευαστής μας και ο Βασιλιάς μας», «Ο Κύριος Ιεχωβά βασιλεύει, Ο θρόνος του είναι χτισμένος ψηλά», «Στάσου μπροστά σφαγμένο Αρνί· Και τύλιξε με στον πορφυρό μανδύα σου, Και πες μου όλο το όνομά σου. Δείξε μου τον Ιεχωβά στο πρόσωπό σου, τον Ιεχωβά σταυρωμένο, και κατόπιν τον Θεό που ξέρω ότι συγχωρεί», «Διακήρυξε τη βασιλεία που σου ανήκει· Γιαχ, Ιεχωβά, Αιώνιε Θεέ, κατέβα!», «Παραμένει το παντοδύναμο διάταγμα! Θα γίνει το θέλημα του Ιεχωβά», «Ο Ποιμένας μου θα προμηθεύσει στις ανάγκες μου, ΙΕΧΩΒΑ είναι το όνομά του», «ΓΙΑΧ, ΙΕΧΩΒΑ, μεγαλειώδη ΕΙΜΑΙ, Μίλα στην ψυχή μου το όνομά σου». (John Wesley, Ύμνοι, διαθέσιμοι εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-05-17 στο Wayback Machine., εδώΑρχειοθετήθηκε 2005-02-17 στο Wayback Machine., εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-05-16 στο Wayback Machine., εδώΑρχειοθετήθηκε 2006-01-05 στο Wayback Machine., εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-05-17 στο Wayback Machine., εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-04-17 στο Wayback Machine., εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-05-17 στο Wayback Machine., εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-05-17 στο Wayback Machine., εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-05-17 στο Wayback Machine., εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-05-16 στο Wayback Machine., [ εδώ])
«Αποτελεί ανεδαφική φαντασίωση των δεισιδαιμόνων Ιουδαίων [η άποψη] ότι ήταν βλασφημία η προφορά του ονόματος του Ιεχωβά, το οποίο αποκαλούσαν "απρόφερτο": Εκείνος που γνωστοποίησε τον εαυτό του με αυτό το όνομα ποτέ δεν απαγόρευσε να τον αποκαλούν με αυτό το όνομα». (Matthew Henry's Commentary on the Bible, Τόμ. 1ος, κεφ. 24, διαθέσιμο στο ίντερνετ εδώ, στον ιστότοπο του Christian Classics Ethereal Library. Βλέπε επίσης το Matthew Henry's Concise Commentary on the Bible, κεφ. 3 «Το όνομα Ιεχωβά», διαθέσιμο εδώ.
«Οι Ισραηλίτες [...] συνεχώς ξέπεφταν σε στασιασμό εναντίον της ορατής μεγαλειότητας του Δαβιδικού Βασιλιά τους, έθεταν τα είδωλα των εθνών στο αγιαστήριο του Ιεχωβά [...] κάθε αρσενικό, τρεις φορές το χρόνο, έπρεπε να παρουσιάζεται ενώπιον του Κυρίου Ιεχωβά», «Οι πιο μετριοπαθείς Γνωστικοί θεωρούσαν τον Ιεχωβά, τον Δημιουργό, ως Ων μικτής φύσης Θεού και Δαίμονα», «Για μια παρόμοια ένωση της μωσαϊκής πίστης και της ελληνικής φιλοσοφίας ξεχωρίζουν τα έργα του Φίλωνα [...] Η υλική ψυχή του σύμπαντος πιθανώς θα αποτελούσε προσβολή για την ευσέβεια των Εβραίων· αλλά εφάρμοσαν τον χαρακτήρα του Λόγου στον Ιεχωβά του Μωυσή και των Πατριαρχών» και «Οι ηθικές ιδιότητες του Ιεχωβά δεν μπορούν εύκολα να συμβιβαστούν με το πρότυπο της ανθρώπινης αρετής». (Edward Gibbon, The Decline And Fall Of The Roman Empire, Τόμ. 1, κέφ. 15Αρχειοθετήθηκε 2008-05-14 στο Wayback Machine., Τόμ. 1, κέφ. 15, υποσ. 29Αρχειοθετήθηκε 2014-08-13 στο Wayback Machine., Τόμ. 1, κέφ. 21Αρχειοθετήθηκε 2007-04-23 στο Wayback Machine. και Τόμ. 2, κέφ. 50Αρχειοθετήθηκε 2007-04-21 στο Wayback Machine..
«Ιεχωβά των Βροντών, Κύριε Θεέ των Μαχών, βοήθησε! [...] Ιεχωβά των Βροντών, Κύριε Θεέ των Μαχών, άκουσε!» (Rudyard Kipling, The Seven Seas, Hymn Before Action, διαθέσιμο εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-11-14 στο Wayback Machine. και εδώ.
fulltextarchive.com
Σε απόσπασμα του έργου του Σπινόζα Θεολογικό-Πολιτική Πραγματεία αναφέρει: «Πρέπει να σημειώσουμε ότι η λέξη Ιεχωβά είναι η μοναδική που μπορεί να βρεθεί μέσα στη Γραφή με την έννοια της απόλυτης ουσίας του Θεού, χωρίς να αναφέρεται σε δημιουργήματα». (Μπαρούχ Σπινόζα, Tractatus Theologico-politicus, Μέρος 3ο, Κεφάλαιο 8ο «Παρουσιάζεται ότι η Γραφή διδάσκει μόνο πολύ απλά δόγματα, τέτοια που να αρκούν για την ορθή διαγωγή», διαθέσιμο στο ιντερνέτ εδώ, στον ιστότοπο fulltextarchive.com)
«Τέλος, θεωρούν τους εαυτούς τους ότι είναι ανώτεροι από τους υπόλοιπους ανθρώπους καθώς συχνά θέλουν να τους χαιρετούν ευλαβώς με το όνομα "Κυριοί μας", έτσι ώστε να βαυκαλίζονται με τα ψέματά τους όπως συμβαίνει και με τον [ενν. όρο] "Ιεχωβά" των Ιουδαίων». (Ντεζιντέριους Έρασμος, Μωρίας Εγκώμιον, διαθέσιμο στο ίντερνετ εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-09-27 στο Wayback Machine. στον ιστότοπο του Gutenberg Project και εδώ στον ιστότοπο fulltextarchive.com)
Στο Δοκίμιό του ο Σοπενχάουερ ασκεί δριμύα κριτική στον «εκλεκτό λαό του Θεού», τους Ισραηλίτες, οι οποίοι υπάκουαν σε κάθε «ρητή και συγκεκριμένη εντολή του Ιεχωβά». (Αρθούρος Σοπενχάουερ, Δοκίμια, μετάφραση στα Αγγλικά Rudolf Dircks, διαθέσιμο στο ιντερνέτ εδώ, στον ιστότοπο fulltextarchive.com)
Το έργο Tancred or The New Crusade είναι διαθέσιμο στο ίντερνετ εδώ, στον ιστότοπο του Gutenberg Project. Επίσης, βλέπε το έργο του Μπ. Ντιζραέλι Alroy or The Prince of the Captivityεδώ.
Στο έργο του Η σιδερένια φτέρνα (1907) γράφει ο Λόντον: «Εσείς, μπροστά στα μηχανήματα που εξοικονομούν χρόνο και μόχθο, μπροστά στην οργανωμένη παραγωγή, στην αυξημένη αποδοτικότητα των κοινοπραξιών, θέλετε να γυρίσετε μια γενιά πίσω τον ήλιο της οικονομίας, στον καιρό που δεν υπήρχαν μεγάλοι κεφαλαιοκράτες, δεν υπήρχαν μεγάλα μηχανήματα, σιδηρόδρομοι, τότε που ένα πλήθος μικροκεφαλαιοκρατών κονταροχτυπιούνταν μεταξύ τους μέσα σε μια οικονομική αναρχία, τότε που η παραγωγή, πρωτόγονη, σπάταλη, ανοργάνωτη, είχε μεγάλο κόστος. Πιστέψτε με, το κατόρθωμα του Ιησού του Ναυή ήταν πιο εύκολο και τον βοήθησε κι ο Ιεχωβά. Αλλά ο Θεός έχει απαρνηθεί εσάς τους μικροκεφαλαιοκράτες. Ο ήλιος του μικροκεφαλαιοκράτη έχει δύσει. Και δεν θα ανατείλει ξανά. Ούτε έχετε τη δύναμη να τον ακινητοποιήσετε. Χάνεστε κι είστε καταδικασμένοι να χαθείτε ολότελα από το πρόσωπο της κοινωνίας». (The Iron Heel, διαθέσιμο εδώ, στον ιστότοπο gutenberg.org και εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-08-08 στο Wayback Machine.)
Στο έργο του Δύο Ποιητές αναφέρει ο Ονορέ ντε Μπαλζάκ: «Από την περίλαμπρη καρδιά του χειμάρρου της δόξας και του φωτός, Μπροστά στον θρόνο του Ιεχωβά όπου οι άγγελοι στέκονται κοντά, Ο καθένας με ένα χρυσαφένιο σείστρο επαναλαμβάνει τις προσευχές της νύχτας, [...] Σήμερα αυτή η ποιητική ψευτορητορεία έχει αντικατασταθεί με τον Ιεχωβά, τους αγγέλους, στα σείστρα, τα στολίδια των σεραφείμ και όλα τα συμπράγκαλα του παραδείσου τα οποία φρεσκάρονται με μερικές νέες λέξεις όπως "τεράστιος, άπειρος, μοναδικός, ευφυΐα"». (Ονορέ ντε Μπαλζάκ, Δύο Ποιητές, διαθέσιμη αυτή και άλλες αναφορές στο όνομα Ιεχωβά στο ίντερνετ στα Αγγλικά εδώ, στον ιστότοπο του Gutenberg Project και στα Γαλλικά εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-12-16 στο Wayback Machine., εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-12-16 στο Wayback Machine., εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-11-13 στο Wayback Machine. και εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-12-16 στο Wayback Machine.)
«Τέλος, θεωρούν τους εαυτούς τους ότι είναι ανώτεροι από τους υπόλοιπους ανθρώπους καθώς συχνά θέλουν να τους χαιρετούν ευλαβώς με το όνομα "Κυριοί μας", έτσι ώστε να βαυκαλίζονται με τα ψέματά τους όπως συμβαίνει και με τον [ενν. όρο] "Ιεχωβά" των Ιουδαίων». (Ντεζιντέριους Έρασμος, Μωρίας Εγκώμιον, διαθέσιμο στο ίντερνετ εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-09-27 στο Wayback Machine. στον ιστότοπο του Gutenberg Project και εδώ στον ιστότοπο fulltextarchive.com)
Για παράδειγμα, η τότε τρέχουσα συστημική θεολογική θεώρηση των όρων θεός και κύριος οδήγησε σε αναντιστοιχίες όσον αφορά την απόδοση αυτών των εβραϊκών όρων στα Ελληνικά. (Wolfgang Kraus & R. Glenn Wooden, Septuagint Research: Issues And Challenges in the Study of the Greek Jewish Scriptures, Society of Biblical Literature, 30/3/2006, σελ. 245, 246) Επίσης, η μελέτη των χειρογράφων έχει φέρει στο φως υπάρχουσες και προϋπάρχουσες αλλοιώσεις του κειμένου κατά τη φάση της αντιγραφής αναφορικά με το Τετραγράμματο. Βλέπε The New Bible Dictionary του J. D. Douglas (Eerdamns publ, 1962, σελ. 1256) όπου παρουσιάζονται φωτογραφίες του κειμένου του βιβλίου του Ησαΐα (3:16-20) με τέτοιου είδους αλλοιώσεις. Βλέπε επίσης Greek Scribal Culture in Early Jewish and Early Christian Settings: Continuities and Discontinuities for the conference on The Early Christian Book at the Catholic University of America, 7 Ιουνίου 2002· Rolf Furuli, University of Oslo, Traditions regarding Tetragrammaton
«Ο ευφυής ή λογικός άνθρωπος, μάλλον παρά ο άνθρωπος της κατανόησης και της παρατήρησης, έκανε τον εαυτό του να φαντάζεται σχήματα —να υπαγορεύει σκοπούς στον Θεό. Έχοντας έτσι εξιχνιάσει, προς ικανοποίησή του, τις προθέσεις του Ιεχωβά, από αυτές τις ίδιες αυτές προθέσεις οικοδόμησε τα δικά του αναρίθμητα διανοητικά συστήματα». (Έντγκαρ Άλλαν Πόε, The Imp Of The Perverse, διαθέσιμο στο ίντερνετ εδώ, στον ιστότοπο infomotions.com/etexts/)
Βλ. Ιουδαϊκή Εγκυκλοπαίδεια, λήμμα "Ιεχωβά", που υπάρχει εδώ και σύμφωνα με το οποίο το Ιεχωβά είναι «μια αλλοιωμένη προφορά του εβραϊκού ΓΧΒΧ, που εισήγαγαν Χριστιανοί θεολόγοι, αλλά αψηφάται σχεδόν ολοκληρωτικά από τους Ιουδαίους».
Η Jewish Encyclopedia (Ιουδαϊκή Εγκυκλοπαίδεια) σχολιάζει: «[Ο Θεός της Αγίας Γραφής] είναι εντελώς διαφορετικός από τον Θεό που περιγράφει ο Φίλων. Ο Φίλων δεν παρομοιάζει τον Θεό με τον ουρανό ή με τον κόσμο του ανθρώπου• Εκείνος δεν υπάρχει ούτε σε χρόνο ούτε σε χώρο• Εκείνος δεν έχει ανθρώπινα χαρακτηριστικά ή αισθήματα. Στην πραγματικότητα, δεν έχει καθόλου χαρακτηριστικά (ἁπλοῡς), και ως εκ τούτου δεν έχει όνομα (ἅρρητος), και γι' αυτόν τον λόγο δεν μπορεί να γίνει αντιληπτός από τους ανθρώπους (ἀκατάληπτος). Δεν μπορεί να αλλάξει (ἅτρεπτος): Είναι πάντα ο ίδιος (ἀίδιος). Δεν χρειάζεται κανένα άλλο ον (χρήζων ὁυδενòς τò παράπαν), και είναι αυτόνομος (ἑαυτῷ ἱκανός). Δεν φθείρεται ποτέ (ἅφθαρτος). Απλώς υπάρχει (ὁ ὤν, τὸ ὄν), και, όντας έτσι, δεν έχει σχέσεις με κανένα άλλο ον (τὸ γὰρ ἢ ὄν ἒστιν οὐχὶ τῶν πρός τί). […] Είναι προφανές ότι αυτός δεν είναι ο Θεός της Παλαιάς Διαθήκης, αλλά η ιδέα του Πλάτωνα που προσδιορίζεται ως Θεός, σε αντίθεση με την ύλη».—The Jewish Encyclopedia, λήμμα Φίλων ο Ιουδαίος.
jewsforjesus.org
Βλέπε Joseph Rabinowitz and the Messianic Movement: The Herzl of Jewish Christianity (Kai Kjaer-Hansen, 1994, Eerdmans Publications) και σχετική αναφορά εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-09-30 στο Wayback Machine.. Επίσης εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-01-10 στο Wayback Machine. υπάρχει ένα ενδιαφέρον σχετικό απόσπασμα από το περιοδικό The Gospel Herald του 1903 και μια σύντομη βιογραφία του εδώ. Στην ταφόπλακα του μνημείου του χαράχτηκαν σύμφωνα με την επιθυμία του τα εξής: «Ένας Ισραηλίτης που πίστευε στον Ιεχωβά και τον Χρισμένο Του, τον Γεσούα από τη Ναζαρέτ, τον Βασιλιά των Ιουδαίων, Τζόζεφ, γιος του Ντέιβιντ, Ραμπίνοβιτς» (Your People Shall Be My People, σελ. 135, Don Finto, 2001).
kathimerini.gr
news.kathimerini.gr
Ένα απόσπασμα της μεταγραφής του Άσματος Ασμάτων του Γ. Σεφέρη που αναφέρεται στον "πόθο του Ισραήλ για τον ερχομό της βασιλείας του Ιεχωβά" είναι διαθέσιμο σε άρθρο της εφημερίδας Η Καθημερινή (8/4/2001) εδώΑρχειοθετήθηκε 2011-12-10 στο Wayback Machine..
Αυτή η θρησκευτική ομάδα χρησιμοποιεί το όνομα Ιεχωβά τόσο σε σχέση με τον Θεό-Πατέρα [2] όσο και με τον Γιο-Ιησού Χριστό [3]. Βλέπε χρήση του ονόματος "Ιεχωβά" στη βιβλιογραφία της Εκκλησίας των Αγίων των Τελευταίων Ημερών (Αγία Γραφή και το Βιβλίο του Μόρμον).
levendwater.org
«Ενώ Ελοχίμ είναι ο Θεός ως ο Δημιουργός όλων των πραγμάτων, Ιεχωβά είναι ο ίδιος Θεός σε σχέση διαθήκης με εκείνους που Έχει δημιουργήσει». (The Companion Bible, E. W, Bullinger, 1922/1999, Kregel Publications, Παράρτημα, σελ. 6, διαθέσιμο εδώ στον ιστότοπο levendwater.org)
libertyfund.org
oll.libertyfund.org
Το Φιλοσοφικό Λεξικό του Βολταίρου αναφέρει: «ΙΕΧΩΒΑ, το αρχαίο όνομα του Θεού. [...] Όλα τα έθνη το προφέρουν ιε και όχι ζε [σημ. καθώς στα γαλλικά το "Jeová", προφέρεται Ζεοβά]. Αυτό το ιερό όνομα σχηματιζόταν από τα φωνήεντα ι, ε, ο, ου [σημ. ή β (w)] στη σειρά. Κάποιοι το πρόφεραν ιε, εχ με δασεία προφορά, ι, ε, ο, βα». Το λεξικογραφικό αυτό έργο του Βολταίρου μπορεί να βρεθεί στην αγγλική έκδοση The Works of Voltaire, A Contemporary Version (New York: E.R. DuMont, 1901) εδώΑρχειοθετήθηκε 2008-08-09 στο Wayback Machine., στον ιστότοπο του Πανεπιστημίου της ΑδελαΐδαςΑρχειοθετήθηκε 2016-03-20 στο Wayback Machine., και εδώ, στην The Online Library of Liberty.
Στο έργο του Ο Χαμένος Παράδεισος (μπορεί να βρεθεί στο αγγλικό πρωτότυπο εδώ[νεκρός σύνδεσμος]) αναφέρει μεταξύ άλλων: «Και αντιμετωπίζοντάς τους σταθερός ο Ιεχωβά βροντάει από τη Σιών, ενθρονισμένος ανάμεσα στο Χερουβίμ [...] Η Δημιουργία και οι Έξι ημέρες ψάλλουν, Μεγάλα είναι τα έργα σου, Ιεχωβά, αιώνιε». Επίσης, στα Ποιητικά Έργα του, κάνει χρήση του ονόματος Ιεχωβά εκτός των άλλων και στην απόδοση των Ψαλμών της Αγίας Γραφής (μπορούν να βρεθούν εδώ[νεκρός σύνδεσμος], στον ιστότοπο The Online Library of Liberty).
Ο Χιούμ στο έργο του Η Φυσική Ιστορία της Θρησκείας αναφέρει: «Έτσι, ο Θεός του Αβραάμ, του Ισαάκ και του Ιακώβ έγινε η υπέρτατη θεότητα, δηλαδή ο Ιεχωβά, των Εβραίων». Βλέπε την αγγλική έκδοση του έργου εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-12-14 στο Wayback Machine., στον ιστότοπο The Online Library of Liberty.
Στον ιστότοπο της εφημερίδας Το Βήμα υπάρχει ο λόγος του Μάλκολμ Χ, τον οποίο εκφώνησε στις 4 Δεκεμβρίου1963, όπου γίνεται αναφορά «στο πάνσοφο Υπέρτατο Ον, τον μεγάλο Θεό που αποκαλείται «Ιεχωβά» από τους μονοθεϊστές Εβραίους» και στον «ίδιο εκείνο Θεό (Ιεχωβά) που αναγκάστηκε να πνίξει τον Φαραώ στην Ερυθρά Θάλασσα». Το αγγλικό πρωτότυπο της ομιλίας μπορεί να βρεθεί εδώΑρχειοθετήθηκε 2016-04-08 στο Wayback Machine. στον ιστότοπο www.malcolm-x.orgΑρχειοθετήθηκε 2017-09-11 στο Wayback Machine..
Βλέπε το έργο του Η Φιλοσοφία της Φτώχειας, κεφ. 8. Μάλιστα δεν είχε διστάσει να χαρακτηρίσει τον εαυτό του «προσωπικό εχθρό του Ιεχωβά» (βλέπε σχόλιο του Φρίντριχ Ένγκελς στο έργο του Προυντόν).
Βλέπε το έργο του Η Διδασκαλία του Μαρξ και η Ιστορική της Σημασία, διαθέσιμο στο ίντερνετ εδώ.
messianicassociation.org
Βλέπε Joseph Rabinowitz and the Messianic Movement: The Herzl of Jewish Christianity (Kai Kjaer-Hansen, 1994, Eerdmans Publications) και σχετική αναφορά εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-09-30 στο Wayback Machine.. Επίσης εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-01-10 στο Wayback Machine. υπάρχει ένα ενδιαφέρον σχετικό απόσπασμα από το περιοδικό The Gospel Herald του 1903 και μια σύντομη βιογραφία του εδώ. Στην ταφόπλακα του μνημείου του χαράχτηκαν σύμφωνα με την επιθυμία του τα εξής: «Ένας Ισραηλίτης που πίστευε στον Ιεχωβά και τον Χρισμένο Του, τον Γεσούα από τη Ναζαρέτ, τον Βασιλιά των Ιουδαίων, Τζόζεφ, γιος του Ντέιβιντ, Ραμπίνοβιτς» (Your People Shall Be My People, σελ. 135, Don Finto, 2001).
mideastweb.org
Στο ίντερνετ είναι διαθέσιμη αυτή η επιστολή του Ναπολέοντα εδώ, στον ιστότοπο της mideastweb.org. Βλέπε επίσης A History of Israel: From the Rise of Zionism to Our Time (Howard M. Sachar, 1996), σελ. 22.
motettenchor-paderborn.de
Die Allmacht, D 852 op. 79,2. Ο επαναλαμβανόμενος στίχος "Groß ist Jehova, der Herr" («Ο Ιεχωβά είναι Μεγάλος, ο Κύριος») εμφανίζεται στο μελοποιημένο αυτό ποίημα και είναι διαθέσιμο εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-10-09 στο Wayback Machine..
musicanet.org
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το έργο Εσένα, εσένα, Ιεχωβά, θα Αινώ (Dir, dir, Jehova will ich singen), στον ιστότοπο musicanet.org. Επίσης σχετική αναφορά στο ελληνικό έργο Επίτομη Ιστορία της Μουσικής.
Για παράδειγμα, αναφέρει ο Νίκος Δήμου: «Άραγε έχει γίνει ποτέ δίωξη για προσβολή του Μωάμεθ, του Ιεχωβά, ή του Βούδα; [...] Άλλες φορές βρεθήκαμε σε σύνθεση. Όπως στο έργο του Φίλωνα από την Αλεξάνδρεια, που έκανε τις πλατωνικές ιδέες, σκέψεις μέσα στη νόηση του Ιεχωβά». (Ασκήσεις ελευθερίας, σελ. 317, 339) Βλέπε, επίσης, σχετικά άρθρα του συγγραφέα στον ιστότοπό του, όπως εδώ και εδώ.
newadvent.org
Καθολική Εγκυκλοπαίδεια, λήμμα «Εβραϊκά ονόματα», διαθέσιμο στο ίντερνετ εδώ.
«Ιαβέ. Θείον όνομα, λεγόμενον τετραγράμματον, ως αποτελούμενον εις την εβραϊκήν εκ τεσσάρων γραμμάτων, το περισσότερον χρησιμοποιούμενον εις την εβραϊκήν Βίβλον (περίπου 6823 φοράς), αποκαλυφθέν υπ' αυτού του Θεού εις τον Μωυσήν». (Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια, Αθήναι, 1965, Τόμ. 6ος, στλ. 592, 593) «Το όνομα Ιεχωβά εμφανίζεται πιο συχνά από οποιοδήποτε άλλο Θεϊκό όνομα. [...] Η Μετάφραση των Εβδομήκοντα και η Βουλγάτα αποδίδουν το όνομα γενικά με τον όρο «Κύριος» (Dominus), ο οποίος αποτελεί μετάφραση της λέξης Αδωνάι —η οποία συχνά υποκαθιστούσε το όνομα Ιεχωβά κατά την ανάγνωση». (The Catholic Encyclopedia, 1913, Τομ. 8ος, σελ. 329, διαθέσιμη εδώ στον ιστότοπο newadvent.org)
newcastle.edu.au
whitewolf.newcastle.edu.au
«Ιεχωβά των Βροντών, Κύριε Θεέ των Μαχών, βοήθησε! [...] Ιεχωβά των Βροντών, Κύριε Θεέ των Μαχών, άκουσε!» (Rudyard Kipling, The Seven Seas, Hymn Before Action, διαθέσιμο εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-11-14 στο Wayback Machine. και εδώ.
nnu.edu
wesley.nnu.edu
«Στην πραγματικότητα, αυτό το πρέπον όνομα του Θεού, στο οποίο απέδιδαν τόση τιμή οι Ιουδαίοι, το nomen tetragrammaton [τετραγράμματο όνομα], το οποίο αποδίδουμε ΙΕΧΩΒΑ, ήταν γνωστό μεταξύ των Εθνικών ότι αποτελούσε το όνομα με το οποίο οι Ιουδαίοι λάτρευαν τον υπέρτατο Θεό». (Richard Watson, Theological Institutes, Τμ. 2ο, Κεφ. 3ο, διαθέσιμο στο ίντερνετ εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-08-23 στο Wayback Machine., στον ιστότοπο του Wesley Center for Applied TheologyΑρχειοθετήθηκε 2008-01-11 στο Wayback Machine.)
nytimes.com
query.nytimes.com
The New York Times, 25 Απριλίου 1997, «Book Burning That Worked» (Κάψιμο Βιβλίων που Έφερε Αποτελέσματα).
«Ο ΚΙΝΓΚ καταδικάζει θαρραλέα τις ειδωλολατρικές συνήθειες της Ανατολικής Εκκλησίας· την κατηγορεί ότι εκδίωξε τον Ιεχωβά από το αγιαστήριο και αντ' αυτού τον υποκατέστησε με μια γυναίκα —την Παρθένο ΜΑΡΙΑ». (The New York Times, 3 Δεκεμβρίου 1852, σ. 6, Jonas KingΑρχειοθετήθηκε 2011-12-10 στο Wayback Machine. (pdf)(Αγγλικά))
oll.libertyfund
Στο έργο του Ο Χαμένος Παράδεισος (μπορεί να βρεθεί στο αγγλικό πρωτότυπο εδώ[νεκρός σύνδεσμος]) αναφέρει μεταξύ άλλων: «Και αντιμετωπίζοντάς τους σταθερός ο Ιεχωβά βροντάει από τη Σιών, ενθρονισμένος ανάμεσα στο Χερουβίμ [...] Η Δημιουργία και οι Έξι ημέρες ψάλλουν, Μεγάλα είναι τα έργα σου, Ιεχωβά, αιώνιε». Επίσης, στα Ποιητικά Έργα του, κάνει χρήση του ονόματος Ιεχωβά εκτός των άλλων και στην απόδοση των Ψαλμών της Αγίας Γραφής (μπορούν να βρεθούν εδώ[νεκρός σύνδεσμος], στον ιστότοπο The Online Library of Liberty).
Για παράδειγμα, στο έργο του The Bible History, Old Testament (Η Ιστορία της Βίβλου, Παλαιά Διαθήκη) Τόμ. 1, κεφ. 7Αρχειοθετήθηκε 2007-03-20 στο Wayback Machine., αναφέρει: «Στα Εβραϊκά δύο όροι χρησιμοποιούνται κυρίως για τον Θεό: ο ένας όρος, Ελοχίμ, αναφέρεται στη δύναμή Του ως Άρχοντα και Κυρίου· ο άλλος όρος, Ιεχωβά, αναφέρεται στον χαρακτήρα Του ως Θεού διαθήκης».
Στο έργο του How to Enjoy the Bible (1916) αναφέρει ο Μπούλινγκερ: «Οι πολλοί γνώριζαν το Θεϊκό ον μόνο ως «Θεό» (ο δημιουργός), ο Δαβίδ Τον γνώριζε ως «Ιεχωβά», ο Θεός του της Διαθήκης, ο Θεός προς τον οποίο διατηρούσε μια σχέση διαθήκης». (How to Enjoy the Bible, Part II—The Words, διαθέσιμο εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-08-14 στο Wayback Machine. στον ιστότοπο philologos.orgΑρχειοθετήθηκε 2007-02-06 στο Wayback Machine.)
pigizois.net
«Δεν μπορεί να υπάρξει αμφιβολία ότι για μας και για όλον το χριστιανικό κόσμο σημειώθηκε το πιο σπουδαίο γεγονός στα χρονικά, δηλαδή η φανέρωση του Θεού στο Όρος Σινά όπου ο Μωυσής έλαβε νέα γνώση για το Θείο Ον: "ΕΓΩ ΕΙΜΙ Ο ΩΝ" (Έξ. 3:14) — ο Ιεχωβά. [...] Στο όνομα του Ιεχωβά, ο Μωυσής εξήγαγε τους ακόμα πρωτόγονους Ισραηλίτες, από τη δουλεία τους στην Αίγυπτο. [...] Στο όνομα του Ιεχωβά όλοι όσοι αντιστάθηκαν στον Μωυσή υπέφεραν φοβερά αντίποινα, ακόμη πολλές φορές και θανατώθηκαν». (Η Ζωή Του Ζωή Μου, Αρχιμανδρίτου Σωφρόνιου Σαχάρωφ, Εκδόσεις Π. Πουρναρά, 2005, σελ. 22, 25, διαθέσιμο εδώ (His Life is Mine)Αρχειοθετήθηκε 2007-09-27 στο Wayback Machine. (Αγγλικά))
religion-online.org
«Στην πραγματικότητα, η ιδέα του αποκαλυπτόμενου Λόγου του Ιεχωβά εμφανίζεται κατά καιρούς στην Ιουδαϊκή γραμματεία και ο Ιουδαίος φιλόσοφος Φίλων τον είχε ήδη ταυτίσει με τον Λόγο της ελληνικής σκέψης». (Edgar J. Goodspeed, The Story of the New Testament, Κεφ. 17ο «Το Κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο», διαθέσιμο στο ίντερνετ εδώΑρχειοθετήθηκε 2008-01-19 στο Wayback Machine.)
«Ο Ιεχωβά ήταν ανθρωπόμορφος διότι μπορούσε να επικοινωνήσει με τους Εβραίους μόνο με τους όρους της δικής τους κατανόησης». (The Sea Wolf, διαθέσιμο εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-06-30 στο Wayback Machine., στον ιστότοπο london.sonoma.edu)
Στο έργο του Η σιδερένια φτέρνα (1907) γράφει ο Λόντον: «Εσείς, μπροστά στα μηχανήματα που εξοικονομούν χρόνο και μόχθο, μπροστά στην οργανωμένη παραγωγή, στην αυξημένη αποδοτικότητα των κοινοπραξιών, θέλετε να γυρίσετε μια γενιά πίσω τον ήλιο της οικονομίας, στον καιρό που δεν υπήρχαν μεγάλοι κεφαλαιοκράτες, δεν υπήρχαν μεγάλα μηχανήματα, σιδηρόδρομοι, τότε που ένα πλήθος μικροκεφαλαιοκρατών κονταροχτυπιούνταν μεταξύ τους μέσα σε μια οικονομική αναρχία, τότε που η παραγωγή, πρωτόγονη, σπάταλη, ανοργάνωτη, είχε μεγάλο κόστος. Πιστέψτε με, το κατόρθωμα του Ιησού του Ναυή ήταν πιο εύκολο και τον βοήθησε κι ο Ιεχωβά. Αλλά ο Θεός έχει απαρνηθεί εσάς τους μικροκεφαλαιοκράτες. Ο ήλιος του μικροκεφαλαιοκράτη έχει δύσει. Και δεν θα ανατείλει ξανά. Ούτε έχετε τη δύναμη να τον ακινητοποιήσετε. Χάνεστε κι είστε καταδικασμένοι να χαθείτε ολότελα από το πρόσωπο της κοινωνίας». (The Iron Heel, διαθέσιμο εδώ, στον ιστότοπο gutenberg.org και εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-08-08 στο Wayback Machine.)
stanford.edu
opera.stanford.edu
Το λιμπρέτο του έργου Εσθήρ του Χέντελ μπορεί να βρεθεί εδώ, στον ιστότοπο opera.stanford.edu. Στο έργο αυτό αναφέρεται, για παράδειγμα: «Ο μεγάλος Ιεχωβά ζει και βασιλεύει, Εμείς στον μεγάλο Ιεχωβά εμπιστευόμαστε».
Το λιμπρέτο του έργου Αθαλία του Χέντελ μπορεί να βρεθεί εδώ, στον ιστότοπο opera.stanford.edu.
Το λιμπρέτο του έργου Σαμψών του Χέντελ μπορεί να βρεθεί εδώ, στον ιστότοπο opera.stanford.edu. Στο έργο αυτό αναφέρεται, για παράδειγμα: «Τότε θα γνωρίσουν, ότι μόνο Αυτός του οποίου το όνομα είναι Ιεχωβά, Πάνω σε όλη τη γη ο Μοναδικός, Πάντα ήταν ο Ύψιστος, και ακόμη παραμένει».
Ο Ευσέβιος ο Καισαρείας στις αρχές του 4ου αιώνα αναφέρει συγκεκριμένα: «Ιστορεῖ δὲ τὰ περὶ Ἰουδαίων ἀληθέστατα, ὅτι καὶ τοῖς τόποις καὶ τοῖς ὀνόμασιν αὐτῶν τὰ συμφωνότατα, Σαγχουνιάθων ὁ Βηρύτιος, εἰληφὼς τὰ ὑπομνήματα παρὰ Ἱερομβάλου τοῦ ἱερέως θεοῦ Ἰευώ». (Ευσέβιος ο Καισαρείας, Ευαγγελική Προπαρασκευή 1.9.21, διαθέσιμο στα αγγλικά εδώ στον ιστότοπο tertullian.org)
the-gospel-herald.org
Βλέπε Joseph Rabinowitz and the Messianic Movement: The Herzl of Jewish Christianity (Kai Kjaer-Hansen, 1994, Eerdmans Publications) και σχετική αναφορά εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-09-30 στο Wayback Machine.. Επίσης εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-01-10 στο Wayback Machine. υπάρχει ένα ενδιαφέρον σχετικό απόσπασμα από το περιοδικό The Gospel Herald του 1903 και μια σύντομη βιογραφία του εδώ. Στην ταφόπλακα του μνημείου του χαράχτηκαν σύμφωνα με την επιθυμία του τα εξής: «Ένας Ισραηλίτης που πίστευε στον Ιεχωβά και τον Χρισμένο Του, τον Γεσούα από τη Ναζαρέτ, τον Βασιλιά των Ιουδαίων, Τζόζεφ, γιος του Ντέιβιντ, Ραμπίνοβιτς» (Your People Shall Be My People, σελ. 135, Don Finto, 2001).
theosociety.org
Στο κεφάλαιο 74 (σελ. 419, εκδ. Λιβάνη) του βιβλίου Κώδικας Da Vinci αναφέρεται: «Το ιουδαϊκό τετραγράμματο YHWH [ΓΧΒΧ], το ιερό όνομα του Θεού, στην πραγματικότητα προερχόταν από τον Ιεχωβά, την ανδρόγυνη μορφή που προέκυπτε από τη σωματική ένωση ανάμεσα στο αρσενικό, Ιάχ, και το προ-εβραϊκό όνομα της Εύας, Χαβά». Εδώ ο Μπράουν αναφέρεται στην αποκρυφιστική-μυστικιστική ερμηνεία του ιουδαιοχριστιανικού Ιεχωβά. Η Έλενα Πετρόβνα Μπλαβάτσκι στο έργο της Ίσις αποκαλυμμένη αναλύει αυτή τη θεώρηση. (Τομ. 2, σελ. 398-402, στην αγγλική). Βλέπε επίσης Ερμηνευτικά Σχόλια στη «Μυστική Δοξασία»εδώ, στα ελληνικά.
Στο έργο του Δύο Ποιητές αναφέρει ο Ονορέ ντε Μπαλζάκ: «Από την περίλαμπρη καρδιά του χειμάρρου της δόξας και του φωτός, Μπροστά στον θρόνο του Ιεχωβά όπου οι άγγελοι στέκονται κοντά, Ο καθένας με ένα χρυσαφένιο σείστρο επαναλαμβάνει τις προσευχές της νύχτας, [...] Σήμερα αυτή η ποιητική ψευτορητορεία έχει αντικατασταθεί με τον Ιεχωβά, τους αγγέλους, στα σείστρα, τα στολίδια των σεραφείμ και όλα τα συμπράγκαλα του παραδείσου τα οποία φρεσκάρονται με μερικές νέες λέξεις όπως "τεράστιος, άπειρος, μοναδικός, ευφυΐα"». (Ονορέ ντε Μπαλζάκ, Δύο Ποιητές, διαθέσιμη αυτή και άλλες αναφορές στο όνομα Ιεχωβά στο ίντερνετ στα Αγγλικά εδώ, στον ιστότοπο του Gutenberg Project και στα Γαλλικά εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-12-16 στο Wayback Machine., εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-12-16 στο Wayback Machine., εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-11-13 στο Wayback Machine. και εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-12-16 στο Wayback Machine.)
Για παράδειγμα, η τότε τρέχουσα συστημική θεολογική θεώρηση των όρων θεός και κύριος οδήγησε σε αναντιστοιχίες όσον αφορά την απόδοση αυτών των εβραϊκών όρων στα Ελληνικά. (Wolfgang Kraus & R. Glenn Wooden, Septuagint Research: Issues And Challenges in the Study of the Greek Jewish Scriptures, Society of Biblical Literature, 30/3/2006, σελ. 245, 246) Επίσης, η μελέτη των χειρογράφων έχει φέρει στο φως υπάρχουσες και προϋπάρχουσες αλλοιώσεις του κειμένου κατά τη φάση της αντιγραφής αναφορικά με το Τετραγράμματο. Βλέπε The New Bible Dictionary του J. D. Douglas (Eerdamns publ, 1962, σελ. 1256) όπου παρουσιάζονται φωτογραφίες του κειμένου του βιβλίου του Ησαΐα (3:16-20) με τέτοιου είδους αλλοιώσεις. Βλέπε επίσης Greek Scribal Culture in Early Jewish and Early Christian Settings: Continuities and Discontinuities for the conference on The Early Christian Book at the Catholic University of America, 7 Ιουνίου 2002· Rolf Furuli, University of Oslo, Traditions regarding Tetragrammaton
* Ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς αναφέρει ότι το τετραγράμματο όνομα του Θεού "λέγεται Ιαουέ" και το ερμηνεύει ως "ο Ων και ο Εσόμενος", δηλαδή "Εκείνος που Είναι και Εκείνος που θα Είναι". Συγκεκριμένα, στο έργο του Στρωματείς αναφέρει: «Πάλιν τὸ παραπέτασμα τῆς εἰς τὰ ἅγια τῶν ἁγίων παρόδου, κίονες τέτταρες αὐτόθι, ἁγίας μήνυμα τετράδος διαθηκῶν παλαιῶν, ἀτὰρ καὶ τὸ τετράγραμμον ὄνομα τὸ μυστικόν, ὃ περιέκειντο οἷς μόνοις τὸ ἄδυτον βάσιμον ἦν· λέγεται δὲ Ἰαουε, ὃ μεθερμηνεύεται ὁ ὢν καὶ ὁ ἐσόμενος. Καὶ μὴν καὶ καθʼ Ἕλληνας θεὸς τὸ ὄνομα τετράδα περιέχει γραμμάτων». (Στρωματείς 5.6.34.5, στα αγγλικά εδώΑρχειοθετήθηκε 2006-08-08 στο Wayback Machine., στον ιστότοπο της Christian Classics Ethereal Library)
Ο αναθεματισθείς μετά θάνατον Ωριγένης, στο σχολιολόγιό του Εις Ψαλμούς, αναφέρει ότι το "Κύριος" αποτελεί μετάφραση της εβραϊκής λέξης Αδωνάι ενώ η λέξη "Κύριος" είχε χρησιμοποιηθεί για να υποκαταστήσει το εβραϊκό τετραγράμματο που το καταγράφει ως Ιαή (Ιεχωβά/Γιαχβέ). Επίσης, ο Ωριγένης κάνει φανερό ότι ως τις ημέρες του υπήρχαν χειρόγραφα των Εβραϊκών Γραφών στην ελληνική γλώσσα που περιείχαν το τετραγράμματο με αρχαίους εβραϊκούς χαρακτήρες: «Διὸ λέγεται ταῦτα αὐτοὺς πεποιηκέναι "κατὰ τοῦ Κυρίου καὶ κατὰ τοῦ Χριστοῦ αὐτοῦ". Οὐκ ἀγνοητέον δὲ περὶ τοῦ ἐκφωνουμένου παρὰ μὲν ῞ελλησι τῇ "Κύριος" προσηγορίᾳ, παρὰ δὲ Ἑβραίοις τῇ "Ἀδωναΐ". Δέκα γὰρ ὀνόμασι παρ΄ Ἑβραίοις ὀνομάζεται ὁ Θεὸς, ὧν ἐστιν ἓν τὸ "Ἀδωναῒ", καὶ ἑρμηνεύεται "Κύριος". Καὶ ἔστιν ὅπου λέγεται τὸ "Ἀδωναῒ" παρ΄ Ἑβραίοις, καὶ παρ΄ ῞ελλησι "Κύριος", τῆς λέξεως τῆς γεγραμμένης ἐν τῇ Γραφῇ τοῦτο ἀπαγγελλούσης. ῎εστι δὲ ὅτε τὸ Ἰαὴ κεῖται, ἐκφωνεῖται δὲ τῇ "Κύριος" προσηγορίᾳ παρ΄ ῞ελλησι, ἀλλ΄ οὐ παρ΄ Ἑβραίοις, ὡς ἐν τῷ "Αἰνεῖτε τὸν Κύριον, ὅτι ἀγαθὸς ψαλμός". Κύριον γὰρ ἐνθάδε ἀντὶ τοῦ Ἰαὴ εἴρηκεν. Καὶ ἔστιν ἡ ἀρχὴ τοῦ ψαλμοῦ παρ΄ Ἑβραίοις "Ἀλληλούϊα"· ἔστι δέ τι τετραγράμματον ἀνεκφώνητον παρ΄ αὐτοῖς, ὅπερ καὶ ἐπὶ τοῦ πετάλου τοῦ χρυσοῦ τοῦ ἀρχιερέως ἀναγέγραπται, καὶ λέγεται μὲν τῇ "Ἀδωναῒ" προσηγορίᾳ, οὐχὶ τούτου γεγραμμένου ἐν τῷ τετραγραμμάτῳ· παρὰ δὲ ῞ελλησι τῇ "Κύριος" ἐκφωνεῖται. Καὶ ἐν τοῖς ἀκριβεστέροις δὲ τῶν ἀντιγράφων Ἑβραίοις χαρακτῆρσι κεῖται τὸ ὄνομα, Ἑβραϊκοῖς δὲ οὐ τοῖς νῦν, ἀλλὰ τοῖς ἀρχαιοτάτοις. Φασὶ γὰρ τὸν ῎εσδραν ἐν τῇ αἰχμαλωσίᾳ ἑτέρους αὐτοῖς χαρακτῆρας παρὰ τοὺς προτέρους παραδεδωκέναι. Τούτων δὲ ὑπεμνήσθημεν, ἐπεὶ τὸ τετραγράμματον ὡς "Κύριος" κεῖται ἐν τῷ "Ἀλλ΄ ἢ ἐν νόμῳ Κυρίου"· καὶ ἐν τῷ "῞οτι γινώσκει Κύριος ὁδὸν δικαίων"· καὶ νῦν "Κατὰ τοῦ Κυρίου καὶ κατὰ τοῦ Χριστοῦ αὐτοῦ"
Το Φιλοσοφικό Λεξικό του Βολταίρου αναφέρει: «ΙΕΧΩΒΑ, το αρχαίο όνομα του Θεού. [...] Όλα τα έθνη το προφέρουν ιε και όχι ζε [σημ. καθώς στα γαλλικά το "Jeová", προφέρεται Ζεοβά]. Αυτό το ιερό όνομα σχηματιζόταν από τα φωνήεντα ι, ε, ο, ου [σημ. ή β (w)] στη σειρά. Κάποιοι το πρόφεραν ιε, εχ με δασεία προφορά, ι, ε, ο, βα». Το λεξικογραφικό αυτό έργο του Βολταίρου μπορεί να βρεθεί στην αγγλική έκδοση The Works of Voltaire, A Contemporary Version (New York: E.R. DuMont, 1901) εδώΑρχειοθετήθηκε 2008-08-09 στο Wayback Machine., στον ιστότοπο του Πανεπιστημίου της ΑδελαΐδαςΑρχειοθετήθηκε 2016-03-20 στο Wayback Machine., και εδώ, στην The Online Library of Liberty.
Για παράδειγμα, στο έργο του The Bible History, Old Testament (Η Ιστορία της Βίβλου, Παλαιά Διαθήκη) Τόμ. 1, κεφ. 7Αρχειοθετήθηκε 2007-03-20 στο Wayback Machine., αναφέρει: «Στα Εβραϊκά δύο όροι χρησιμοποιούνται κυρίως για τον Θεό: ο ένας όρος, Ελοχίμ, αναφέρεται στη δύναμή Του ως Άρχοντα και Κυρίου· ο άλλος όρος, Ιεχωβά, αναφέρεται στον χαρακτήρα Του ως Θεού διαθήκης».
Βλέπε Joseph Rabinowitz and the Messianic Movement: The Herzl of Jewish Christianity (Kai Kjaer-Hansen, 1994, Eerdmans Publications) και σχετική αναφορά εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-09-30 στο Wayback Machine.. Επίσης εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-01-10 στο Wayback Machine. υπάρχει ένα ενδιαφέρον σχετικό απόσπασμα από το περιοδικό The Gospel Herald του 1903 και μια σύντομη βιογραφία του εδώ. Στην ταφόπλακα του μνημείου του χαράχτηκαν σύμφωνα με την επιθυμία του τα εξής: «Ένας Ισραηλίτης που πίστευε στον Ιεχωβά και τον Χρισμένο Του, τον Γεσούα από τη Ναζαρέτ, τον Βασιλιά των Ιουδαίων, Τζόζεφ, γιος του Ντέιβιντ, Ραμπίνοβιτς» (Your People Shall Be My People, σελ. 135, Don Finto, 2001).
Για παράδειγμα, σε μια επιστολή του, σχολιάζοντας τον σφαγιασμό των αθώων στον πόλεμο, αναφέρει ότι «ο αρχαίος Ιεχωβά είναι ακόμη μακριά». (Encyclopædia Britannica 2006 Ultimate Reference Suite DVD λήμμα "Αϊνστάιν Άλμπερτ", διαθέσιμη πηγή στο ίντερνετ και εδώ)
Στον ιστότοπο της εφημερίδας Το Βήμα υπάρχει ο λόγος του Μάλκολμ Χ, τον οποίο εκφώνησε στις 4 Δεκεμβρίου1963, όπου γίνεται αναφορά «στο πάνσοφο Υπέρτατο Ον, τον μεγάλο Θεό που αποκαλείται «Ιεχωβά» από τους μονοθεϊστές Εβραίους» και στον «ίδιο εκείνο Θεό (Ιεχωβά) που αναγκάστηκε να πνίξει τον Φαραώ στην Ερυθρά Θάλασσα». Το αγγλικό πρωτότυπο της ομιλίας μπορεί να βρεθεί εδώΑρχειοθετήθηκε 2016-04-08 στο Wayback Machine. στον ιστότοπο www.malcolm-x.orgΑρχειοθετήθηκε 2017-09-11 στο Wayback Machine..
Ένα απόσπασμα της μεταγραφής του Άσματος Ασμάτων του Γ. Σεφέρη που αναφέρεται στον "πόθο του Ισραήλ για τον ερχομό της βασιλείας του Ιεχωβά" είναι διαθέσιμο σε άρθρο της εφημερίδας Η Καθημερινή (8/4/2001) εδώΑρχειοθετήθηκε 2011-12-10 στο Wayback Machine..
Το ποίημα World Karma παρουσιάστηκε το 1986 στη συλλογή White Shroud Poems και αναφέρει: «Οι Εβραίοι πάντοτε παραπονούνταν, γκρινιάζοντας σχετικά με τους ψεύτικους θεούς, και οι ίδιοι ύψωσαν τον μεγαλύτερο ψεύτικο Θεό, τον Ιεχωβά, στο μέσο του δυτικού πολιτισμού». (The Columbia World of Quotations, 1996, διαθέσιμο εδώ, στον ιστότοπο bartleby.com)
Στο ποίημά του αυτό, το οποίο γράφτηκε τη δεκαετία του 1930, ο Γουάλας γράφει:
«Canaries in the morning, orchestras In the afternoon, balloons at night. That is A difference, at least from nightingales, Jehovah and the great sea-worm».
(The Columbia World of Quotations, 1996, διαθέσιμο εδώΑρχειοθετήθηκε 2006-02-22 στο Wayback Machine. στον ιστότοπο του education.yahoo.comΑρχειοθετήθηκε 2010-11-06 στο Wayback Machine.)
«Ιεχωβά των Βροντών, Κύριε Θεέ των Μαχών, βοήθησε! [...] Ιεχωβά των Βροντών, Κύριε Θεέ των Μαχών, άκουσε!» (Rudyard Kipling, The Seven Seas, Hymn Before Action, διαθέσιμο εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-11-14 στο Wayback Machine. και εδώ.
«Ο Ιεχωβά ήταν ανθρωπόμορφος διότι μπορούσε να επικοινωνήσει με τους Εβραίους μόνο με τους όρους της δικής τους κατανόησης». (The Sea Wolf, διαθέσιμο εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-06-30 στο Wayback Machine., στον ιστότοπο london.sonoma.edu)
Στο έργο του Η σιδερένια φτέρνα (1907) γράφει ο Λόντον: «Εσείς, μπροστά στα μηχανήματα που εξοικονομούν χρόνο και μόχθο, μπροστά στην οργανωμένη παραγωγή, στην αυξημένη αποδοτικότητα των κοινοπραξιών, θέλετε να γυρίσετε μια γενιά πίσω τον ήλιο της οικονομίας, στον καιρό που δεν υπήρχαν μεγάλοι κεφαλαιοκράτες, δεν υπήρχαν μεγάλα μηχανήματα, σιδηρόδρομοι, τότε που ένα πλήθος μικροκεφαλαιοκρατών κονταροχτυπιούνταν μεταξύ τους μέσα σε μια οικονομική αναρχία, τότε που η παραγωγή, πρωτόγονη, σπάταλη, ανοργάνωτη, είχε μεγάλο κόστος. Πιστέψτε με, το κατόρθωμα του Ιησού του Ναυή ήταν πιο εύκολο και τον βοήθησε κι ο Ιεχωβά. Αλλά ο Θεός έχει απαρνηθεί εσάς τους μικροκεφαλαιοκράτες. Ο ήλιος του μικροκεφαλαιοκράτη έχει δύσει. Και δεν θα ανατείλει ξανά. Ούτε έχετε τη δύναμη να τον ακινητοποιήσετε. Χάνεστε κι είστε καταδικασμένοι να χαθείτε ολότελα από το πρόσωπο της κοινωνίας». (The Iron Heel, διαθέσιμο εδώ, στον ιστότοπο gutenberg.org και εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-08-08 στο Wayback Machine.)
Στο έργο του Δύο Ποιητές αναφέρει ο Ονορέ ντε Μπαλζάκ: «Από την περίλαμπρη καρδιά του χειμάρρου της δόξας και του φωτός, Μπροστά στον θρόνο του Ιεχωβά όπου οι άγγελοι στέκονται κοντά, Ο καθένας με ένα χρυσαφένιο σείστρο επαναλαμβάνει τις προσευχές της νύχτας, [...] Σήμερα αυτή η ποιητική ψευτορητορεία έχει αντικατασταθεί με τον Ιεχωβά, τους αγγέλους, στα σείστρα, τα στολίδια των σεραφείμ και όλα τα συμπράγκαλα του παραδείσου τα οποία φρεσκάρονται με μερικές νέες λέξεις όπως "τεράστιος, άπειρος, μοναδικός, ευφυΐα"». (Ονορέ ντε Μπαλζάκ, Δύο Ποιητές, διαθέσιμη αυτή και άλλες αναφορές στο όνομα Ιεχωβά στο ίντερνετ στα Αγγλικά εδώ, στον ιστότοπο του Gutenberg Project και στα Γαλλικά εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-12-16 στο Wayback Machine., εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-12-16 στο Wayback Machine., εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-11-13 στο Wayback Machine. και εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-12-16 στο Wayback Machine.)
Στο κεφάλαιο 74 (σελ. 419, εκδ. Λιβάνη) του βιβλίου Κώδικας Da Vinci αναφέρεται: «Το ιουδαϊκό τετραγράμματο YHWH [ΓΧΒΧ], το ιερό όνομα του Θεού, στην πραγματικότητα προερχόταν από τον Ιεχωβά, την ανδρόγυνη μορφή που προέκυπτε από τη σωματική ένωση ανάμεσα στο αρσενικό, Ιάχ, και το προ-εβραϊκό όνομα της Εύας, Χαβά». Εδώ ο Μπράουν αναφέρεται στην αποκρυφιστική-μυστικιστική ερμηνεία του ιουδαιοχριστιανικού Ιεχωβά. Η Έλενα Πετρόβνα Μπλαβάτσκι στο έργο της Ίσις αποκαλυμμένη αναλύει αυτή τη θεώρηση. (Τομ. 2, σελ. 398-402, στην αγγλική). Βλέπε επίσης Ερμηνευτικά Σχόλια στη «Μυστική Δοξασία»εδώ, στα ελληνικά.
«Στην πραγματικότητα, η ιδέα του αποκαλυπτόμενου Λόγου του Ιεχωβά εμφανίζεται κατά καιρούς στην Ιουδαϊκή γραμματεία και ο Ιουδαίος φιλόσοφος Φίλων τον είχε ήδη ταυτίσει με τον Λόγο της ελληνικής σκέψης». (Edgar J. Goodspeed, The Story of the New Testament, Κεφ. 17ο «Το Κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο», διαθέσιμο στο ίντερνετ εδώΑρχειοθετήθηκε 2008-01-19 στο Wayback Machine.)
«Μιλάει ο Δημιουργός των πάντων! Θεός, Θεός εμφανίζεται! Ναι, ο ΩΝ, το Ων των ώντων, ο ΙΕΧΩΒΑ, ο αυθύπρακτος, ο Υπέρτατος, ο Θεός που είναι πάνω από όλους, ευλογημένος για πάντα!» (John Wesley, Ομιλία 21, «Περί της Επί του Όρους Ομιλίας», διαθέσιμο στο ίντερνετ εδώΑρχειοθετήθηκε 2010-01-13 στο Wayback Machine., στον ιστότοπο της Christian Classics Ethereal Library)
«Ο ΓΙΑΧ, ο ΙΕΧΩΒΑ, είναι ο Κύριός μου», «Τον αληθινό και πιστό Μάρτυρα, ομολογούμε τον Γιο του Ιεχωβά· Και στο πρόσωπο του Ιησού βλέπουμε το χαμογελαστό πρόσωπο του Ιεχωβά», «Ιεχωβά σε Τρία Πρόσωπα, έλα, και πλησίασε, και ράντισέ μας, και σφράγισέ μας», «Ο Ιεχωβά στη λαμπρή θέση του, Ο Κατασκευαστής μας και ο Βασιλιάς μας», «Ο Κύριος Ιεχωβά βασιλεύει, Ο θρόνος του είναι χτισμένος ψηλά», «Στάσου μπροστά σφαγμένο Αρνί· Και τύλιξε με στον πορφυρό μανδύα σου, Και πες μου όλο το όνομά σου. Δείξε μου τον Ιεχωβά στο πρόσωπό σου, τον Ιεχωβά σταυρωμένο, και κατόπιν τον Θεό που ξέρω ότι συγχωρεί», «Διακήρυξε τη βασιλεία που σου ανήκει· Γιαχ, Ιεχωβά, Αιώνιε Θεέ, κατέβα!», «Παραμένει το παντοδύναμο διάταγμα! Θα γίνει το θέλημα του Ιεχωβά», «Ο Ποιμένας μου θα προμηθεύσει στις ανάγκες μου, ΙΕΧΩΒΑ είναι το όνομά του», «ΓΙΑΧ, ΙΕΧΩΒΑ, μεγαλειώδη ΕΙΜΑΙ, Μίλα στην ψυχή μου το όνομά σου». (John Wesley, Ύμνοι, διαθέσιμοι εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-05-17 στο Wayback Machine., εδώΑρχειοθετήθηκε 2005-02-17 στο Wayback Machine., εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-05-16 στο Wayback Machine., εδώΑρχειοθετήθηκε 2006-01-05 στο Wayback Machine., εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-05-17 στο Wayback Machine., εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-04-17 στο Wayback Machine., εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-05-17 στο Wayback Machine., εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-05-17 στο Wayback Machine., εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-05-17 στο Wayback Machine., εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-05-16 στο Wayback Machine., [ εδώ])
«Στην πραγματικότητα, αυτό το πρέπον όνομα του Θεού, στο οποίο απέδιδαν τόση τιμή οι Ιουδαίοι, το nomen tetragrammaton [τετραγράμματο όνομα], το οποίο αποδίδουμε ΙΕΧΩΒΑ, ήταν γνωστό μεταξύ των Εθνικών ότι αποτελούσε το όνομα με το οποίο οι Ιουδαίοι λάτρευαν τον υπέρτατο Θεό». (Richard Watson, Theological Institutes, Τμ. 2ο, Κεφ. 3ο, διαθέσιμο στο ίντερνετ εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-08-23 στο Wayback Machine., στον ιστότοπο του Wesley Center for Applied TheologyΑρχειοθετήθηκε 2008-01-11 στο Wayback Machine.)
«Τέλος, θεωρούν τους εαυτούς τους ότι είναι ανώτεροι από τους υπόλοιπους ανθρώπους καθώς συχνά θέλουν να τους χαιρετούν ευλαβώς με το όνομα "Κυριοί μας", έτσι ώστε να βαυκαλίζονται με τα ψέματά τους όπως συμβαίνει και με τον [ενν. όρο] "Ιεχωβά" των Ιουδαίων». (Ντεζιντέριους Έρασμος, Μωρίας Εγκώμιον, διαθέσιμο στο ίντερνετ εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-09-27 στο Wayback Machine. στον ιστότοπο του Gutenberg Project και εδώ στον ιστότοπο fulltextarchive.com)
«Ο ΚΙΝΓΚ καταδικάζει θαρραλέα τις ειδωλολατρικές συνήθειες της Ανατολικής Εκκλησίας· την κατηγορεί ότι εκδίωξε τον Ιεχωβά από το αγιαστήριο και αντ' αυτού τον υποκατέστησε με μια γυναίκα —την Παρθένο ΜΑΡΙΑ». (The New York Times, 3 Δεκεμβρίου 1852, σ. 6, Jonas KingΑρχειοθετήθηκε 2011-12-10 στο Wayback Machine. (pdf)(Αγγλικά))
Στο έργο του How to Enjoy the Bible (1916) αναφέρει ο Μπούλινγκερ: «Οι πολλοί γνώριζαν το Θεϊκό ον μόνο ως «Θεό» (ο δημιουργός), ο Δαβίδ Τον γνώριζε ως «Ιεχωβά», ο Θεός του της Διαθήκης, ο Θεός προς τον οποίο διατηρούσε μια σχέση διαθήκης». (How to Enjoy the Bible, Part II—The Words, διαθέσιμο εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-08-14 στο Wayback Machine. στον ιστότοπο philologos.orgΑρχειοθετήθηκε 2007-02-06 στο Wayback Machine.)
«Δεν μπορεί να υπάρξει αμφιβολία ότι για μας και για όλον το χριστιανικό κόσμο σημειώθηκε το πιο σπουδαίο γεγονός στα χρονικά, δηλαδή η φανέρωση του Θεού στο Όρος Σινά όπου ο Μωυσής έλαβε νέα γνώση για το Θείο Ον: "ΕΓΩ ΕΙΜΙ Ο ΩΝ" (Έξ. 3:14) — ο Ιεχωβά. [...] Στο όνομα του Ιεχωβά, ο Μωυσής εξήγαγε τους ακόμα πρωτόγονους Ισραηλίτες, από τη δουλεία τους στην Αίγυπτο. [...] Στο όνομα του Ιεχωβά όλοι όσοι αντιστάθηκαν στον Μωυσή υπέφεραν φοβερά αντίποινα, ακόμη πολλές φορές και θανατώθηκαν». (Η Ζωή Του Ζωή Μου, Αρχιμανδρίτου Σωφρόνιου Σαχάρωφ, Εκδόσεις Π. Πουρναρά, 2005, σελ. 22, 25, διαθέσιμο εδώ (His Life is Mine)Αρχειοθετήθηκε 2007-09-27 στο Wayback Machine. (Αγγλικά))
«Οι Ισραηλίτες [...] συνεχώς ξέπεφταν σε στασιασμό εναντίον της ορατής μεγαλειότητας του Δαβιδικού Βασιλιά τους, έθεταν τα είδωλα των εθνών στο αγιαστήριο του Ιεχωβά [...] κάθε αρσενικό, τρεις φορές το χρόνο, έπρεπε να παρουσιάζεται ενώπιον του Κυρίου Ιεχωβά», «Οι πιο μετριοπαθείς Γνωστικοί θεωρούσαν τον Ιεχωβά, τον Δημιουργό, ως Ων μικτής φύσης Θεού και Δαίμονα», «Για μια παρόμοια ένωση της μωσαϊκής πίστης και της ελληνικής φιλοσοφίας ξεχωρίζουν τα έργα του Φίλωνα [...] Η υλική ψυχή του σύμπαντος πιθανώς θα αποτελούσε προσβολή για την ευσέβεια των Εβραίων· αλλά εφάρμοσαν τον χαρακτήρα του Λόγου στον Ιεχωβά του Μωυσή και των Πατριαρχών» και «Οι ηθικές ιδιότητες του Ιεχωβά δεν μπορούν εύκολα να συμβιβαστούν με το πρότυπο της ανθρώπινης αρετής». (Edward Gibbon, The Decline And Fall Of The Roman Empire, Τόμ. 1, κέφ. 15Αρχειοθετήθηκε 2008-05-14 στο Wayback Machine., Τόμ. 1, κέφ. 15, υποσ. 29Αρχειοθετήθηκε 2014-08-13 στο Wayback Machine., Τόμ. 1, κέφ. 21Αρχειοθετήθηκε 2007-04-23 στο Wayback Machine. και Τόμ. 2, κέφ. 50Αρχειοθετήθηκε 2007-04-21 στο Wayback Machine..
Στο τρίτο μέρος του έργου Προλεγόμενα στο Ομηρικό Ζήτημα αναφέρει: «Στην Εβραϊκή μυθολογία οι τέτοιοι “ποιητές” λέγονταν προφήται και εμπνέονταν κατ' ευθείαν από τον Ιεχωβά». Διαθέσιμο στο ίντερνετ εδώ.
Ο Χιούμ στο έργο του Η Φυσική Ιστορία της Θρησκείας αναφέρει: «Έτσι, ο Θεός του Αβραάμ, του Ισαάκ και του Ιακώβ έγινε η υπέρτατη θεότητα, δηλαδή ο Ιεχωβά, των Εβραίων». Βλέπε την αγγλική έκδοση του έργου εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-12-14 στο Wayback Machine., στον ιστότοπο The Online Library of Liberty.
Die Allmacht, D 852 op. 79,2. Ο επαναλαμβανόμενος στίχος "Groß ist Jehova, der Herr" («Ο Ιεχωβά είναι Μεγάλος, ο Κύριος») εμφανίζεται στο μελοποιημένο αυτό ποίημα και είναι διαθέσιμο εδώΑρχειοθετήθηκε 2007-10-09 στο Wayback Machine..
I revealed Myself to Abraham, Isaac and Jacob as God Almighty (El Shaddai), and did not allow them to know Me by My name YHVH.—Έξοδος 6:3Αρχειοθετήθηκε 2012-01-18 στο Wayback Machine., The Living Torah
Το βιβλίο Σοφία Σολομώντος, αναφέρει το Τετραγράμματο ως «τὸ ἀκοινώνητον ὄνοµα», το όνομα δηλαδή που δεν είναι δυνατόν να κοινωνηθεί, να μεταδοθεί. (Σοφία Σoλoμώντος 14:21)
Στο περιθώριο του εδαφίου Ιεζεκιήλ 1:2 καταγράφεται ότι Ιωακείμ σημαίνει «Ἰαώ ἑτοιμασμός» και στο 11:1 ότι Βαναίου σημαίνει «οἰκοδομὴ ἢ οἶκος Ἰαώ».
Αποτελεί την αμερικανική έκδοση της αγγλικής Αναθεωρημένης Μετάφρασης. Εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1901 και χρησιμοποιεί το όνομα Ιεχωβά σε όλα τα σημεία της Αγίας Γραφής όπου το αρχαίο κείμενο χρησιμοποιεί το Τετραγράμματο. Ο καθηγητής Μαργκόλις αναφέρεται στην «αμφισβιτίσιμη καινοτομία από μέρους των Αμερικανών εκδοτών της αντικατάστασης του "Κύριος" με το Ιεχωβά ως έκφραση του τετραγράμματου». (Max Leopold Margolis, The Story of Bible Translations, The Jewish Publication Society of America, 1917, σελ. 97, 98) Διαθέσιμη στο ίντερνετ στην αγγλική Βικιθήκη, εδώ.
wiktionary.org
el.wiktionary.org
«Όσον αφορά την κοινή άποψη ότι το όνομα Ιεχωβά εκφράζει την ιδέα της απόλυτης και αφ' εαυτού ύπαρξης, αυτή αποτελεί αποκύημα της φαντασίας της Αλεξανδρινής φιλοσοφίας, εξόχως ασυνεπούς με τη συνολική γλώσσα της Παλαιάς Διαθήκης [...] Ο Ισραήλ λάτρευε τον Ιεχωβά ως ζωντανή προσωπική δύναμη και όχι ως μεταφυσική οντότητα [...] Επαληθώς, η μεταφυσική θεώρηση της Θεότητας ως αιώνιου, άπειρου και τα όμοια δεν αποτελεί ίδιον της εξ αποκαλύψεως θρησκείας, αλλά προήλθε από τους φιλοσόφους των Εθνικών πολύ πέρα από οποιαδήποτε απόπειρα στην Παλαιά Διαθήκη». (W. Robertson Smith, The Prophets of Israel and their Place in History, 1919, A. & C. Black, σελ. 62, 63, διαθέσιμο στο διαδίκτυο εδώ)
yahoo.com
education.yahoo.com
Στο ποίημά του αυτό, το οποίο γράφτηκε τη δεκαετία του 1930, ο Γουάλας γράφει:
«Canaries in the morning, orchestras In the afternoon, balloons at night. That is A difference, at least from nightingales, Jehovah and the great sea-worm».
(The Columbia World of Quotations, 1996, διαθέσιμο εδώΑρχειοθετήθηκε 2006-02-22 στο Wayback Machine. στον ιστότοπο του education.yahoo.comΑρχειοθετήθηκε 2010-11-06 στο Wayback Machine.)
yahweh.org
The Sacred Name YHWH, Qadesh La Yahweh Press, 2002, Τόμ. 1ος
![[6]](http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/displayPhoto.pl?path=/service/rbc/rbc0001/2005/2005rosen1812&topImages=0001r.jpg&topLinks=0001v.jpg,0001u.tif,0001a.tif,0001.tif&displayProfile=0){kind=link}
![[7]](http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/displayPhoto.pl?path=/service/rbc/rbc0001/2005/2005rosen1812&topImages=0002r.jpg&topLinks=0002v.jpg,0002u.tif,0002a.tif,0002.tif&displayProfile=0){kind=link}
![[4]](https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CE%BD%CE%B1:IEHOVA_Vivlos_Vamva_Ekd_LaCle_1979_Ex_6_3.PNG){kind=link}